در حالی که از مدت‌ها پیش اپراتورهای همراه و ثابت درخواست افزایش تعرفه‌های خدمات خود را داشتند، دولت با این درخواست‌ها مخالفت می‌کرد تا اینکه کار به زیان‌دهی اپراتورها رسید و بدین ترتیب تصمیم گرفته شد سیاست‌ها اندکی تغییر کنند. هرچند وزارت ارتباطات از سال گذشته اعلام کرده بود در نیمه فروردین ۱۴۰۱ افزایش تعرفه‌های اینترنت و تلفن ثابت را ابتدا اطلاع‌رسانی و سپس اعمال خواهد کرد، اما هنوز این اتفاق رخ نداده و در عوض اپراتورها اجازه پیدا کرده‌اند، برخی از بسته‌های طولانی‌مدت و حجیم خود را حذف کرده و بسته‌های کوچک‌تری را به فروش برسانند. موضوعی که از سوی کاربران به افزایش قیمت اینترنت تعبیر شده و حتی برخی آن را به «اجرای خاموش طرح صیانت» مرتبط دانسته‌اند.
سازمان مقررات رادیویی در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که از ۲۱ فروردین ماه ۱۴۰۱ برخی از بسته‌های حجیم و طولانی مدت دو اپراتور همراه یعنی ایرانسل و همراه اول حذف خواهند شد و حالا با حذف بسته‌های شش ماهه و یک ساله این دو اپراتور، نهایت مدت زمان بسته‌های موجود به ۴ ماه و با حجم ۱۵ گیگابایت رسیده است. این یعنی دیگر از بسته‌هایی طولانی مدت با حجم ۴۸ گیگابایت خبری نیست.
اعتراضات مردم به حذف شدن این بسته‌ها و گران شدن اینترنت درحالی است که اپراتورهای ارائه دهنده اینترنت همراه و ثابت نیز بارها به قیمت اینترنت اعتراض کرده‌اند. محمدعلی یوسفی‌زاده، مدیرعامل آسیاتک چندی قبل گفته بود که هزینه‌های شرکت‌های ارائه دهنده خدمات اینترنت به طور مرتب در حال افزایش است. او تنها راه نجات را افزایش تعرفه‌های اینترنت دانسته و هشدار داده بود که در صورتی که تعرفه‌های اینترنت ثابت افزایش پیدا نکند، این شرکت‌ها محکوم به تعطیلی هستند.
حالا سوال اینجاست که در شرایطی که مردم از افزایش قیمت اینترنت و حذف شدن بسته‌ها گلایه دارند و اپراتور معتقد است تعرفه‌های فعلی پاسخ‌گوی هزینه‌ها نیست، قانون چه جوابی دارد؟
تعرفه اینترنت همراه یک چهارم سقف تعیین شده
آخرین مصوبه‌های مربوط به اینترنت همراه و ثابت به ترتیب در سال‌های ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ نگارش شده‌اند. جالب است بدانید که در مصوبه شماره ۲۳۷ که در خصوص اصلاح تعرفه داده تلفن همراه نوشته است، کمیسیون تنظیم مقررات رادیویی سقف تعرفه هر کیلوبایت اینترنت را چهاردهم ریال (۰.۴) تعیین و اعلام کرده است که اپراتورهای همراه می‌توانند با رعایت شرایط رقابتی و تعرفه تعیین شده در این مصوبه، ضمت فروش خدمات دیتا براساس کیلوبایت، بسته‌های مختلف تعرفه‌ای را متناسب با نیاز مشترکین تعریف کرده و با رعایت سایر مقررات و شرایط پروانه خود ارائه کنند.
حساب و کتابی سرانگشتی نشان می‌دهد که سقف تعرفه در نظر گرفته شده برای هر گیگابایت اینترنت همراه توسط رگولاتوری رقمی حدود ۴۰ هزار تومان است اما در حال حاضر یک گیگابایت اینترنت سی روزه به اضافه ۱۰۰ مگابایت هدیه توسط اپراتورها حدود ۱۰ هزار تومان و یک گیگابایت اینترنت یک روزه حدود ۶ هزار تومان فروخته می‌شود و این یعنی نه تنها تخلف یا افزایش ناگهانی توسط اپراتور رخ نداده، بلکه تعرفه یک گیگابایت اینترنت در حال حاضر کمتر از یک چهارم سقف تعیین شده است.
در روزهای اخیر صادق عباسی شاهکوه، رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی نیز در این‌باره گفته است که براساس مصوبات سال ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶، سقف تعیین شده برای هر گیگابایت اینترنت برای سیم‌کارت دائمی و اعتباری به ترتیب ۴۰ هزار تومان و ۶۰ هزار تومان است و اگر اپراتورها بین کف و سقف قیمت بفروشند و با دلایل توجیهی عدم مخالفت سازمان را گرفته باشند، تخلفی نکرده‌اند.
