به گزارش جهت پرس؛ رحمان قهرمان پور، تحلیلگر سیاست خارجی، در تحلیلی در خصوص انتخابات اخیر کشور گفت: از منظر جامعه شناسی سیاسی انتخابات، ما در ایران در حال عبور از رفتار های سیاسی تبعی و توده ای به سمت رفتار های سیاسی مبتنی بر عاملیت شهروندان و بطور مشخص طبقه متوسط شهری هستیم.

عاملیت پدیده ای است که در دنیای مدرن بوجود آمده است . یعنی شهروندان دیگر آن رعیت سابق نیستند که در سیاست پیرو و تابع بالادستان باشند بلکه بواسطه تحصیلات و کسب ثروت و .. می خواهند استقلال داشته باشند.
این فردگرایی و ظلب استقلال فردی باید نمودی در بیرون از فرد داشته باشد که همانا عرصه اجتماعی و سیاسی است.گسترش آموزش رایگان، حضور زنان در جامعه و سیاست، گسترش شهرنشینی، افزایش شهرک های صنعتی، رشد حاشیه نشینی،تحول در روستانشینی، انقلاب ارتباطات، رشد بخش خصولتی و برخی تحولات دیگر ایران را در قیاس با چند دهه قبل باز هم مدرن تر و صنعتی کرده است.

مهم ترین مشخصه مدرن تر شدن جامعه ظهور طبقه متوسط است که مطالبات سیاسی دارد.در چنین جامعه ای عاملیتAgency رشد می کند و باید بعد از رشد در عرصه اجتماعی به عرصه سیاسی راه یابد.  یعنی عاملیت ابتدا در عرصه اجتماعی خود را نشان می دهد و سپس در سیر طبیعی خود به سمت عرصه سیاسی حرکت می کند تا قدرت را کسب کند.این عاملیت را بوضوح می توان در طبقه متوسط شهری دید.

اما نظام انتخاباتی و سیاسی هنوز طرحی برای میدان دادن به این عاملیت  نوظهور سیاسی طبقه متوسط شهری ندارد. طرح کلان انتخاباتی آن هم چنان بر مدار بیعت توده ای با کسانی است که نظام آنها را تایید صلاحیت کرده است. لذا طبقه متوسط شهری در فقدان فضایی برای بروز دادن عاملیت خود سرخورده شده و میل به مشارکت ندارد.

مهم ترین زنگ خطر انتخابات مجلس 1402  مشارکت پایین طبقه متوسط شهری است. این طبقه  لنگرگاه ثبات در جوامع مدرن است.حتی اگر در جایی از دموکراسی استقبال نکرده  باشد اغلب  طرفدار ثبات سیاسی بوده است.دوام و قوام بوروکراسی و شهرنشینی و توسعه اقتصادی منوط به نقش آفرینی طبقه متوسط است.

اصلاح طلبان در دو دهه گذشته تلاش کردند در عرصه سیاسی نماینده طبقه متوسط شهری و مطالبات آن باشند. اما شکست پروژه اصلاح طلبی و خروج تدریجی آنها از قدرت باعث شده تا طبقه متوسط دیگر نماینده ای در ساختار قدرت نداشته باشد.

در نتیجه نیروهای سیاسی جدیدی ظهور خواهند کرد که نماینده طبقه متوسط نبوده و گروههای کوچک تر قومی و مذهبی و اقتصادی را نمایندگی می کنند! ب عبارتی سیاست پاره پاره و کوچک تر می شود و دامنه منافع جمعی محدود به منافع قومی و مذهبی و صنفی می شود.

غیبت ادامه دار طبقه متوسط در انتخابات باعث خواهد شد این نیروهای نوظهور به تدریج قدرت سیاسی خود را افزایش دهند. در نتیجه ثبات سیاسی هم می تواند بواسطه فعال کردن برخی شکاف ها توسط این نیروها در معرض خطر قرار گیرد.

تغییرات جمعیتی، قومی و مذهبی در برخی شهرهای بزرگ و مراکز استان زمینه مساعدی برای بروز و ظهور نیروهایی فراهم آورده است که با عدم مشارکت طبقه متوسط شهری قدرت گرفته اند. ممکن است شکاف های قومی و مذهب در غرب و شرق کشور  بواسطه حضور این نیروهای جدید فعال شوند.