عطیه فکری – در روزهای پایانی هفته گذشته، عکسی به عنوان عکس کارکنان اپلیکیشن عرضه کتاب «طاقچه» در فضای مجازی حاشیه‌ساز شد و تعدادی از ناشران با کتاب‌های عمدتا مذهبی در واکنش به این عکس خواستار توقف همکاری با این اپلیکیشن شدند، البته برخی هم گفتند همکاری خود را تا زمان ارائه توضیح شفاف از ماجرا به حالت تعلیق درمی‌آورند.
در پی این موضوع قوه قضاییه هم اعلام کرد: برای کارمندان شرکت طاقچه به دلیل عدم رعایت حجاب پروندۀ قضایی تشکیل شده است. این ماجرا در ادامه واکنش نهادهای دولتی همچون خانه کتاب و ادبیات ایران و بنیاد سینمایی فارابی را نیز به دنبال داشت و آنها هم از قطع همکاری با این اپلیکیشن خبر دادند.
کدام انتشارات با طاقچه قطع همکاری کردند؟
پس این واکنش غیررسمی و انتشار عکس یاد شده در فضای مجازی برخی از انتشارات‌هایی که با این پلتفرم فروش کتاب فعالیت می‌کردند به نشانه اعتراض با این اقدام هنجارشکنانه برخی کارمندان طاقچه با انتشار بیانیه‌هایی از قطع همکاری خود با این پلتفرم خبر داده‌اند.
نشر شهید کاظمی نخستین ناشری بود که به این موضوع واکنش نشان داد، در متن اعتراضی این انتشارات آمده است: با توجه به تصویر منتشر شده در فضای مجازی از خانواده و کارگزاران شرکت طاقچه که خانم‌ها بدون حجاب قانونی ظاهر شده‌اند و این عمل تخلف از قانون جمهوری اسلامی است، در حالی که این انتشارات پایبند به قوانین کشور است و بر اساس همین قوانین با شرکت طاقچه قرارداد منعقد کرده است، ضمن اینکه این عمل خلاف شرع و اسلام و عفت عمومی بوده آن هم در پلتفرمی که محتوای آن متعلق به ناشران و نویسندگان است این انتشارات دیگر وجاهت قانونی و شرعی برای ادامه همکاری را نمی‌بیند و قرارداد فی مابین را فسخ می‌کند و بدیهی است در سریع‌ترین زمان ممکن کتاب‌ها از این پلتفرم خارج شوند که در صورت انجام نشدن این اقدام پیگیری قانونی و حقوقی برای انتشارات شهید کاظمی محفوظ است.
پس از آن انتشارات به‌نشر نیز با انتشار بیانیه‌ای از لغو همکاری با طاقچه خبر داد. انتشارات «ستاره‌ها»، «راه‌یار»، «خط مقدم»،«شهید هادی»، «جمکران»، «سوره مهر»، انتشارات امیرکبیر، مهرستان، عهد مانا، روایت فتح، معارف، صاد، هاجر، صریر، انقلاب اسلامی، یازهرا، سوره مهر، پیام آزادگان، نشر جمکران، نشر 27 بعثت، انتشارات مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، انتشارات مرز و بوم و انتشارات قدر ولایت از دیگر ناشرانی هستند که نسبت به انتشار عکس بی‌حجاب کارکنان طاقچه واکنش نشان داده و از قطع همکاری خود با این پلتفرم خبر دادند.
در ادامه واکنش‌های ناشران به عکس منتشر شده از کشف حجاب کارکنان پلتفرم طاقچه وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در حاشیه جلسه هیئت دولت در این خصوص گفته است: این گونه بی‌حرمتی‌ها نسبت به قانون حجاب پسندیده نیست و حتما خط قرمز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. حتی برخی افراد که مرتکب این بی‌قانونی شدند، ممنوع‌الکار شدند، برخی فروشگاه‌های اینترنتی را هم در اخبار دیدم که چنین کاری کرده‌اند، به‌طور طبیعی آن دسته از پلتفرم‌ها که مجوزشان را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت کرده‌اند به‌دلیل بی‌توجهی به قانون حجاب، پیگیری خواهد شد. مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی که در وزارتخانه مستقر است، حتما پیگیری خواهد کرد و اخبار آن را در روزهای آینده خواهید دید. قطعا با قوت از قانون صیانت می‌کنیم.
