به گزارش جهت پرس؛ نماز استغفار مانند سایر نمازهای مستحبی دو رکعت است به این ترتیب که در هر رکعت بعد از خواندن سوره حمد، سوره قدر را می خوانیم و پس از آن، ۱۵ مرتبه ذکر «استغفر الله» را تکرار کرده. سپس به رکوع رفته و پس از ذکر «سبحان ربی العظیم و بحمده» ، ذکر «استغفر الله» را ده مرتبه تکرار می کنیم. هنگام برخاستن از رکوع دوباره ده مرتبه «استغفر الله» گفته، در سجده اول پس از ذکر «سبحان ربی الاعلی و بحمده» ده مرتبه، میان دو سجده ده مرتبه، در سجده دوم نیز پس از «سبحان ربی الاعلی و بحمده» ده مرتبه و پس از برخاستن از سجده دوم نیز ده مرتبه ذکر «استغفر الله» را تکرار می کنیم و رکعت دوم را نیز همانند رکعت اول به جای می آوریم و با تشهد و سلام نماز را تمام میکنیم.

نکته؛ فقط ذکر عبارت «اَستَغفرُالله» کفایت می کند و نیازی به اضافه کردن «ربی و اتوب و الیه» نیست.

نکته: در برخی از منابع اشاره شده است که بهتر است نماز را مانند نماز جعفر طیار [۱]، به پایان برسانید. البته در اکثر منابع به اتمام معمولی نماز اکتفا نموده اند.

زمان خواندن نماز استغفار
آیت الله بهجت رحمه الله بهترین زمان برای استغفار را هنگام سحر، به خصوص سحرگاه روز جمعه می‌دانند. البته ایشان نماز استغفار را هر روز به هنگام سحر می‌خواندند. زیرا به فرموده پیامبر اکرم صلی الله: «إِذا رَأَیْتَ فى مَعاشِکَ ضیقاً وَ فى أَمْرِکَ إِلْتِیاثاً فَأَنْزِلْ حاجَتَکَ بِاللهِ تَعالى وَ جَلَّ ، وَلاتَدَعْ صَلاهَ الإِسْتِغْفارِ …» یعنی هرگاه که در رزق و روزىِ خود تنگنا و سختى دیدى و در امورِ خویش پراکندگى و از هم پاشیدگى مشاهده کردى که کار را برای تو مشتبه ساخت، حاجتِ خود را با خدای تعالی در میان بگذار و نماز استغفار را رها مکن.[۲] بنابر این محدودیتی برای اقامه ی این نماز ارزشمند نیست و هرگاه که احساس نیاز کردید، می توانید بر سر سجاده نشسته و دو رکعت نماز استغفار بخوانید.

سند نماز استغفار
نماز استغفار، از جمله هدایای ارزشمند پیامبر اکرم صلوات الله علیه است که برای رهایی از تنگنا و مشقات به مسلمانان توصیه فرموده اند:

عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّى اَللَّهُ أَنَّهُ قَالَ: «إِذَا رَأَیْتَ فِی مَعَاشِکَ ضِیقاً وَ فِی أَمْرِکَ اِلْتِیَاثاً فَأَنْزِلْ حَاجَتَکَ بِاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لاَ تَدَعْ صَلاَهَ اَلاِسْتِغْفَارِ وَ هِیَ رَکْعَتَانِ تَفْتَتِحُ اَلصَّلاَهَ وَ تَقْرَأُ اَلْحَمْدَ وَ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ مَرَّهً وَاحِدَهً فِی کُلِّ رَکْعَهٍ ثُمَّ تَقُولُ بَعْدَ اَلْقِرَاءَهِ أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ خَمْسَ عَشْرَهَ مَرَّهً ثُمَّ تَرْکَعُ فَتَقُولُهَا عَشْراً عَلَى هَیْئَهِ صَلاَهِ جَعْفَرٍ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ یُصْلِحُ اَللَّهُ لَکَ شَأْنَکَ کُلَّهُ.»[۳]؛ از نبى اکرم صلّى اللّه روایت شده که فرمودند: چون روزى تو کم شود و کارت به پراکندگى گراید، حاجت خود را بدرگاه خدای عز و جل عرضه دار و نماز استغفار را ترک مکن، و نماز استغفار دو رکعت است در هر رکعت حمد و«إِنّٰا أَنْزَلْنٰاهُ‌» را یکبار بخوان و بعد از قرائت ۱۵مرتبه بگو: استغفر الله. و سپس به رکوع که رفتى آن ذکر را ده مرتبه بگو و همانند نماز جعفر رضی الله، نماز را تمام کن که همه امورت ان شاء الله اصلاح شود.[۴]

