محمدحسین کبیریان، مدیر حوزه علمیه خواهران استان تهران:

مسائلی جزء واجبات و احکام دین است، یکسری مسائل هم اخلاقی و عاطفی است. آنچه اسلام وظیفه قرار داده تغییر نمی‌کند و مرد همیشه موظف است نفقه همسرش را پرداخت کند، زن هم هیچ وظیفه‌ای ندارد کار کند و خرج زندگی را تامین کند، بلکه برای او وظایف دیگری تعیین شده است. الآن خانم‌ها هم کار می‌کنند و درآمد دارند ولی معنایش این نیست واجب است کار کنند یا واجب است در زندگی هزینه کنند. خانم‌ها دارند کاری فراتر از واجبات دینی انجام می‌دهند. بنابراین کار کردن برای زن وظیفه نیست، حکم شرع هم تغییر نمی‌کند.

روشنفکران مشروطه عمدتا دنبال آزادی با تعریف غربی بودند

حجت‌الاسلام محمد متقیان تبریزی، استاد حوزه علمیه:

علمای مشروطه در رسائل خود واکنش‌هایی به آزادی‌خواهی روشنفکران داشتند از جمله شیخ علی لاهیجی، گفته است که اینها اگر دنبال حریت و آزادی هستند آن حریتی را که مطابق مذاقشان است می‌خواهند و آن مساوی‌کردن حقوق یهودی و مسیحی با مسلمان و آزادی لواط و … است. ملاعلی مجتهد رستم‌آبادی هم می‌گوید که به اسلام باید والسلام گفت زیرا آزادی بیان و حریت را پیش کشیدند که هر کسی هر چه می‌خواهد بگوید و هر که هر چه می‌خواهد بنویسد و طبع روزنامه‌جات، تشییع فواحش و منکرات و سب به علما وانحراف عقاید اسلامیه و و… است. از جمله می‌گوید روزنامه حبل المتین به خاطر قتل عثمانی برنامه‌ای ایجاد کرده است که مردم به زیارت عتبات نروند. همچنین در روزنامه ۱۴۳ مجلس درج شده است که دین پیامبر، کهنه و پیامبر و عیسی(ع) شاگرد سیاسیون بوده‌اند.

آیا طلاق از دیدگاه قرآن گناه اخلاقی است؟

محمدرضا جباران، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی:

اکثر مردم به همسران حق می‌دهند که بخواهند طلاق را انتخاب کنند و مراجعی که قبلا برای پیشگیری از طلاق تلاش می‌کردند امروزه زوجین را تا رسیدن به هدف همراهی می‌کنند بنابراین جامعه مدرن چنین مشکلاتی را دارد اما در تفکر اسلامی که مبنای ما قرآن کریم است طلاق، نه یک سبک زندگی بلکه راهبردی اضطراری برای باز کردن گره‌های کور زندگی است و اگر کسی طلاق را انتخاب کند اگرچه از نظر قانونی مشکلی ندارد اما از نظر اخلاقی گناهکار است. قرآن کریم هم در مقام نظریه‌پردازی و هم قانونگذاری، این نگاه را به حد کافی به مخاطبان خود القا کرده است.

نظر عرفان‌پژوه آمریکایی درباره ظرافت‌های اسلام

حجت‌الاسلام محمدرضا فوادیان، معاون پژوهشی اندیشکده مهدویت:

صحیفه سجادیه چشم ما را به یکسری حقایقی باز می‌کند و ما را متوجه یک عالمی می‌کند که فوق‌العاده عجیب است. کسانی که درباره صحیفه کاری انجام دادند خیلی خوب به این ظرافت‌ها پی بردند. یکی از کسانی که برای صحیفه کاری انجام داده است ویلیام چیتیک عرفان‌پژوه آمریکایی است. ایشان می‌گوید وقتی به اسلام نگاه می‌کنید مثل این است که از دور به یک شهری نگاه می‌کنید و از ظرافت‌های اسلام باخبر نیستید، کسی متوجه می‌شود در این شهر چه خبر است که وارد آن شود. صحیفه ما را در دل اسلام می‌برد و فرهنگ عمومی اسلام را به ما نشان می‌دهد. این حرف من نیست حرف یک دانشمند آمریکایی است که مزه صحیفه را چشیده است.

