مذاکرات وین بعد از دور ششم متوقف شده است. بعد از خروج یکجانبه آمریکا از توافقنامه بین‌المللی برجام، تا کنون ۶ دور مذاکره میان ایران و اعضای گروه ۱+۴ یعنی «چین، فرانسه، آلمان، روسیه، انگلیس» در شهر وین برای احیای برجام انجام شده است. بعد از خروج آمریکا از توافق بین المللی برجام در دولت دونالد ترامپ، دولت‌های اروپایی بار‌ها اعلام کردند که به دنبال حفظ توافق هسته‌ای با ایران هستند. به رغم اینکه اروپایی‌ها گفته بودند در راستای حفظ برجام تلاش می‌کنند، اما این وعده تاکنون فقط در حد حرف باقی مانده است. در عمل شش دوره مذاکرات ایران با اعضای گروه ۱+۴ برای احیای برجام نتایج قابل لمسی برای ایرانیان نداشته است.
اروپایی‌هایی که در دوره ترامپ، مدعی بودند سیاست فشار حداکثری کاخ سفید مانعی در برابر اجرای تعهداتشان است، انتظار می‌رفت امروز رویکرد متفاوتی را در پیش‌گیرند و به جای همراهی (بایدن) دست کم به اجرای حداقلی تعهدات و سازوکار‌های مالی خود روی آورند. در حالی که دیپلمات‌ها تا همین دو هفته قبل توافق را در دسترس می‌دانستند، حالا همه چیز به شکل نامشخصی متوقف شده است. حدود دو هفته قبل دیپلمات‌های آمریکایی گفته بودند، ۷۰-۸۰ درصد اختلافات حل شده، ولی از مواضع دو طرف این طور برمی آید که ۲۰-۳۰ درصد باقی مانده به قدری کلیدی است که هیچ طرفی حاضر به عقب‌نشینی از آن نیست.
کارشناسان می‌گویند یک موضوع کلیدی که به نظر می‌رسد از ابتدای مذاکرات دور ششم در وین همچنان حل نشده مانده، بحث زمان‌بندی اجرای تعهدات، یا به زبان ساده‌تر اول ایران یا اول آمریکاست. موضعی که حالا ایران به دلیل بی‌اعتمادی ناشی از لغو نشدن تحریم‌ها در دوره دو ساله اجرای برجام، آن را قبول نکرده است.
اما یکی دیگر از زمینه‌های اختلاف در این دوره از مذاکرات اصرار آمریکا بر حفظ برخی از تحریم‌هایی است که دولت دونالد ترامپ بعد از خروج از برجام علیه ایران اعمال کرده است. علاوه بر این دولت بایدن اعلام کرده هیچگونه ضمانتی درباره عدم خروج دوباره دولت‌های بعدی آمریکا از برجام نمی‌دهد. یکی دیگر از مواردی که این روز‌ها بحث برانگیز شده است عدم تمدید توافق موقت ایران و آژانس سال گذشته مجلس شورای اسلامی ایران قانونی را به تصویب رساند که دولت را ملزم می‌کند در صورت عدم رفع تحریم‌ها علیه ایران بازرسی‌های آژانس اتمی در ایران را معلق کند.
طرف های مذاکرات باید منتظر دولت جدید ایران بمانند
سید عباس عراقچی چندی پیش در صفحه توئیتر خود نوشت: ما در دوران انتقالی به سر می بریم و یک انتقال دموکراتیک قدرت در تهران در حال انجام است.
وی تصریح کرد: روشن است که گفتگوهای وین باید منتظر دولت جدید در ایران بماند. این اقتضای هر دموکراسی است.
معاون سیاسی وزیر خارجه افزود: آمریکا و انگلیس باید این نکته را درک کرده و ایجاد ارتباط بین یک تبادل انسانی – که آماده اجرا می باشد – با برجام را متوقف کنند.
دیپلمات ایرانی درباره تبادل زندانیان نیز نوشته است: تبادل (زندانیان) را گروگان اهداف سیاسی قرار دادن، باعث از دست دادن هم تبادل و هم توافق می شود.
به گفته عراقچی 10 فرد زندانی از همه طرف ها می توانند همین فردا آزاد شوند، اگر آمریکا و انگلیس به تعهدات خود در توافق به عمل آمده عمل کنند.
در وین برای آزادی ۱۰ زندانی توافق شد
سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان نیز در صفحه شخصی خود در توئیتر نوشت: حیرت‌آور این است که ایالات متحده این حقیقت ساده را انکار می‌کند که یک توافق در خصوص بازداشت شدگان به دست آمده است. حتی شامل اینکه چگونه اعلام عمومی شود.
سخنگوی وزارت امور خارجه تصریح کرد: در وین، جدا از برجام با ایالات متحده و انگلیس در خصوص تبادل بشردوستانه و آزادی ۱۰ زندانی از همه طرف‌ها توافق شد.
خطیب‌زاده ادامه داد: ایران آماده است تا همین امروز این توافق را اجرایی کند.
