سفر رئیس‌جمهور به چین با ابعاد، دستاوردها و نتایجی همراه بود که بسیاری از کارشناسان آن را پربار ارزیابی کرده‌اند. در همین راستا با محمدرضا سبزعليپور، رئيس مركز تجارت جهاني ايران گفتگویی داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

*جناب سبزعلیپور! ارزیابی شما از سفر رئیس‌جمهور به چین چیست؟ این سفر چه ابعاد، ویژگی‌ها و نتایجی در بر خواهد داشت؟
در پاسخ به سوال شما باید عرض کنم که ارزیابی بنده نسبت به سفر جناب آقای رئیسی، ریاست محترم جمهوری به چین مثبت بوده و این سفر را بسیار مهم و تأثیرگذار برآورد می‌کنم که به‌مرور نتایج آن پدیدار و شکوفا خواهد شد.
چنان چه استحضار دارید هفته گذشته آقای رئیسی، ریاست جمهوری کشورمان سفری به چین داشته و در طی این سفر دیدارهای مهمی با سران و مقامات ارشد این کشور انجام دادند. همچنین در طول این سفر اسناد متعددی در زمینه های مختلف به امضای مقامات ارشد دو کشور رسید، اما این سفر از سه جهت مهم و قابل ارزیابی است.
مورد اول مربوط به بازتاب جهانی این سفر هست، بطوریکه ایران با این سفر مهم توانست قدرت خود را در عرصه جهانی و سیاست خارجی نشان داده و عدم انزوا در برابر فشارها، تحریم‌ها و محدودیت‌های غربی را به نمایش بگذارد.
مورد دوم مربوط به همکاری تنگاتنگ با کشور چین به‌ویژه در زمینه‌های اقتصادی بوده که مهم‌ترین آثار آن حرکت به‌سوی اجرایی کردن توافق دوجانبه ایران با آن کشور موسوم به برنامه جامع 25 ساله ایران و چین است.
مورد سوم نیز برمی‌گردد به تأثیر مهم این سفر بر خنثی کردن تبلیغات و شایعات معاندین و مخالفین نظام که عمدتاً درصدد دلسرد کردن مردم هست! نمونه بارز این تبلیغات مربوط به سفر چند ماه پیش رئیس‌جمهور چین به کشور عربستان سعودی می‌باشد که در آن زمان معاندین و مخالفین نظام علی‌الخصوص رسانه‌های فارسی‌زبان خارج نشین به سرکردگی اینترنشنال سعودی تبلیغات گسترده‌ای را آغاز نمودند که بین دو کشور ایران و چین اختلاف شدید به وجود آمده و چین پشت ایران را خالی و ازاین‌پس عربستان را به‌عنوان شریک اصلی خود در خاورمیانه می‌داند نه ایران را و این به معنی شکست سیاست‌های دولت ایران و منزوی شدن کشورمان می‌باشد که با این تبلیغات قصد داشتند تا مردم را ناامید و دل‌نگران کنند!
اما سفر مهم آقای رئیسی به چین و استقبال گرم دولت آن کشور از ایشان و همچنین دیدار با مقامات مهم آن کشور، همه و همه این مهم را به اثبات رساند که تمام خبرهای رسانه‌های فارسی‌زبان کذب و رپرتاژی بیش نبوده و ایران و چین همچنان شرکای مهم یکدیگر در منطقه می‌باشند.

* به‌طورکلی نگاه چین به ایران چگونه است؟
در خصوص نگاه چین به ایران نیز لازم به ذکر است که چندی قبل، «وانگ ونبین» سخنگوی وزارت خارجه چین دراین‌ارتباط و درباره سفر ابراهیم رئیسی به این کشور گفته بود: «چین و ایران روابط دوستانۀ سنتی دارند و این، انتخاب مشترک هر دو کشور برای تحکیم و توسعه مشارکت راهبردی جامع چین و ایران است».
در کل اعتقاد من بر این است که ایرانی‌ها تصمیم درستی درباره نگاه جهانی و تمرکز بیشتر برجهان جنوب و شرق و به‌ویژه ارتباط با چین گرفته‌اند. قدرت اروپا و ایالات‌متحده آمریکا رو به افول بوده و همچنین شاهد رفتار نامعقول آنان در قبال کشورمان هستیم و صدالبته که چین یک اولویت اصلی ایران خواهد بود. دو کشور می‌توانند از طریق شمال ایران و از مسیر دریاهای آزاد باهم تجارت‌های گسترده‌ای انجام دهند و قطعاً ابتکار کمربند و جاده رئیس‌جمهور چین چیزی قابل‌بررسی و قابل‌استفاده برای کمک به توسعه تجارت از طریق زمین و دریا بین دو کشور خواهد بود.