توصیه به استغفار در روایات
روایت شده که شخصی به حضور امام رضا علیه السلام رسید آمد و از خشکسالی و قحطی به محضر ایشان شکایت کرد. امام رئوف در بیان راهِ حل فرمودند: استغفار کن. شخص دیگری به حضور ایشان آمد و از فقر و نداری گلایه کرد. آن حضرت فرمودند: استغفار کن. باز شخص دیگری به حضور ایشان آمد و از آن حضرت تقاضا کرد تا دعایی فرماید که خداوند فرزند پسری به او عطا نماید. امام، به آن شخص فرمودند: استغفار کن. همراهان با تعجّب از ایشان پرسیدند: این سه شخص با سه حاجت متفاوت، نزد شما آمدند و شما هر سه را به استغفار توصیه نمودید؟! حضرت فرمودند: من این توصیه را از نزد خود نگفتم. همانا من در این رهنمود از کلامِ خداوند الهام گرفتم و آن گاه ایشان آیات ۱۰- ۱۲ سوره مبارک نوح را تلاوت کردند: «فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ إِنَّهُ کَانَ غَفَّارً* یُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَیْکُمْ مِدْرَارًا* وَیُمْدِدْکُمْ بِأَمْوَالٍ وَبَنِینَ وَیَجْعَلْ لَکُمْ جَنَّاتٍ وَیَجْعَلْ لَکُمْ أَنْهَارًا»؛ باز گفتم: به درگاه خدای خود توبه کنید و آمرزش طلبید که او بسیار خدای آمرزنده‌ای است. تا باران آسمان بر شما فراوان نازل کند. و شما را به مال بسیار و پسران متعدد مدد فرماید و باغهای خرّم و نهرهای جاری به شما عطا کند.[۵]

پیامبر اکرم صلی الله فرمودند: «درهای بلاها و گرفتاری ها را به کمک استغفار ببندید.»

قال على علیه السلام: «الذُّنوبُ الدّاءُ، و الدَّواءُ الاستغِفارُ، و الشِّفاءُ أن لا تَعودَ»؛ گناه بیماری است و داروی آن استغفار و درمانش بازنگشتن به آن است.[۶]

برکات و معجزات نماز استغفار
همانطور که گفتیم پیامبر اکرم صلوات الله، آنچنان این نماز را پر خیر و فضیلت می‌دانستند که فرمودند: در هنگام سختی و گرفتاری در امور زندگی، نماز استغفار برای طلب حوائج را رها مکن و خواسته ی خود را با خدای تعالی در میان بگذار تا امور بر شما سهل شود و از تنگنا و درماندگی در امان بمانید.

اسماعیل بن سهیل گوید: برای امام باقر علیه السلام نامه ای نوشته و مشکل خود را اینگونه عنوان کردم که گرفتار قرض و بدهی سنگینی شده ام، به گونه ای که همه ی فکرم را به خود مشغول کرده و آبروی مرا به خطر انداخته است.

ایشان در جواب نامه ی من نوشتند: «أَکْثِرْ مِنَ الإِسْتِغْفارِ وَ رَطِّبْ لِسانکَ بِقَراءَهِ «إِنّا أَنْزَلْناهُ»؛ زیاد استغفار کن و زبانت را به تلاوت سوره «اِنا اَنْزلناهُ» تر و تازه گردان و سوره قدر را مرتّب تلاوت کن .[۷] من چنین کردم و مشکلم برطرف شد.

روایت شده که در صورت خواندن نماز استغفار؛ «یصلح الله لک شأنک کله» یعنی خود خداوند با تمام جلال و جبروتش تمام شئونات زندگی ات را اصلاح خواهد کرد.

در باب رفع حوائج مادی و گذر از فقر و نداری و رسیدن به غنا، از آثار معجزه آسای این نماز، سخن فراوان گفته شده است. از جمله کلیپ های مشهور مربوط به نماز استغفار را میتوانید ببینید.

یکی از موارد معتبر برای کسانی که می‌خواهند صاحب فرزند شوند، نماز استغفار آیت‌ الله شاه‌ آبادی است. نماز استغفار آیت الله شاه آبادی همان نماز استغفاری است که از جانب پیامبر اکرم صلی الله سفارش شده است. علما و بزرگانی چون آیه الله بهجت و آیه الله شاه آبادی خواندن این نماز را وسیله‌ای معتبر برای افزایش رزق و روزی، گشایش در امور، طلب فرزند، بخشش گناهان، تسهیل در امر ازدواج و برطرف شدن مشکلات می‌دانند.