“ند پرایس” سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز در واکنش به اظهارات سید عباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه کشورمان گفت که کشورش هنوز به هیچ توافقی با ایران در زمینه زندانی‌ها دست نیافته است.
وی افزود: ما آماده هستیم مذاکرات درباره زندانیان آمریکایی در ایران را ادامه دهیم و آزادی آن‌ها یک اولویت برای ما است.
پرایس گفت: ما در جریان مذاکرات وین، گفتگوهای غیرمستقیمی درباره موضوع زندانی‌ها انجام دادیم و تأخیر در از سرگیری این روند، کمک‌کننده نیست.
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا مدعی شد که این اظهارات، تلاش برای رفع تقصیر و شانه خالی کردن از مسئولیت بن‌بست کنونی در بازگشت متقابل احتمالی به پایبندی به برجام است.
وی در ادامه ادعا‌های خود افزود: اگر ایران تصمیم مقتضی را اتخاذ کند ما آماده بازگشت به وین برای بازگشت متقابل به توافق هسته‌ای هستیم.
دوره انتقالی در ایران پایان یابد آماده ادامه مذاکرات وین هستیم
وزارت امور خارجه آمریکا شامگاه شنبه اعلام کرد هنگامی که دوره انتقالی در ایران به پایان برسد، آماده برنامه‌ریزی برای ادامه مذاکرات در وین است.
وزارت خارجه آمریکا مدعی شد که این کشور آماده ادامه مذاکرات بوده اما طرف ایرانی خواستار زمان بیشتر برای دوره انتقالی در این کشور شده است.
ششمین دور این مذاکرات، از روز ۲۲ خردادماه آغاز شد و تا روز یکشنبه ۳۰ خردادماه ادامه داشت. «سید عباس عراقچی» معاون وزیر امور خارجه و رئیس هیأت ایرانی شرکت کننده در مذاکرات وین در آن زمان گفت ملاک ایران رسیدن به یک توافق خوب است. او درباره روند مذاکرات گفت: «به اواخر کار نزدیک شدیم، ولی مسیر باقی‌مانده ساده نخواهد بود.»
زمان برگزاری دور هفتم مذاکرات هنوز مشخص نیست و به موضوعی برای گمانه‌زنی‌های مختلف تبدیل شده است. اخیراً وبگاه شبکه خبری بلومبرگ گزارش داده بود این مذاکرات بعید است تا قبل از روی کار آمدن رئیس‌جمهور جدید ایران در ماه آینده از سر گرفته شوند.
وبگاه شبکه خبری بلومبرگ به نقل از دو مقام مطلع از زمان‌بندی مذاکرات هسته‌ای نوشته بود انتظار می‌رود هفتمین دور مذاکرات وین اواسط ماه آگوست برگزار شود.
جمع بندی
اکنون و با گذشت ماه‌ها از زمان آغاز مذاکرات وین، مذاکره کنندگان دولت دوازدهم با دستانی خالی و عاری از تامین منافع ملی، تداوم مذاکرات را به دولت آتی سپرده‌اند. عدم تحقق شروط ابتدایی اعلام شده از سوی رهبری معظم انقلاب، مبنی بر رفع کلیه تحریم‌ها و ایجاد راستی‌آزمایی را می‌توان مهمترین ناکامی مذاکره کنندگان هسته‌ای قلمداد نمود، امری که می‌بایستی در دستور کار و سرلوحه اقدامات مذاکره کنندگان در دولت جدید قرار گیرد. پیشینه کاری اشخاصی نظیر علی باقری در فرآیند مذاکرات اسبق تهران و شش قدرت جهانی و گفتگوهای تیم پیشین بر مبنای اصول سه‌گانه عزت، حکمت و مصلحت در دوره‌ی مسئولیت دکتر جلیلی، موجب امیدواری در راستای تحقق خواست ملت ایران و تامین مصالح کشور در دستگاه وزارت خارجه دولت سیزدهم شده است.
برآیند تقابل و نزاع میان تهران و واشنگتن در خلال چهار دهه اخیر بوضوح بیانگر آن است که اتخاذ رویکرد انقلابی و بی اعتمادی به مذاکره کنندگان آمریکایی، بیش از اعتماد یک سویه به طرف مقابل نتیجه بخش بوده و کشور را در مسیر دستیابی به اهداف حداکثری خویش قرار می‌دهد. ناکامی سیاست تحریم حداکثری ترامپ و تداوم آن در دولت بایدن و عدم عقب نشینی تهران از موضع‌اش، نشانگر آن است که طرف مقابل، با آگاهی از نافرجام بودن تحریم‌ها، ناگزیر تن به عقب‌نشینی خواهد داد. مصوبه چندی پیش مجلس شورای اسلامی تحت عنوان “اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از حقوق ملت ایران”، مصداق عینی رویکرد انقلابی توام با تحقق منافع ملی است، امری که لاجرم به عدول گام به گام طرف غربی از خواسته‌های فرابرجامی خویش منتهی خواهد شد.