او با تاکید بر حساسیت زیاد سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به عنوان ناظر مصوبات کمیسیون تنظیم برای رعایت حدود قانونی قیمت‌ها، افزوده است: هرگونه افزایش حداقلی در چارچوب مقررات حتما باید با توجیهات کامل و اطمینان از تداوم خدمت و افزایش کیفیت شبکه باشد.
از سویی دیگر، اعتراض به حذف شدن بسته‌های حجیم در حالی است که اپراتورها اذعان دارند بخش کوچکی از مشترکان خریدار این بسته‌ها هستند و حدود نیمی از مصرف شبکه را در اختیار دارند.
چندی قبل بیژن عباسی آرند، مدیرعامل ایرانسل در همین رابطه گفت‌وگو با پیوست اعلام کرده بود که ۱۲ درصد از مشترکان این اپراتور، ۵۰ درصد از مصرف شبکه را در اختیار دارند یا به عبارت دیگر تنها ۱۲ درصد از مشترکان ایرانسل مصرف کننده این بسته‌های حجیم هستند. عباسی‌آرند این وضعیت را به دور از عدالت خوانده و گفت بود این شرایط باید به تعادل برسد، چرا که بیشترین یارانه در حال پرداخت به این عده کم از مشترکان است.
عباس لطفعلیان، معاون بازاریابی و فروش همراه اول نیز در گفت‌وگو با پیوست این موضوع را تایید کرده و گفته بود حدود شش درصد از کاربران ۴۶ درصد از ترافیک دیتا را تولید می‌کنند و بیشتر این مصرف‌کنندگان از دهک‌های بالا هستند و مابقی دهک‌های فرودست از آن محروم‌اند.
اینترنت ثابت افزایشی نداشته است
سوی دیگر ماجرا، اعتراض مردم به افزایش صد در صدی تعرفه اینترنت ثابت است. موضوعی که مخابرات آن را رد کرده و عباسی شاهکوه اعلام کرد که براساس مصوبه کمیسیون تنظیم مقررات قیمت سقف فروش هر گیگابایت اینترنت برای اپراتورهای ثابت ۲ هزار تومان است.
مصوبه ۲۶۶ که به عنوان آخرین مصوبه نگارش شده در این رابطه در سال ۱۳۹۶ منتشر شد نیز، تایید کننده این موضوع است. در این مصوبه آمده است که در صورت فروش حجم اضافه، سقف تعرفه هر گیگابایت ترافیک بیست هزار ریال بوده و براساس جلسه شماره ۲۵۱ کمیسیون، ارائه کننده خدمت موظف است تا نسبت به اعمال سقف تعرفه ترافیک داخلی، به میزان ۵۰ درصد سقف تعرفه ترافیک بین‌الملل اقدام کند. در نتیجه به نظر می‌ٰرسد که آنچه در روزهای اخیر موجب اعتراض مردم شده است، حذف برخی تخفیف‌ها و فروش حجم اضافه با قیمت سقف در نظر گرفته شده در مصوبه است.
برنامه جبرانی برای اقشار محروم
در نهایت به نظر می‌رسد همه این اعتراضات باعث شد تا عباسی شاهکوه، رییس سازمان تنظیم مقررات در روزهای اخیر از تهیه یک برنامه جبرانی برای اقشار کم برخوردار خبر بدهد. او گفته بود: با تاکید وزیر ارتباطات به دنبال برنامه‌ای هستیم که برای جبران افزایش قیمت برای اقشار کم برخوردار یا کل جامعه بسته‌هایی را در نظر بگیریم که مشکلی از نظر دسترسی عادلانه ایجاد نشود و این برنامه، پس از نهایی شدن اعلام می‌شود.
عباسی شاهکوه تاکید کرده بود که در سال‌های ۹۶ و ۹۷ بر اساس اطلاعات ما اپراتورها سالانه در حدود یک میلیارد دلار برای شبکه‌های خود هزینه می‌کردند اما این رقم هم اکنون بخاطر افزایش قیمت دلار به حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیون دلار رسیده که از نظر ریالی حتی بیشتر هم هست ولی حجم تجهیزاتی که می‌توان تامین کرد بسیار کمتر است. با توجه به اینکه درآمد ریالی است اگر این روند ادامه پیدا کند در آینده شبکه با کیفیتی باقی نمی‌ماند که در مورد ارزانی یا گرانی آن صحبت کنیم.
