به گزارش خبرنگار  جهت ارائه آمار بلایای طبیعی یکی از مهمترین شاخصه‌های برای بررسی آزادی بیان در کشورهای مختلف است. بر همین اساس اندک توجه به آمارهای اعلام شده توسط ترکیه درباره تلفات و مجروحان حادثه زلزله و سونامی «ازمیر» نشان نشان می‌دهد که مهندسی، مدیریت و سانسور شدیدی در این زمینه بر شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها از سوی دولت اردوغان اعمال شده است.

اعلام کشته شدن سی تا چهل نفر طی وقوع یک زلزله بزرگ حدود هفتت ریشتری که با سونامی و ورود آب به شهر همراه بوده است از ابتدا نیز محل سئوال و عجیب بود. در ادامه اما انتشار فیلم‌های مختلف واخبار متعدد از نجات افراد زنده از زیر آوار نشان داد که ترکیه با حجم بزرگی از خرابی‌ها در ازمیر مواجه شده است اما ابعاد آن به صورت غیرطبیعی در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی بازتاب داده نشده است.

تلاش برای تلطیف فضای خبری با انتشار اخبار نامعتبر و بدون منبع همچون انتشار تصویر ادعایی درباره نجات یک فرد توسط سگ زنده یاب هم یکی از روشهای مدیریت افکار عمومی دنیا توسط تیم رسانه‌ای دولت ترکیه بود که از طریق شبکه‌های اجتماعی منتشر و با ولع انتشار خبرهای آنی (بدون بررسی دقیق منبع)، در خبرگزاری های ایران بازتاب داده شد.

فیلم‌های متعددی از نجات افراد مختلف و ایجاد فضای احساسی برای مدیریت افکار عمومی داخل ترکیه منتشر شده است که در رسانه‌های ایرانی هم انتشار یافته اما کسی از خود سئوال نمی‌کند که در ازای نجات هر فرد از زیر آوار، چند نفر از دنیا رفته‌اند و اصولاً چرا عملیات امدادرسانی بعد از حدود سه روز، هنوز به پایان نرسیده در حالی که رسانه‌های ترکیه مدعی هستند حجم خرابی ها گسترده نیست.

در این بین اما حجم بالای خسارات و تلفات جانی و مالی گسترده قابل حدس زدن است چرا که در نمونه های مشابه زلزله ازمیر، حدالق آمارهای اعلامی، تا ده برابر اعداد فعلی است. گمانه زنی ها آنجا به واقعیت نزدیک می‌شود که به یک باره تعداد کشته‌های این زلزله در آمار رسمی به دوبرابر افزایش یافته و به حدود هشتاد نفر رسید.

اشتباه رسانه‌های ایرانی

به نظر می‌رسد اردوغان که عملاَ ارتش و مزدوران تکفیری وابسته به خود را در لیبی، کردستان عراق، سوریه و جبهه قره باغ به صورت همزمان درگیر کرده است، علاقه چندانی به انتشار حقایق درباره مشکلات داخلی خود از جمله زلزله ازمیر ندارد تا در این بین، نارضایتی‌های جسته و گریخته در رابطه با سیاست‌های نظامی خود را، به حداقل ممکن برساند.

نکته جالب توجه آن است که می‌توان نتیجه برنامه ریزی و مدیریت پیدا و پنهان اردوغان  به وضوح در خروجی خبرگزاری‌ها، کانال‌های تلگرامی و شبکه‌های اجتماعی داخلی ایران قابل مشاهده است.

به عنوان مثال تصاویر مربوط به خرابی‌های ناشی از زلزله اخیر ازمیر، عملاً جایگاهی در رسانه های ما نداشته است. چند تصویر بسته از خانه های خراب شده بدون آنکه از وضعیت کلی شهر، خبری به دست بیننده بدهد، عملاً تمام آن چیزی بود که د راختیار مخاطب ایرانی قرار گرفته است. این در حالی رخ داد که هنگام زلزله های داخل کشور، تصاویر متعدد درباره حجم و عمق و وسعت خسارات وارد آمده منتشر می‌شود و بعضاً نیز این عکس‌ها با چاشنی بزرگنمائی و دروغپردازی همراه می‌شود. نمونه این رفتار توسط جمعیت موسوم به امام علی در ماجرای سیل لرستان (بهار 1398) رخ داد و تبدیل به سوژه سوءاستفاده حساب کاربری رژیم صهیونیستی در توئیتر شد.

لزوم رعایت حق مخاطب ایرانی

اینکه ترکیه اقدام به جلوگیری از انتشار تصاویر دقیق از میزان خسارات وارده به ازمیر نکند، اتفاق دور از ذهنی نیست. این کشور همزمان در لیبی، قره باغ، سوریه و شمال عراق به صورت رسمی در حال جنگ است و برای اقناع افکار عمومی داخلی و حفظ وجهه مناسبات خارجی خود همواره روندی این چنینی در پیش گرفته و سانسور را بر انتقال حقیقت ترجیح داده است. البته موضوع توریستی بودن شهر ازمیر و بعضی مسائل دیگر نیز در این بین باعث شده است تا ترکیه اقدام به ارسال عکس ها و تصاویر غیرواقعی، مدیریت شده و احساس گونه در شبکه های اجتماعی کند.

در این بین اما خبرگزاری های داخلی که از «آزادی بیان» و «حقوق مخاطب» سخن رانده و می‌کوشند هرگونه مدیریت ایران بر فضای مجازی و اخبار را معادل یک گناه بزرگ معرفی کنند، باید در این رابطه واکنشی ولو اندک نشان دهند و بکوشند به هر طریق ممکن حقیقت را به مخاطبان خود منتقل کنند.

خبرنگاران رسانه های ترکیه در حال حاضر حتی در نشست های آنلاین وزارت بهداشت و دیگر دستگاه ها حضور داشته و ضمن تلاش برای تزریق خطوط خبر یمد نظر خودبه فضای رسانه ای کشور، نقشی فعال در انتقال خبر دقیق به مردم ترکیه دارند. همچنین ترکیه طی سالهای اخیر مبدل به ماوای سلبریتی های اینستاگرامی شده است. همان کسان یکه از اشاعه فحشاء در میان نوجوانان و جوانان ما کمترین ابایی ندارند.

به هر حال این یک حقیقت تلخ است اما رسانه های ما نشان داده‌اند که در سایه سکوت و انفعال مسئولان کشور، در حال پایمال کردن حقوق مخاطبان خود هستند و بی محابا اقدام به بازنشر اخبار مدیریت شده خارجی در فضای خبری کشور می‌کنند. تغییر این شرایط شاید به سادگی ممکن نباشد اما یک نیاز قطعی برای فضای خبری کشور است.