به گزارش جهت پرس؛ از زمان ظهور بیت کوین در سال ۲۰۰۹، ارزهای دیجیتال به سرعت جا افتاده‌اند و به عنوان یک واحد پولی محبوب در سطح جهانی شناخته می‌شوند. این مساله به واسطه فناوری نوآورانه و پیشرفتهای که بیت کوین ارائه کرده است، از ابتدا توجه بسیاری را به خود جلب کرد. در این مقاله، ما به بررسی پیامدهای حکمی خرید و فروش ارزهای دیجیتال در اسلام خواهیم پرداخت. اهمیت این موضوع مشخص است، زیرا با توجه به پیشرفتهای ایجاد شده در حوزه ارزهای دیجیتال، مطالعات اسلامی نیز باید با موضوع ارزهای دیجیتال آشنا شوند. در این مقاله، به منظور پاسخ به سوالات مرتبط با حکم شرعی خرید و فروش ارزهای دیجیتال، نظر مراجع تقلیدی و دینی را بررسی خواهیم کرد.
خرید و فروش ارز دیجیتال از نظر مراجع دینی
تاکید شدید علمای دین بر اصلی بودن ثبات، عدالت، و کارایی ارزها در خدمت‌رسانی به جامعه است. به عقیده بسیاری از اساتید دین، بیت کوین به عنوان یک واحد پولی قابل قبول تلقی نمی‌شود. دلیل این عدم قبولی به دلیل نبود ارزش ذاتی در بیت کوین و عدم نظارت بانک مرکزی بر آن است که ممکن است به سوء استفاده و ناسازگاری با مفاهیم دینی منجر شود.
علاوه بر این، برخی از علما به دلیل وجود عناصری چون ربا و غرار در ارزهای دیجیتال، مخالف خرید و نگهداری آنها هستند زیرا این عناصر منشأ نابرابری اقتصادی-اجتماعی هستند. به طور کلی، تاکید علمای دین بر این است که ارزهای دیجیتال باید با اصول و مقررات شریعت سازگار باشند.
همچنین، ارزهای دیجیتال با پشتوانه طلا به عنوان ارزهایی مورد تایید قرار می‌گیرند که با مقاصد الشریعه سازگار هستند. این نوع ارزها به دلیل ویژگی‌هایی مانند لغو ربا، ریشه‌کن‌سازی غرار و میسر، اصول عدالت و انصاف، ویژگی وسیله مبادله، ارزش ذاتی، و قابلیت استفاده به عنوان وسیله پرداخت مورد تایید قرار می‌گیرند.
در نظر داشته باشید که اکثر مراجع تقلید معامله یا خرید و فروش ارزهای دیجیتال را حرام اعلام نکرده‌اند. با این حال، به دلیل وجود موارد قابل ابهام و مسائلی مرتبط با سفته بازی در این زمینه، معاملات ارز دیجیتال دارای مشکلاتی می‌باشند که بهتر است برای آنها طبق قوانین عمل کرد. دیدگاه مراجع تقلید در این خصوص به‌شرح زیر است:
آیت‌الله خامنه‌ای
درخصوص مسائل مرتبط با خرید و فروش ارزهای دیجیتال، مقامات دینی و اسلامی، به ویژه آیت‌الله سید علی خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی تا کنون فتوای خاصی ارائه نداده‌اند و تأکید داشته‌اند که از طریق عمل به قوانین و مقررات حاکم بر این زمینه عمل شود. آنان به مسلمانان توصیه می‌کنند که همواره از راهکارهایی که با قوانین و اصول اسلامی منطبق هستند، برای معاملات مرتبط با ارزهای دیجیتال استفاده کنند. در نتیجه، عدم ارائه فتوا خاصی از طرف مقامات دینی نه تأییدی از حلال یا حرام بودن معاملات ارزهای دیجیتال می‌باشد و نه نفی آن.
این موضوع نشان می‌دهد که مسلمانان در خصوص مسائل ارزهای دیجیتال به تطابق با قوانین و مقررات موجود تأکید دارند و به دنبال رعایت اصول اسلامی در این زمینه هستند. از این رو، اطلاعیه‌ها و توصیه‌هایی که از سوی مقامات دینی به عموم مسلمانان منتشر می‌شود، به منظور توجیه و راهنمایی برای معاملات مسئولانه در دنیای ارزهای دیجیتال ارائه می‌شود.
