مهدی پناهی، روزنامه‌نگار اقتصادی: ناعدالتی در اخذ مالیات، نبود شفافیت در حوزه جریان کالا، پایین بودن درآمدهای مالیاتی نسبت به تولید ناخالص ملی و در نتیجه کسری عملیاتی بودجه، مشکلاتی است که کشور با آن روبروست. برای حل این مشکلات تلاش‌ها و راه‌حل‌های متفاوتی ارائه‌شده که طراحی و اجرای «سامانه مؤدیان سازمان امور مالیاتی و پایانه‌های فروشگاهی» ازجمله آن است. این سامانه، ساز کار واحدی برای کل زنجیره کالاها در سراسر کشور است که می‌تواند به ایجاد شفافیت و عدالت مالیاتی منتج شود.
اتصال پایانه‌های فروشگاهی به سامانه مالیاتی کشور امری ضروری است که در افزایش شفافیت اقتصادی و مالی کشور و درنتیجه نظام عادلانه‌تر مالیاتی مؤثر است. به عقیده کارشناسان اخذ صحیح مالیات بر رفتار سرمایه‌گذاران تأثیر می‌گذارد و درنهایت به تخریب و یا تقویت اقتصاد کشور منجر می‌شود. به‌طور مثال، وقتی در یک نظام معیوب مالیاتی افراد بتوانند از پرداخت مالیات طفره بروند، صاحبان سرمایه تشویق به سرمایه‌گذاری در کارهای واسطه‌ای، سودآور و مخرب می‌شوند؛ اما وقتی با جهت‌گیری‌های درست مالیاتی به سمت دریافت مالیات از سرمایه‌های راکد گام برداریم و از بخش‌های تولیدی مالیات کمتری اخذ کنیم، افزایش تولید و اشتغال را در کشور شاهد خواهیم بود.
در زمینه اخذ مالیات تا پیش‌ازاین یکی از جدی‌ترین مشکلات بخش مولد اقتصاد، ممیزان مالیاتی بودند که با اخذ مالیات به‌دلخواه خود و به شکل علی‌الراسی به مشکل جدی تبدیل شده بودند و بخشی از مشکلات تولیدکنندگان با سازمان امور مالیاتی نیز به دلیل این نظام ممیز محور است که با راه‌اندازی سامانه مؤدیان و حذف ممیزان مالیاتی، اولین و مهم‌ترین قدم به سمت اخذ عادلانه‌تر مالیات از بخش مولد اقتصاد فراهم می‌شود. از طرف دیگر بخش غیرم ولد و سوداگر اقتصاد نیز به دلیل عدم امکان شناسایی توسط سازمان امور مالیاتی به‌راحتی امکان فرار مالیاتی را داشتند اما با تجمیع اطلاعات و داده‌ها در سامانه مؤدیان و با راه‌اندازی هم‌زمان سامانه مؤدیان و پایانه‌های فروشگاهی، امکان اخذ مالیات از بخش غیرمولد اقتصاد نیز فراهم خواهد شد. از طرف دیگر با تجمیع کامل اطلاعات مالیاتی در این سامانه، امکان اخذ انواع پایه‌های مالیاتی تنظیمی نیز بر روی این سامانه فراهم خواهد شد؛ در واقع سامانه مؤدیان و پایانه‌های فروشگاهی زمینه و بستری برای اعمال هر نوع سیاست و پایه جدید مالیاتی جدید خواهد بود که در صورت استقرار کامل، تحقق اهداف دولت در حوزه مالیات را محقق خواهد کرد و کسری بودجه نیز به حداقل میزان و حتی صفر خواهد رسید.
البته علیرغم همه این مزایا دولت به این دلیل که قرار است مقامات دولتی و مجلسی به‌طور هم‌زمان این سامانه را افتتاح کنند، آغاز رسمی کار آن را به آینده موکول کرده است. به گفته خاندوزی در حال حاضر مقدمات فنی برای رونمایی از سامانه پایانه‌های فروشگاهی کاملاً آماده است.
اما آیا راه‌اندازی سامانه برای کاهش فرار مالیاتی، افزایش شفافیت و عدالت مالیاتی کافی است؟ تجربه مخالفت اصناف در خردادماه با رویکرد سازمان مالیات مبنی بر ملاک قرار دادن تراکنش‌های بانکی نشان می‌دهد که علاوه بر سیستم‌های هوشمند جمع‌آوری اطلاعات و سامانه‌های کارآمد نیازمند بسته‌های سیاستی مناسب، اطلاع‌رسانی به‌موقع و هم‌زمان عزم جدی برای تحقق این سیاست‌هاست. حال باید منتظر ماند که دولت سیزدهم با این سامانه که بعد از سال‌ها وعده وعید بالاخره رونمایی خواهد شد، چه می‌کند.