در ادامه اعتراضات ناشران، انتشارات کتابستان معرفت نیز در بیانیه‌ای خواستار توضیح مدیران این پلتفرم شده است، در این بیانیه آمده است: «همه ما اهالی کتاب و نشر در تلاشیم تا کتاب در ایران عزیز در دسترس‌تر، راحت‌تر و خواندنی‌تر شود. همه ما اهالی کتاب و نشر تلاش می‌کنیم با همه فرزندان ایران گفتگو کنیم و اجازه ندهیم فرهنگ و هنر در ایران عزیز تکه تکه و دو قطبی شود. چیزی که فقط مورد پسند دشمنان ایران عزیز و قوی است.
انتشارات کتابستان برای کمک به توسعه فرهنگ کشور و مردم عزیزمان یک بسته رمان با محتوای حجاب و فرهنگ ایرانی را آماده کرده است تا آن را به همکارانمان در سامانه کتابخوان الکترونیکی طاقچه تقدیم کند. این هدیه کوچک برای تشکر از این مجموعه است که برای توسعه کتاب و کتابخوانی در این سال‌ها با ما همراه بوده‌اند. در کنار این موضوع اما به انتظار شفاف کردن فضا توسط همکاران مان در طاقچه هم می‌مانیم. در صورتی که پاسخ قانع‌کننده‌ای دریافت نکردیم، ترجیح‌مان آن است که در ادامه این مسیر با دوستان دیگری همراه شویم و تجربیات شیرین دیگری رقم بزنیم.»
قطع همکاری انتشارات انقلاب اسلامی با طاقچه
انتشارات وابسته به دفتر حفظ‌ونشرِ آثار رهبر انقلاب و مرکز تحقیقات دفاع مقدس با انتشار نامه‌ای اعلام کرد که همکاری خود با طاقچه را متوقف کرده است.
واکنش قلدرمآبانه مدیر عامل طاقچه به خبر تعلیقش
پس از انتشار عکس‌های کارکنان بدون حجاب «طاقچه» در فضای مجازی، ناشران فراوانی با ارسال نامه‌های جداگانه به مدیریت این پلتفرم، خواهان ارائه توضیحاتی درباره این عکس‌ها شدند، اما طاقچه پس از آن‌که بیش از 50 ناشر و نهاد مولد کتاب به دلیل ارائه نکردن این توضیحات خواهان فسخ قرارداد با این سامانه شدند، بالاخره توضیحاتی ارائه کرد که بیش‌تر بوی قدرت‌نمایی با چاشنی وقاحت از آن استشمام می‌شود.
این در حالی است که نه تنها ناشران که برخی از اعضاء طاقچه و خریداران آثار عرضه‌شده در این نرم‌افزار به دلیل کشف حجاب کارکنانش، آن را لغو نصب یا اصطلاحاً «آن‌اینستال» کردند. گفته می‌شود که برای کارکنان مکشفه طاقچه پرونده قضایی تشکیل شده است اما مدرعامل آن با وقاحتی کم‌نظیر گفته که از قطع همکاری استقبال می‌کند!
طاقچه توضیحاتش را پس از پیگیری‌های مداوم رسانه‌ای با این متن بیانیه منتشر کرد:
این روزها در فضای مجازی، انتساب عکسی به طاقچه حاشیه‌هایی ایجاد کرده است. برای روشن‌شدن افکار عمومی، توضیحات زیر به اطلاع می‌رسد:
۱. این عکس بیش از یک ماه پیش گرفته شده و در همان زمان در حسابی شخصی منتشر شده است. تصویر یادشده پس از خداحافظی یکی از همکاران، مقابل دیوار بیرونی و خارج از فضای کاری طاقچه گرفته شده و در هیچ‌یک از حساب‌های رسمی طاقچه انتشار نیافته است.
