علی لاریجانی این روزها بار دیگر به دلیل حاشیه‌های حضورش در انتخابات سیزدهمین دوره ریاست جمهوری در سر تیتر اخبار قرار گرفت و مواضعش در قبال برجام یکی از دلایل رد صلاحیتش عنوان شده است.
مواضعی که در نحوه مدیریت جلسه بررسی و تصویب برجام در مجلس نهم ظهور و بروز یافت. وی در بزنگاهی حساس، جلسه 24 مهرماه 1394 مجلس را که به بررسی «قانون اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران در اجرای برجام» اختصاص داشت به نحوی مدیریت کرد که ظرف ۲۰ دقیقه برجام به تصویب رسید و برخلاف قواعد مصرح و آشکار آیین‌نامه مجلس، اجازه اظهارنظر به هیچ مخالفی را هم نداد.
مخالفت لاریجانی با 172 پیشنهاد درباره برجام
آنچه موجب شد تا برخی نمایندگان اصولگرای مجلس، لاریجانی را به تصمیم‌گیری پیشاپیش دراین‌باره متهم کنند. نمایندگان مخالف برجام در مجلس نهم قصد داشتند دست‌کم ۱۷۲ پیشنهاد را برای حذف یا اصلاح طرح اجرای برجام مطرح کنند اما لاریجانی به‌عنوان رئیس مجلس این اجازه را به آن‌ها نداد و تنها دو پیشنهاد مطرح شد.
بی‌توجهی به شروط رهبری درباره برجام
این در حالی بود که رهبر انقلاب برای تأیید برجام، شروط ۹ گانه‌ای قرار داد که نه دولت و نه مجلس به آن توجه نکردند. تعجیل در تصویب و اجرای برجام موجب شد تا رهبری دراین‌باره در هفتم آذرماه 1395 در دیدار با فرماندهان و مسئولان نیروی دریایی ارتش بگویند: «مشکلات فعلی در توافق هسته‌ای، به خاطر عجله در زودتر به سرانجام رسیدن توافق است… وقتی عجله داریم که کار را زودتر تمام کنیم و به‌جایی برسانیم، از جزئیات غفلت می‌کنیم و گاهی غفلت از یک امر جزئی، موجب ایجاد رخنه و نقطه سلبی در آن کار می‌شود، بنابراین باید مراقب بود که کارها متین، محکم و با شتاب مناسب انجام شود.»
توجیه لاریجانی برای تعجیل مجلس در تصویب برجام
اما چند روز پس از تصویب جنجالی طرح برجام در مجلس، لاریجانی در جواب انتقاد یکی از شرکت‌کنندگان در همایش امربه‌معروف، نهی از منکر درباره نحوه رسیدگی مجلس به طرح برجام و در دفاع از نحوه رسیدگی قوه مقننه به این طرح گفت در رسیدگی به پرونده هسته‌ای به وظایفی عمل کرده که در سطح کلان هماهنگ شده بود. او اظهار کرد: «به‌عنوان رئیس مجلس وظیفه داشتم که اختلافی در کشور دراین‌باره ایجاد نشود و وفاقی حاصل شود؛ اما برخی وظیفه‌ای داشتند و جور دیگری عمل کردند.»
لاریجانی با فرافکنی سعی کرد تا مسئولیت تعجیل در تصویب برجام را از دوش خود بردارد و در همین راستا تأکید کرد که مسائل مربوط به امنیت ملی باید در سطح کلی کشور هماهنگ شود و هیچ‌یک از چهار قانون بحث هسته‌ای بدون هماهنگی با کلان کشور نبوده است. وی این هماهنگی‌ها در سطح کلان کشور را میان شورای عالی امنیت ملی، دبیرخانه و بین فراکسیون‌های مختلف دانست و افزود: «بنابراین در کلان کشور هماهنگی شد و افراد مؤثر مجلس هم در جریان بودند. البته این دستور نبوده بلکه هماهنگی بوده و ما وظیفه هماهنگی داشتیم.» لاریجانی با این اظهارات، به‌طور رسمی از خود در ماجرای بررسی و تصویب برجام رفع مسئولیت و کل ماجرا را متوجه رهبر انقلاب کرد!
افزون بر این‌ها، ادعای لاریجانی درباره هماهنگی‌ها در حالی بود که علیرغم تصویب بیست‌دقیقه‌ای جزییات طرح برجام، تصویب کلیات این طرح در مجلس با ساعت‌ها بحث‌وجدل همراه بود؛ اما لاریجانی باز هم در توجیه این شتاب‌زدگی گفت: «قطعنامه شورای امنیت هم که در ۱۰ دقیقه تصویب شد این‌طور نبود که در همان مدت بررسی‌شده باشد بلکه قبلاً در زمان زیادی بررسی‌شده بود.»
این در حالی بود که علیرضا زاکانی، عضو کمیسیون ویژه مجلس برای بررسی برجام در مجلس نهم همان ایام می‌گفت لاریجانی حتی گزارش‌های کارشناسی کمیسیون مجلس را سانسور کرد تا نظر دولت روحانی را به کرسی بنشاند.
دفاع تمام‌قد از برجام در طول دولت روحانی
لاریجانی از حامیان برجام بوده و هست و آن را راه‌حل مشکلات کشور می‌داند. او درباره برجام پس از تصویب آن در مجلس گفت: ما اول باید درد را درست بشناسیم، این نیمی از راه است. این موضوع احتیاج به وفاق ملی در کشور دارد. کدام کشوری با تشنج داخلی رشد داشته است؟ اقناع‌سازی باید رخ بدهد و به نظر من این موضوع رخ می‌دهد. قبول دارم در شرایط نه جنگ و نه صلح یک شرایط شرطی برای بحث اقتصادی مطرح می‌شود. این موضوع باید حل شود و به همین دلیل فکر می‌کنم برجام کار درستی است.
او حتی دو سال بعد در شرایطی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا به‌عنوان مخالف جدی برجام تصمیم‌گیری درباره پایبندی آمریکا به برجام یا خروج از آن را به کنگره سپرده بود در 11 آذرماه 1396 از برجام دفاع کرد و آن را «تصمیم خوبی» برای ایران خواند. او گفت: «فکر می‌کنم ایران تصمیم خوبی درباره برجام گرفت و نفت امروز فروش می‌رود و بیمه‌ها به راه افتاده و در صنایع پتروشیمی کار برای صادرکنندگان روان‌تر شده است، البته مشکلاتی وجود دارد که برطرف می‌شود.»
او امضای برجام را راه درستی از سوی کشور نامید و افزود که این توافقنامه «برای شرایط اقتصاد ایران لازم بود که با هوشیاری باید مسیر را دنبال کنیم.» او با اشاره به تلاش‌هایی برای بر هم زدن برجام از سوی مخالفان به‌ویژه آمریکا تأکید کرد که در پاسخ به این اقدامات «عجولانه تصمیم» نمی‌گیریم.
مواضع لاریجانی درباره برجام برخلاف دیگر موضوعات همچون فتنه 88، از همان ابتدا صریح و روشن بود. او همیشه به‌عنوان یک حامی برجام ظاهرشده است و به دفاعی تمام‌قد از آن پرداخته است. حتی وقتی با خروج ترامپ تحریم‌ها علیه کشور برگشت هیچ تغییری در مواضع لاریجانی دراین‌باره رخ نداد. شاید چون او هنوز هم برجام را تصمیم خوبی می‌داند!
زهرا زرگرانی
