پایگاه خبری تحلیلی جهت پرس

جستجو
این کادر جستجو را ببندید.

تاراج منابع مردم در دوره پهلوی‌ها چگونه رقم خورد؟

هفته گذشته بحث خروج جواهرات و ثروت‌های بسیاری از ایران توسط خاندان پهلوی در زمان انقلاب خبر ساز شد تا جایی که فرح پهلوی در ادعایی این ثروت را ارث پدری محمدرضا پهلوی دانست اما خود رضا پهلوی این ثروت را از کجا آورد؟

منتشر شده در 4 بهمن 1401
در سرویس

این روزها که بحث از ثروت محمدرضا شاه داغ است، اشاره اینکه او بخشی از ثروت را از پدرش به ارث برده بود و البته نگاهی به اینکه رضا شاه این ثروت را از کجا به دست آورده بود، بی‌راه نیست.
رضا شاه از خانوادۀ فقیری برخاسته بود که حتی به دلیل کمبود امکانات مادی، در دورۀ نوزادی در آستانۀ تلف شدن قرار گرفت. بعدها در دورۀ نظامی‌گری نیز ثروتی نداشت و حتی مزۀ عرق‌خوری خود را از ماست دزدی از برخی مغازه‌های تهیه می‌کرد. (یادداشت‌های یک روزنامه‌نگار، ابوالحسن عمیدنوری، موسسه مطالعات تاریخ معاصر، جلد 1، صص 338 و 339. او، ماجرا را از قول کریم‌آقا بوذرجمهری تعریف کرده که دوست صمیمی رضاشاه و خود در این دزدی‌ها همراه او بود.)

رضا شاه مردی که یک شبه ثروتمندترین مرد ایران شد
اما رضا شاه مدتی پس از رسیدن به سلطنت، به ثروت‌مندترین مرد ایران بدل شد.
بخش‌هایی از این ثروت از طریق غصب املاک مردم به دست می‌آمد؛ بخش‌هایی از طریق سرمایه‌گذاری در خارج و داخل از کشور و بخش‌هایی از طریق برداشت مستقیم از حساب‌های دولتی (مشرف‌الدوله نفیسی وزیر دارایی کشور در ابتدای سلطنت محمدرضا شاه دربارۀ برداشت رضاشاه از حساب مستقیم وزارت جنگ که به هیچ روی تحت نظارت وزارت دارایی قرار نداشت و مستقیما زیر نظر شخص او خرج می‌شد، در کتاب خاطراتش، یادی از روزهای رفته، که در دوران شاه هم نوشته شده، مطالب و تحلیل‌های جالبی ارائه کرده است.)

ثروتی از روی زور برای پهلوی‌ها
سفارت آمریکا در دوران سلطنت رضاشاه در گزارشی دربارۀ او نوشت: «کمتر چیز ارزشمندی در این مملکت هست که رضاشاه به آن نظر ندارد. حرص  آز او حدی نمی‌شناسد. علاوه بر تملک بخش عمدۀ مازندران در شهرها هم املاک متعددی خریده و در آنها هتل ساخته و کارخانه تأسیس کرده … هر زمین و ملکی را که به آن دل می‌بندد با تهدید مستقیم یا تلویحی مالک آن از آن خود می کند. معمولا برای هر کدام از این املاک آنچه دلش می‌خواهد می پردازد. که اغلب یک دهم و یا حتی بیستم قیمت واقعی آن است.» (نگاهی به شاه، عباس میلانی، نشر پرشین سیرکل، تورنتو، کانادا، ص 107)

ثروتی برابر 46 درصد نقدینگی کل کشور
بعد از سرنگونی رضاشاه، احمد مویدی نماینده کرمان در مجلس سیزدهم شورای ملی (که تمامی نمایندگانش با تأیید شخص رضاشاه انتخاب شده بودند)، تعداد سندهای مالکیت رضا شاه را 44 هزار سند اعلام کرد. برخی از این سندها، چند ملک با سند واحد بودند، از جمله سندهای قریه روستاق و زکندگاس که هر یک شامل بیش از سی روستا می‌شد. (تاریخ بیست ساله، حسین مکی، نشر ناشر،جلد ششم، ص 137)
نخست‌وزیر وقت کشور محمدعلی فروغی نیز در مجلس شورای ملی، دارایی منقول رضاشاه در حساب‌های داخل کشور را 68 میلیون ریال (برابر با 4 میلیون و 250 هزار دلار) اعلام کرد. (Great Britain and Reza shah, Mohammad Gholi Majd, page 323) این رقم، برابر با 46 درصد کل نقدینگی کشور ایران در آن زمان بود! (نگاهی به شاه، صفحۀ 107) البته این، فقط ثروت ریالی رضاشاه را شامل می‌شد و ثروت ارزی او در بانک‌های خارج از کشور را دربرنمی‌گرفت.
 

اشتراک گذاری :
jhtp.ir/17835

اخبار پیشنهادی

نظرات

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

اخبار ویژه

تبلیغات

اخبار جدید

شبکه های اجتماعی