۲. طاقچه پلتفرمی برای دسترسی به انواع کتاب‌های صوتی، الکترونیکی و چاپی است که مانند تمام کسب‌وکارها در چارچوب قوانین کشور فعالیت می‌کند. این شرکت در حدود یک دهه فعالیت خود در زمینهٔ کتاب کوشیده است متناسب با تمام سلیقه‌ها، انواع کتاب‌ها را در دسترس مخاطبان بگذارد. اینکه طاقچه توانسته است سهم مهمی در افزایش سرانهٔ مطالعهٔ کشور داشته باشد، به‌خاطر تلاش‌های بی‌وقفهٔ همکاران توانمند خود بوده است.
۳. در پی حاشیه‌های ایجادشده، بعضی ناشران، خارج از چارچوب قراردادی که با طاقچه دارند، خواستار فسخ آن شده‌اند. طاقچه ضمن پذیرش این درخواست، فرایند فسخ را در دستور کار قرار داده است.
پشت پرده این دهن کجی‌های وقیحانه طاقچه به قانون
در روزهای گذشته برخی پلتفرم‌ها مثل دیجی کالا، طاقچه و ازکی اقدام به انتشار عکس کشف حجاب دسته جمعی کارکنانشان در محیط کار کرده و آن را در فضای مجازی منتشر کردند. برخی از این پلتفرم‌ها مهرماه گذشته همزمان با اغتشاشات نیز اقدام به همراهی با اغتشاشگران و حامیان خارجی آنها کردند.
حالا در آستانه سالگرد اغتشاشات بار دیگر دیجی کالا که از آن به عنوان یک پروژه ضدامنیتی نامبرده می‌شود، سردمدار کشف حجاب شده است. شواهد مختلفی از نحوه بوجود آمدن چنین پلتفرم‌هایی با پوشش استارت‌آپ وجود دارد که نشان می‌دهد این پلتفرم‌ها صرفاً یک کسب و کار اقتصادی نیستند و لایه‌های دیگر غیر اقتصادی دارند.
با این حال برخی کارشناسان معتقدند جریانی که با پوشش استارت‌آپ در یک زمان خاص اکوسیستم (تجاری – خدماتی – رسانه‌ای) را بوجود آورده حالا با خط شکنی در کشف حجاب در حال محک زدن مسئولین کشور و نوع مواجهه آنها با این هنجارشکنی است تا گامهای بعدی خود را عملیاتی کند. مسلماً نوع مواجهه مسئولین با این جریان می‌تواند زمینه کاهش یا افزایش این اقدامات غیر فرهنگی و ضد امنیتی را فراهم آورد.
واکنش‌ها به تعلیق و فیلتر طاقچه
مسئولین طاقچه در ابتدای امر به نوتیف به کاربرانی که از این اپ استفاده می‌کردند، خبر دادند که بدون اخطار قبلی فیلتر شدیم!
پلتفرم طاقچه با ارسال یک نوتیفیکیشن به کاربران خود اعلام کرد «بدون اخطار قبلی» فیلتر شدند. این پلتفرم همچنین تآکید کرد تمامی کتاب‌های کاربران و حق اشتراک (مربوط به بخش کتابخانه این پلتفرم) کاربران آن محفوظ است.
با از دسترس خارج شدن طاقچه، امکان دسترسی به کتاب‌های خریداری شده که دانلود نشدند و یا مراجعه به بخش طاقچه بی‌نهایت (کتابخانه این پلتفرم) برای چند میلیون کاربر این پلتفرم امکان‌پذیر نیست. بسیاری از کاربران نسبت به اینکه حق و حقوق‌شان در این مسأله پایمال شده، از اقدامی که علیه این پلتفرم شده شکایت دارند.
اعلام شده فیلتر شدن طاقچه بخاطر نداشتن مجوزهای لازم بوده، با این حال باید گفت پیش‌تر طاقچه همکاری‌های متعددی با صداوسیما، وزارت ارشاد (نمایشگاه بین‌المللی کتاب ) و شهرداری تهران و چندین نهاد دیگر داشته‌است.