برنامه‌ریزی سفر جناب آقای رئیسی به چین هم مربوط به چند روز اخیر نبوده بلکه رئیس‌جمهور چین در حاشیه نشست سران شانگهای در سمرقند در شهریورماه سال جاری و در دیدار حضوری با آیت‌الله رئیسی رسماً از وی برای سفر به پکن دعوت کرده بود.

*این سفر چه تأثیری روی روابط ایران و چین در عرصه تجاری، اقتصادی، بین‌المللی و انرژی خواهد داشت؟
سفر به چین در راستای ایفای نقش مؤثر ایران در حوزه مسائل اقتصادی و تجاری منطقه‌ای و جهانی بسیار مهم بود، چراکه این کشور به‌عنوان یکی از اقتصادهای بزرگ جهان، در زمینه‌های اقتصادی و تجاری در آسیا و عرصه بین‌الملل نقش بسیار مهم و تعیین‌کننده‌ای دارد. سفری که از جنبه‌های مختلف در شرایط کنونی حائز اهمیت می‌باشد.
از سوی دیگر با توجه به این که چند روز پیش آمریکا بالن‌های چینی را سرنگون کرده و بین چین و آمریکا از نظر امنیتی تنش‌های جدیدی به وجود آمده، فلذا این تنش موجب تقویت روابط دو کشور ایران و چین شده است. از همین رو سفر ریاست محترم جمهوری ایران به چین آن‌هم پس از دو دهه، یک اقدام مهم بوده که می‌تواند پیامدهای بالقوه مثبت متعددی برای هر دو کشور داشته باشد. از اهداف اصلی و مهم این سفر تقویت روابط اقتصادی ایران و چین به‌ویژه در بخش انرژی است؛ زیرا چین به‌شدت به واردات نفت وابسته است و ایران یکی از تأمین‌کنندگان اصلی نفت ارزان برای این کشور می‌باشد. از همین رو هدف ایران از بابت تقویت روابط اقتصادی با چین این است تا بتواند از این طریق تأثیر تحریم‌های آمریکا را کاهش و به‌نوعی جبران نماید و بازارهای صادراتی خود را گسترده و وسیع‌تر از پیش کند. یکی دیگر از تأثیرات مهم این سفر، تقویت روابط سیاسی بین دو کشور است. ایران به دلیل تقویت توان هسته‌ای و نیز اتهام نقض حقوق بشر و حمایت از نیروهای مقاومت در منطقه، دائماً و به‌طور فزاینده‌ای از سوی آمریکا و هم‌پیمانانش تحت‌فشار و همچنین تحت تحریم‌های شدید میباشد. به همين دليل انتظار دارد تا با تقويت روابط با چين، بتواند جايگاه خود را در سطح جهان و منطقه بهبود بخشیده و متحد قدرتمندتري در درگیری‌های خود با ديگر قدرت‌های منطقه‌اي به دست آورد.
ازنظر دولت چين، سفر آقای رئيسي فرصتي براي تقويت موقعيت خود در خاورميانه و به دست آوردن يک تأمین‌کنندۀ قابل‌اعتماد انرژي است. چين در سال‌های اخير مشارکت خود را در خاورميانه با تمرکز ویژه‌بر پروژه‌های انرژي و زیرساخت‌ها افزايش داده است. به همین خاطر چين با تقويت روابط همه‌جانبه خویش با ايران می‌تواند به منبع قابل‌اعتماد نفت دست‌یافته و نفوذ خود را در منطقه گسترش دهد. سفر رئیس‌جمهور به چين در زمينه رقابت گسترده ژئوپليتيک بين ایالات‌متحده و چين نيز قابل‌توجه است. هم‌زمان با اعمال تحریم‌های آمريکا عليه ايران، چين فرصتي براي گسترش نفوذ خود در منطقه و همچنین به دست آوردن اهرم فشار عليه ایالات‌متحده آمریکا را دنبال می‌کند.