آیت‌الله مکارم شیرازی
نظرات آیت‌الله مکارم شیرازی، یکی از مراجع تقلید شیعه و عالم بزرگ اسلامی در ایران، درباره خرید و فروش ارزهای دیجیتال به نوعی متواضعانه ابراز شد. وی به وضوح به ابهامات و پیچیدگی‌های زیاد مرتبط با ارزهای دیجیتال اشاره کرد و اشتباهات و مسائل ناشناخته در این زمینه را تأکیدی بر مسائل اخلاقی و دینی قرار داد. در این راستا، ایشان نسبت به خرید و فروش و معاملات ارزهای دیجیتال نکته‌ای را مورد تأکید قرار دادند.
آیت‌الله مکارم شیرازی با توجه به اینکه ارزهای دیجیتال با طبیعتی ابهام‌آور و پیچیده مواجه هستند، توصیه به معامله در این زمینه به عنوان یک عمل متداول نداشتند. به عبارت دیگر، ایشان معتقدند که مسلمانان در معاملات مرتبط با ارزهای دیجیتال باید با ایمان به تقویم قوانین اسلامی و اصول اخلاقی عمل کنند و معاملاتی را که به وضوح با این اصول منطبق نیستند، اجتناب نمایند.
مرحوم آیت‌الله هاشمی شاهرودی
آیت‌الله هاشمی شاهرودی، یکی از علمای بزرگ و معتبر شیعه در جهان اسلام، به بررسی وضعیت ارزهای دیجیتال پرداخته و نظرات خود را در این زمینه ابراز کرده‌اند. ایشان تأکید دارند که به دلیل ابهامات و عدم شفافیت در معاملات مرتبط با ارزهای دیجیتال، استفاده از این نوع ارزها به عنوان وسیله معاملاتی در اسلام جایز نمی‌باشد.
آیت‌الله هاشمی شاهرودی از اهمیت اخلاق در معاملات ارزهای دیجیتال نیز سخن می‌گویند و تأکید دارند که هر گونه معامله و معاونتی که می‌تواند به ترویج ربا و تجارت نامشروع منجر شود، از منظر دینی جایز نمی‌باشد. از این رو، آیت‌الله هاشمی شاهرودی به مسلمانان توصیه می‌کنند که به دقت و با رعایت اصول دینی و اخلاقی در معاملات خود در این زمینه عمل نمایند و از هر گونه معامله‌ای که با اصول دینی و اخلاقی در تناقض باشد، دوری نمایند.
در این راستا، نظرات آیت‌الله هاشمی شاهرودی در خصوص ارزهای دیجیتال به‌عنوان یک رهنمود و هشدار اخلاقی به منظور حفظ اصول دینی و اخلاقی در معاملات ارزهای دیجیتال ارائه می‌شوند. ایشان معتقدند که مسلمانان باید با توجه به تعالیم اسلام و اخلاق، در این زمینه عمل کنند و از هرگونه عملی که ممکن است با مفاهیم دینی تضاد داشته باشد، پرهیز نمایند.
آیت‌الله سیستانی
آیت‌الله سیستانی، یکی از علمای بزرگ و تأثیرگذار شیعه جهان، به بررسی وضعیت معاملات ارزهای دیجیتال پرداخته و نظرات خود را در این زمینه اعلام کرده‌اند. ایشان تأکید دارند که از منظر شرعی و دینی، معاملات ارزهای دیجیتال به عنوان وسیله معاملاتی مجاز برخوردار از احتیاط و وسوسه‌گری‌های مخرب می‌باشد.
آیت‌الله سیستانی به مسلمانان توصیه می‌کنند که در معاملات خود با ارزهای دیجیتال، از مواردی مانند ربا و سفته بازی دوری نمایند و از هر گونه معامله‌ای که می‌تواند به ترویج عملیات نامشروع منجر شود، پرهیز کنند. ایشان از اهمیت اخلاق در معاملات ارزهای دیجیتال نیز سخن می‌گویند و تأکید دارند که از طریق معاملاتی که ممکن است به مفاهیم دینی و اخلاقی تجارت نامشروع منجر شود، دوری نمایند.
در این راستا، نظرات آیت‌الله سیستانی ابتدا به عنوان یک رهنمود اخلاقی در جهت حفظ اصول دینی و اخلاقی در معاملات ارزهای دیجیتال ارائه می‌شوند. ایشان معتقدند که باید از اصول دینی و اخلاقی در تمامی معاملات ارزهای دیجیتال پیروی شود و از هرگونه عملی که ممکن است با معنای دینی و اخلاقی در تناقض باشد، دوری نماییم. تأکید ایشان بر این است که باید با توجه به تعالیم دینی، در معاملات ارزهای دیجیتال احتیاط نمود و از هر گونه تجارت نامشروع و نقض اصول اخلاقی دینی دوری کرد.
