دکتر مهدی خانعلیزاده متخصص روبط بین‌الملل، مطلبی درباره چرایی عدم احیای برجام، در توئیتر منتشر کرد که در ادامه آن را می‌خوانید:
شاید عجیب به نظر برسه که بنیانگذاران توافق هسته‌ای (برجام)، با اقداماتی که انجام دادند و ریلی که گذاشتند، نهایتا مانع از احیای توافق هسته‌ای سال 2015 شدند اما یه واقعیته که در این رشتو می‌خوام توضیحش بدم.
ماجرا از بهار 1400 شروع میشه؛ یعنی زمانی که دولت حسن روحانی با اصرار، مسیر مذاکرات برای بازگشت آمریکا به برجام رو آغاز کرد. چرا اشتباه؟ چون اساسا بازگشت آمریکا به برجام، نیاز به مذاکره نداشت. کاخ سفید می‌تونست اعلام کنه که از این به بعد قصد داره تا تعهدات برجامی خودش رو اجرایی کنه و کمیسیون مشترک هم تاییدش می‌کرد. آژانس هم به عنوان ناظر فعالیت‌های ایران، نظارت می‌کرد که ایران به تعهدات برجامیش برگرده و تمام… اما اینطوری نشد؛ چون اصلا قرار نبود برجام 2015 احیا بشه؛ بلکه آمریکا دنبال این بود که یه برجام جدید (حالا اسمش رو بذاریم برجام پلاس یا برجام 2022 یا هر چی؛ یعنی تعهدات فرابرجامی برای ایران) رو کلید بزنه و جواد ظریف و عباس عراقچی هم باهاش همراهی کردن؛ یعنی دقیقا در همین مسیر پیش رفتن. وندی شرمن هم صراحتا اعلام کرد که آمریکا در سال 2021 دنبال برجام 2015 نیست.
پیشنهاد اولیه که اصلا این بود: چند میلیارد دلار به ایران داده بشه و آمریکا دوباره عضو برجام بشه؛ بدون انجام دادن تعهداتش. این پیشنهاد از سوی مذاکره‌کننده ارشد ایران – یعنی عراقچی – پذیرفته و به تهران منتقل شد که خب طبیعی بود با مخالفت جدی روبرو بشه.
در چنین شرایطی، مذاکرات ادامه پیدا کرد ولی نه مذاکرات احیای برجام 2015 بلکه مذاکرات شکل‌گیری یه برجام جدید. چندبار هم این روند بالا و پایین شد تا نهایتا به دور ششم مذاکرات وین رسیدیم؛ جایی که آقای عراقچی اومد تهران و خیلی محکم و صریح گفت دیگه من بیشتر از این نمی‌تونم؛ یا همین رو قبول کنید یا هیچی. حالا چیو باید قبول می‌کردیم؟ نابودی سانتریفیوژهای پیشرفته (نابودی یعنی نابودی؛ انبار کردن و کنار گذاشتن و اینها نه)، ادامه‌ی اقدامات سیاسی آژانس درباره‌ی پرونده‌ی PMD، عدم لغو تحریم‌های پسابرجامی، عدم خروج نام سپاه از لیست تروریستی، عدم ارائه تضمین از سوی آمریکا مبنی بر ترک برجام حتی در دولت بایدن و پذیرش گفتگوهای دوجانبه با آمریکا بر سر راهبردهای منطقه‌ای و موشکی؛ یعنی دقیقا یک برجام پلاس. اینجا بود که دولت عوض شد و کار از تیم ظریف – عراقچی گرفته شد و به باقری تحویل داده شد. حالا و با وجود تمام انتقادات و حتی مخالف جدی برخی از دوستان و مسئولان انقلابی، دولت تصمیم گرفت که بنا به دلایلی اقدام به احیای برجام بکنه که تازه فهمید اول ماجراست! یعنی ریل و مسیری که جواد ظریف و عباس عراقچی گذاشتن و حتی کار رو به پیش‌نویس توافق هم رسوندن، اساسا احیای برجام نیست؛ بلکه یه توافق کاملا جدیده که کلی هم تعهد فرابرجامی برای ایران داره. از اون روز تا همین الان، تمام تلاش باقری و تیمش این بوده که برجام رو احیا کنن و موفق هم بودن و با رویکرد فنی و جدی، تونستن برجام 2015 رو احیا کنن و طرف مقابل رو راضی به پذیرشش کنن.
خب؛ پس چرا الان توافق هسته‌ای ایران و 5+1 در سال 2015 احیا نمیشه؟ چون دقیقا نکات اختلافی، همون درخواست‌های فرابرجامی آمریکا هستند که ظریف و عراقچی یکبار پذیرفته بودن و حالا طرف غربی انتظار داره که الان هم پذیرفته بشه.
در واقع، مشکلِ الان برای احیای برجام فقط یه چیزه: تعهدات فرابرجامی که تیم مذاکره‌کننده‌ی سابق دادند و مانع از احیای برجام شدند؛ مثلا جدی‌ترین بحثی که الان در همین مذاکرات وین هم وجود داشت، موضوع PMD هست. مساله تضمین و سپاه و اینها رو هم که شما بهتر از من می‌دونید.
وقتی شما یک بار «درِ باغ سبز» نشون بدید، طرف مقابل دیگه به سختی به کمتر از اون راضی میشه؛ یعنی متهم ردیف اول در عدم احیای برجام، دکتر محمدجواد ظریف و سیدعباس عراقچی هستند که با اقداماتشون، این مسیر غلط رو پیش بردند.