زن‌ها باهوش‌تر از مردان هستند ولی در مدیریت متفاوتند

محمدمهدی نادری، عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره):

در سال ۱۹۹۷ یک محقق دانمارکی که در بخش عصب شناسی بیمارستان کپنهاک کار می‌کرد ثابت کرد یک مرد، چهار میلیارد سلول مغزی بیشتری نسبت به یک زن دارد اما زنان سه درصد باهوش‌تر از مردان هستند و تفاوتی هم ندارد که این افراد در چه محیط و خانواده‌ای زندگی کرده باشند. همچنین مغز زن‌ها طوری طراحی شده که به چهره‌های مردم توجه بیشتری دارند اما مغز مردها طوری طراحی شده که به اشیاء توجه بیشتری دارند. بنابراین از نظر تحقیقات غربی مسلم است که تفاوت‌های زنان و مردان تحت تأثیر خصوصیات فیزیولوژیک و مغزی آنهاست و این امر بر ادراکات آنها و در نتیجه مدیریت سازمانی تأثیر می‌گذارد.

خطابات قرآن به نحو قضیه حقیقیه است، نه شخصیه

آیت‌الله علی‌اکبر سیفی مازندرانی، استاد درس خارج حوزه علمیه قم:

خطابات قرآنی همه به نحو قضایای حقیقیه است، کما اینکه روایت می‌فرماید: «نَزَلَ الْقُرْآنُ بِإِیَّاکِ أَعْنِی وَ اسْمَعِی یَا جَارَهُ» یعنی قرآن درست است موارد نزولش در قضایای شخصیه است اما خطاباتش به نحو قضیه حقیقیه است یعنی برای همه بشریت در طول تاریخ است و اختصاص به قوم یهود ندارد.

بررسی شیوه ارائه خدمات اجتماعی حوزه و مرجعیت قبل و بعد از انقلاب

حجت‌الاسلام محمدحسن زمانی در دومین بخش از نشست صدسالگی حوزه علمیه بیان کرد که اولین کار روحانیت در انقلاب، حاکمیت دین و ابتنای قوانین بر مبنای دین است و شش فقیه شورای نگهبان بر قوانین مصوب مجلس باید نظارت داشته باشند و حجت‌الاسلام جواد اسماعیلی نیز علت دشمنی استعمار با ایران را سد بودن ایران در برابر استعمار و استکبارطلبی بیگانگان و برخی سیاست‌های آنها مانند همجنس‌گرایی دانست.

چگونه می‌توانیم نقش محوری مساجد را در جامعه احیا کنیم؟

فرزین حبیب‌زاده، نویسنده کتاب «پرستشگاه ادیان آسمانی در قرآن و حدیث»:

وقتی خودم در مساجد حضور پیدا می‌کردم، می‌دیدیم صفوف مساجد از جوانان خالی است و مردم در مساجد کمتر حضور پیدا می‌کنند. بنابراین اصلی‌ترین موضوع ما همین بود و خواستیم به این مسئله بپردازیم که مساجد کارکردهای مختلفی دارند که اگر آن‌ها را به مردم جامعه معرفی کنیم، به تحکیم نقش مساجد کمک می‌کند. ما برای رسیدن به این هدف به صورت تاریخی به این مسئله پرداختیم که در صدر اسلام مساجد چه کارکردهایی داشتند، مردم چقدر با مساجد در ارتباط بودند و زندگی عبادی و حتی زندگی معیشتی خود را بر پایه مساجد مدیریت می‌کردند.

پس ما اگر بتوانیم کارکردهای مساجد را به خوبی به مردم آموزش دهیم و نشان دهیم که مساجد چه کارکردهایی می‌توانند داشته باشند و این را به جوانان اطلاع دهیم، می‌توانیم جوانان را به مساجد جذب کنیم. به عنوان مثال مساجد از صدر اسلام تاکنون در حوزه آموزشی فعال بودند و ما می‌توانیم در قالب کلاس‌های آموزشی نسل جدید را به مساجد جذب کنیم ولی این هدف میسر نیست مگر اینکه به مردم اطلاع‌رسانی کنیم چون مردم اطلاع ندارند. به خاطر همین بنده به شخصه تلاش می‌کنم در این حوزه کار کنم و مقاله بنویسم تا مردم را به سوی این اماکن عبادی سوق دهیم.