آیت‌الله نوری همدانی
آیت‌الله همدانی، یکی از معتبرترین علما و مراجع دینی شیعه، در مورد معاملات ارزهای دیجیتال نظراتی دارند که می‌توان از آنها بهره‌برد. ایشان تأکید دارند که از منظر شرعی، ورود به معاملات ارزهای دیجیتال ممکن است دارای اشکالات باشد.
آیت‌الله همدانی توجه به مسلمانان را به اهمیت احتیاط در معاملات ارزهای دیجیتال فراخوانده و توصیه می‌کنند که در معاملات خود با این ارزها، از مواردی مانند ربا و سفته بازی دوری نمایند. ایشان با تأکید بر اخلاق در معاملات ارزهای دیجیتال، به مسلمانان پیشنهاد می‌دهند که از هر گونه معامله‌ای که ممکن است به ترویج عملیات نامشروع و نقض اصول دینی منجر شود، دوری نمایند.
در این راستا، نظرات آیت‌الله همدانی نه تنها به عنوان یک مرجعی برای اهمیت اخلاق در معاملات ارزهای دیجیتال مطرح می‌شوند، بلکه به عنوان یک رهنمود اخلاقی در جهت حفظ اصول دینی و اخلاقی در معاملات ارزهای دیجیتال ارائه می‌شوند. ایشان به مسلمانان تأکید می‌کنند که باید از اصول دینی و اخلاقی در تمامی معاملات خود با ارزهای دیجیتال پیروی کنند و از هر گونه عملی که ممکن است با معنای دینی و اخلاقی در تناقض باشد، دوری نمایند. تأکید ایشان بر این است که باید با توجه به تعالیم دینی، در معاملات ارزهای دیجیتال احتیاط نمود و از هر گونه تجارت نامشروع و نقض اصول اخلاقی دینی دوری کرد.
آیت‌الله شبیری زنجانی
نظرات آیت‌الله زنجانی در مورد معاملات ارزهای دیجیتال در قالب اصول دینی بسیار مهم واقع می‌شوند. آیت‌الله زنجانی تأکید دارند که اگر وجه دریافتی از معاملات ارزهای دیجیتال به طور صحیح و در ارتباط با کار حلال و قانونی انجام شود، اشکال شرعی ندارد. به عبارت دیگر، ایشان با تأکید بر رعایت قوانین و اصول اخلاقی در معاملات ارزهای دیجیتال، به مسلمانان پیشنهاد می‌دهند که معاملات خود را در چارچوب مشروعیت شرعی انجام دهند.
آیت‌الله زنجانی با این اظهار نظر، اهمیت رعایت اصول دینی و اخلاقی در معاملات ارزهای دیجیتال را تأکید می‌کنند و به مسلمانان تأکید می‌کنند که در تمامی معاملات خود با ارزهای دیجیتال، از ابعاد شرعی و اخلاقی بهره‌برداری کنند. ایشان با تأکید بر این مسأله به مسلمانان پیشنهاد می‌دهند که از هر گونه معامله نامشروع و خلاف اصول دینی دوری نمایند و در تمامی معاملات خود به اصول دینی و اخلاقی پایبند باشند. تأکید ایشان به عنوان یک مرجع دینی در مسأله ارزهای دیجیتال، به عنوان یک رهنمود اخلاقی برای مسلمانان در این زمینه ارائه می‌شود و تأکید دارند که از هر گونه معامله نامشروع و نقض اصول دینی دوری نمایند.
مرحوم آیت‌الله صافی گلپایگانی
آیت‌الله گلپایگانی اظهار می‌کنند که بیت‌کوین دارای مالکیت نمی‌باشد و بنابراین در اصل معاملات خرید و فروش آن مشکلاتی از نظر دینی ندارند. با این حال، ایشان بیان می‌کنند که اگر یک فرد مسلمان بیت‌کوین را به یک فرد غیرمسلمان بفروشد و به ازای آن وجهی دریافت کند، این معامله از نظر شرعی مشکوک به اشکال است.
در این زمینه، آیت‌الله گلپایگانی تأکید دارند که در صورتی که بیت‌کوین به یک غیرمسلمان داده شود و در ازای آن وجه دریافت گردد، ممکن است شک و تردید در خصوص مصداق معامله باشد. ایشان به عنوان یکی از مراجع دینی، به مسلمانان پیشنهاد می‌دهند که در معاملات خود با بیت‌کوین یا دیگر ارزهای دیجیتال، از جوانب شرعی و اخلاقی پایبندی نمایند و در مورد معاملات مشکوک به اشکال با دقت بیشتری عمل کنند.