ایشان به شدت تأکید می‌کردند که حتماً این نماز را بخوانید، به ویژه در شب‌های باارزش قدر.

وی معتقد بود که بهترین زمان برای خواندن نماز استغفار به جهت داشتن فرزند، در آخرین ثلث شب است، اما چنانچه خواندن در این زمان ممکن نبود، در سایر اوقات نیز معتبر و مؤثر خواهد بود.

اساتید بزرگ دینی در رابطه با برکات و آثار باورنکردنی ذکر استغفار می فرمایند:« استغفار بندها و گرایش های بدی که برای ما اتفاق افتاده است را شستشو داده و پاک می کند. چنانچه اهل استغفار شویم، بسیاری از برکات و رزقهای مادی و معنوی ما گره خورده و محدود شده بود، به گونه ای باور نکردنی باز می شود. سند آن هم، روایات متعددی است که در این باب از معصومین علیهم السلام نقل شده است.»

آیه الله بهجت پس از بیان طریقه خواندن نماز حاجت به کیفیتی که ذکر شد، فرمودند اگر این نماز ده مرتبه خوانده شود، درهای رحمت و برکت خداوند به سوی مؤمنان گشوده می‌شود. اگر می خواهید در کارتان گره نیفتد و موفق باشید، تا می توانید استغفار کنید. اگر اثر نکرد، جوابگویش من هستم.

نماز استغفار برای اموات
علما و بزرگان دین بر این عقیده اند که استغفار برای میت نیز جایز است وآثار و ثواب آن به آنها می رسد و به ایشان سود می رساند و گناهِ او به خواست و اذن پروردگار بخشیده می شود تا هنگامی که از جانب شخص زنده، برای او استغفار و طلب آمرزش شود.

شخص مؤمن می‌تواند به هنگام خواندن نماز استغفار برای اموات و مردگانِ خود نیز دعا کند و از بارگاه خداوند متعال برای ایشان طلب آمرزش و مغفرت نماید.

البته برای شادی روح اموات و هدیه به ایشان، نمازی دو رکعتی برای شب جمعه سفارش شده که متفاوت از نماز استغفار است.

این نمازِ هدیه دو رکعت است که در روایت از شیخ عباس قمی، نحوه خواندن آن از این قرار است:

در رکعت اول، پس از خواندن سوره حمد، ۱۰ بار بگویید: «رَبَّنَا اغْفِرْ لِی وَ لِوَالِدَیَّ وَ لِلْمُؤْمِنِینَ یَوْمَ یَقُومُ الْحِسَابُ»

در رکعت دوم پس از خواندن سوره حمد، ۱۰ مرتبه ذکر «رَبِّ اغْفِرْ لِی وَ لِوَالِدَیَّ وَ لِمَنْ دَخَلَ بَیْتِیَ مُؤْمِنًا وَ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ وَ لَا تَزِدِ الظَّالِمِینَ إِلَّا تَبَارًا» را تکرار کنید.

و در پایان نماز، ۱۰ مرتبه ذکر «رَبِّ ارْحَمْهُمَا کَمَا رَبَّیَانِی صَغِیرًا» را تکرار کنید.

حسن ختام
در پایان و برای حسن ختام، این بیانات آیه الله بهجت به خوبی می تواند حق مطلب را در مورد استغفار بیان نماید: «استغفار فقط به منظور توبه و طلب آمرزش از گناهان نیست بلکه هر جا که کم آوردی، حوصله نداشتی، ، پول نداشتی، گرفته بودی، باطریت تموم شد، تسبیح را بردار و صد مرتبه بگو استغفر الله ربی و اتوب الیه … تا آرام شوی.»

امید است با اقامه نماز استغفار، که همه ی ارکان آن به ذکر استغفر الله معطر شده است، به آرامشی الهی و رهایی از بند گرفتاری ها و مشکلات نائل شوید.

پی نوشت ها
مقاله نماز جعفر طیار از همین سایت
مکارم الأخلاق، ج۱، ص ۳۲۸
همان، الباب العاشر فی الأدعیه و ما یتعلق بها و هو خمسه فصول الفصل الرابع فی نوادر من الصلوات صلاه الاستغفار
مکارم الأخلاق، ترجمه میرباقری، ج ۲، ص ۱۳۴
ترجمه مهدی الهی قمشه ای
میزان الحکمه، ج۴، ص۲۶۲
عوالم العلوم و المعارف و الأحوال من الآیات و الأخبار و الأقوال، ج ۲۳، ص ۴۶۲