چين با تعميق روابط اقتصادي و سياسي خود با ايران می‌تواند سلطه آمريکا در منطقه را به چالش کشیده و نفوذ جهاني خود را روزبه‌روز افزايش دهد. سفر آقاي رئيسي به چين يک اقدام مهم بوده که می‌تواند پيامدهاي مثبتي براي هر دو کشور و کل منطقه داشته باشد. ايران و چين با تقويت روابط اقتصادي و سياسي خود می‌توانند نفوذ خویش را گسترش داده و سلطه آمريکا را در منطقه به چالش بکشند.

* این سفر چه نقشی در دور زدن تحریم‌های مشترک ایران و چین توسط غرب دارد؟
با توجه به تحریم‌های فشرده و ظالمانه و همچنین اقدامات یک‌جانبه غرب از جمله آمریکا علیه ایران، طبیعتاً رویکرد و نگاه جمهوری اسلامی به کشورهای همسایه و کشورهای شرق دنیا علی‌الخصوص چین به‌عنوان دومین اقتصاد جهان می‌باشد و سفر رئیس‌جمهور به چین نه‌تنها در راستای توافقنامه ۲۵ ساله با چین بوده، بلکه منجر به اجرایی و عملیاتی شدن این توافقنامه خواهد شد.
از همه مهم‌تر، سفر ریاست محترم جمهوری به چین پیامی شفاف به غربی‌هاست که ایران باوجود تمامی تحریم‌ها هرگز محصور و ناتوان نخواهد ماند!
در رابطه با تأثیرات سفر رئیسی به چین باید گفت که این سفر حرکتی در جهت توسعه مناسبات اقتصادی و ارتباطات خارجی است و قطعاً منجر به خنثی شدن تحریم‌ها و توطئه‌های آمریکا و غربی‌ها خواهد شد.
طرفداران همکاری ارزی ایران با چین تأکید دارند که پس‌ازآنکه آمریکا، روسیه را از مبادله با دلار منع کرد. عزم روسیه برای دلارزدایی جدی‌تر شد و سهم یوان چین از تراکنش‌های مالی روسیه افزایش یافت. یوان چین توانست در تراکنش‌های مالی روسیه، یورو را پشت سر بگذارد و پس‌ازآن با اختلاف سه‌درصدی از دلار، دومین ارز پرطرفدار روسیه شود‌.
از این منظر، نظربه اینکه چین اولین شریک تجاری ایران در صادرات و واردات است‌ و با توجه به آنکه این کشور دومین اقتصاد بزرگ جهان هم می‌باشد، پس مبادلات با یوان میان دو کشور می‌تواند سهم بالایی از نیازهای ارزی کشور به دلار را برای واردات و صادرات پوشش دهد.
ضمناً موفقیت چشمگیر روسیه در دلار زدایی با استفاده از یوان چین غافلگیرکننده بوده و پیروی ایران از این الگو می‌تواند شرایط را برای ایران به‌ویژه در دور زدن تحریم‌ها بهتر کند.

*اولویت‌های ایران و چین در صحنه بین‌الملل بعدازاین سفر چه خواهد بود؟
جناب آقای دکتر رئیسی پس از بازگشت از سفر چین اولویت‌های اجرایی و قابل‌پیگیری دو کشور پس‌ازاین سفر را چنین عنوان نمودند: این سفر از این جهت بسیار اهمیت داشت که بتواند توافقات مصداقی را در حوزه‌های مختلف تجاری و اقتصادی بین دو کشور اجرایی کند، لذا در این راستا ۲۰ تفاهم‌نامه در حضور دو رئیس‌جمهور به امضای مقامات طرفین رسید.
رئیس‌جمهور اضافه کرده بود که در جلسه‌ای که بعد از انعقاد این قراردادها و توافقنامه‌ها برگزار شد نیز بر اراده جدی دو طرف برای ادامه و توسعه همکاری در حوزه‌های مختلف تجاری، اقتصادی، انرژی، علمی‌ و فناوری تأکید شد و در همۀ مباحث توانستیم تصمیمات خوبی بگیریم. از همین رو وزرای حاضر در این سفر نیز مذاکرات خیلی خوبی داشتند و تصمیمات و توافقات بسیار خوبی در این میان مبنی بر اینکه همه همکاری‌های دو کشور همراه با انتقال فنّاوری باشد، حاصل شد.