اصلاح‌طلبان و اصولگرایان نسبت به تعلیق یا فیلتر طاقچه واکنش‌هایی نشان دادند که غالبا مخالف همچین عملکردی بودند. برای مثال وزیر سابق ارتباطات، محمئجواد آذری جهرنی نوشت: دنیای بدون دیجی‌کالا و اسنپ و ازکی و طاقچه؛ می‌شود دنیای آمازون و اوبر و گودریدز و … دنیای بی‌سهم بودن در اقتصادِ دیجیتال جهانی؛ به قول دوستان شما، دنیای وادادگی‌ست… برخی اگر توان برپاکردن نداشتند و ندارند اما ظاهرا در تخریب توانمندند!
عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات فعلی گفت: راه برخورد با کارکنان متخلف یک سکو، بستن آن سکو نیست.راه حل، برخورد با افراد متخلف است. شخص رییس‌جمهور محترم نیز مخالف توقف جریان خدمت رسانی فناورانه و نوآورانه به‌ویژه در بسترهای بومی به مردم عزیز هستند و در این زمینه به مراجع مسئول تذکر داده اند. پیگیر حل موضوع هستم.
تهیه کننده برنامه سوره صداوسیما خطاب به مسئولی که طاقچه را فیلتر کرده، نوشت: گهگاه فکر هم بکن!
بعد از انتشار تصاویر جدید از بی حجابی در شرکت طاقچه مدیرعامل سابق طاقچه توییت جدیدی زد و نوشت:
طاقچه از وزارت ارشاد مجوز فعالیت ندارد
در پی حاشیه‌های به‌وجودآمده برای اپلیکیشن عرضه کتاب «طاقچه» بر سر انتشار عکسی منسوب به کارکنان این اپلیکیشن، روابط عمومی مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی اعلام کرد: پیرو ماده ۲ قانون نحوه مجازات اشخاص که در امور سمعی و بصری فعالیت غیرمجاز دارند، همه سکوهای ارائه‌دهنده محتواهای فرهنگی مکلف به دریافت مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هستند.
بنا بر این گزارش با توجه به اینکه سکوی ارائه‌دهنده کتاب‌های دیجیتال طاقچه تا کنون اقدام به دریافت مجوزهای قانونی از مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاونت فرهنگی این وزارتخانه نکرده است، وفق ماده ۲ آیین‌نامه «ساماندهی و توسعه رسانه‌ها و فعالیت‌های فرهنگی دیجیتال» این سکوی ارائه‌دهنده کتاب‌های دیجیتال مکلف است نسبت به دریافت مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اقدام کند.
همچنین ماده ۲ «قانون نحوه مجازات اشخاصی که در امور سمعی و بصری فعالیت‌های غیرمجاز می‌نمایند» بر دریافت مجوزهای لازم فعالیت از بخش‌های مرتبط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی توسط کلیه سکوهای ارائه‌دهنده محتوای فرهنگی تاکید دارد.
مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی «ممانعت از فعالیت سکوهای انتشار محتوای فرهنگی بدون مجوز از وزارت فرهنگ» را در دستور کار خود قرار داده است.
چرا طاقچه هنوز با اینهمه حاشیه فعالیت می‌کند؟
حالا سوال اصلی مردم و کاربران اینست که اپلیکیشن طاقچه با اینهمه اسناد به دست آمده هنوز فعال و حق خرید اشتراک برای فعالان را محفوظ نگه داشته است؟ حتی با وجود اینکه این اپ فیلتر شده باز هم به راحتی قابل دسترس است! برخی از کاربران خبر از باز شدن اپ با فیلترشکن را دادند و برایشان جالب بود که با فیلتر شکن می‌توانند خیلی راحت دسترسی داشته باشند! برخی از کاربران هم معتقد بودند که با قوانینی که از بازدارنگی کافی برخوردار نیست به راحتی می‌توانند راه‌های دور زدن فیلترینگ را اجرایی کنند.
«طاقچه» رفع فیلتر شد
پلتفرم کتابخوانی طاقچه که با ادعای بدون مجوز بودن از دسترس خارج شده بود دوباره ارائه خدمات به مخاطبینش را از سر گرفت یا به عبارتی رفع فیلتر شد.