رئیس‌جمهور در ادامه با بیان اینکه موضوع دیگر مذاکرات این سفر مربوط به همکاری‌های ایران و چین در سازمان‌های بین‌المللی بود که با توجه به نقش مهم و برجسته چین در سازمان‌هایی نظیر شانگهای و بریکس، شاهد آمادگی و دعوت چین برای عضویت جمهوری اسلامی ایران در سازمان بریکس بودیم که این موضوع به شکل جدی از سوی وزیر امور خارجه دنبال خواهد شد تا کشور از ظرفیت عضویت مؤثر و مفید در این سازمان فرامنطقه‌ای بهره‌مند شود.
نظربه اینکه جمهوری اسلامی ایران در حوزه امنیت در سطح منطقه و عرصه بین‌المللی نقش مؤثری دارد و باید بتواند در عرصه اقتصادی نیز نقش‌آفرینی مؤثری داشته باشد، فلذا این سفر در راستای ایفای نقش مؤثر ایران در حوزۀ مسائل اقتصادی و تجاری بسیار مهم بوده، چراکه چین به‌عنوان یکی از اقتصادهای بزرگ جهان در زمینه اقتصاد و تجارت در آسیا و جهان نقش مهمی دارد و ارتباطات اقتصادی دو کشور در سطح آسیا و عرصه بین‌المللی می‌تواند بسیار مؤثر باشد که ازاین‌پس به شکل جدی و فشرده‌تری پیگیری خواهد شد.
رئیس‌جمهور به ظرفیت‌های متنوع کشورمان اشاره نموده و افزود: باید از این ظرفیت‌های موجود در قالب ارتباطات منطقه‌ای و بین‌المللی و آن‌هم در راستای تقویت اقتصادی کشور بهره بگیریم. بسیاری از این ظرفیت‌ها همچنان مورد بهره‌برداری قرار نگرفته و وقتی جایی درباره آن‌ها صحبت می‌کنیم، برخی‌ها می‌گویند مگر شما چنین ظرفیت‌هایی هم دارید؟
همچنین باید به نشست آیت‌الله رئیسی با فعالان اقتصادی چینی اشاره کرد و گفت: وقتی‌که در این نشست به برخی از ظرفیت‌های کشورمان اشاره شد برای آن‌ها خیلی از این فعالان اقتصادی قابل‌توجه و تعجب‌برانگیز بود. در این نشست ارتباطات خوبی برقرار شد که امیدواریم پیگیری مؤثر آن‌ها بتواند در زندگی مردم و اقتصاد کشور آثار خود را نشان دهد.
دکتر رئیسی بابیان اینکه درمجموع، برداشت مقامات دو کشور این بود که این سفر بسیار موفق و پرثمر بوده، خاطرنشان نمود: چنانچه فعالان اقتصادی و همکاران بنده در دولت مصوبات و تصمیمات این سفر را به شکلی مؤثر پیگیری کنند، حتماً بدانید که گشایش‌های بسیاری خوب و مثبتی در حوزه‌های اقتصادی و تجاری در ارتباط با کشور چین ایجاد و به وجود خواهد آمد.
از اولویت‌های مهم ایران و چین در صحنه بین‌الملل بعدازاین سفر، پیگیری سفر جناب آقای شی جین پینگ، رئیس‌جمهور چین به ایران و همچنین اجرایی و عملیاتی شده تمام ابعاد توافقنامه ۲۵ ساله با چین می‌باشد که بسیار بااهمیت بوده و چشم جهانیان به آینده و سرنوشت این توافقنامه می‌باشد.
نهایتاً در چنین شرایطی ایران نیز باید سیاست خارجی خود و مناسبات اقتصادی‌اش را به‌گونه‌ای تنظیم کند که روابط دوجانبه با چین را در دل روابط با نظام بین‌الملل قرار دهد. تمرکز کامل ایران بر روابط با پکن مطلوبیت‌های لازم را نصیب آن کشور نمی‌کند بلکه لازمه دستیابی به چنین مطلوبیت‌هایی و همچنین ارتقای کیفی روابط دوجانبه میان تهران و پکن همه‌جانبه ‌گری در حوزۀ سیاست خارجی است؛ یعنی ضمن اینکه تلاش می‌کنیم روابطمان را با چینی‌ها مستحکم و تقویت کنیم، از عادی‌سازی وضعیت ایران در نظام بین‌الملل نیز نباید غفلت نماییم.