چند روزی  فیلم‌ها و عکس‌های زیر در شبکه‌های اجتماعی مورد توجه قرار گرفتند و بحث‌های زیادی پیرامون این موضوع شکل گرفت، برخی نمی‌دانند که غذا دادن به حیوانات چقدر اشتباه است؛ در گزارش پیش رو به این موضوع می‌پردازیم. 

در اولین فیلم مشاهده میکنید که یک شاخ اینستاگرامی وسط بیابان سفره انداخته است و مرغ، گوشت و غذای خشک در دیس و بشقاب گذاشته است تا سگ‌های ولگرد از آن بخورند!

در فیلمی دیگر رها شدن گله ای سگ ها را در یک جاده مشاهده می‌کنید.
 

غذا دادن به پرندگان درست است؟

خشایار شهرداری درباره آخرین وضعیت حیوانات شهر تهران گفت: پرنده‌ها نسبت به سازگاری که با محیط دارند، انتخاب می‌کنند که بمانند یا بروند؛ بنابراین پرندگانی که توانستند خود را با محیط شهری سازگار کنند مانده و پرندگانی هم که به دلیل آلودگی و مشکلات دیگر نتوانستند سازگار شوند، رفته‌اند. درباره غذا دادن به پرنده‌ها هم باید بگویم که؛ خیلی از افراد به لحاظ احساسی این کار را بسیار دوست دارند؛ اما درباره عواقب آن آگاه نیستند.  اگر معضلات این مسئله را بررسی کنیم، شاید بعضی‌ها بپذیرند که غذا‌رسانی به چه معنا است. وقتی ما به یک پرنده غذا‌رسانی می‌کنیم، چند مشکل به وجود می‌آید. نخست این که رژیم غذایی آن را تغییر می‌دهیم. به طور مثال اگر یک پرنده در طبیعت درصدی کربوهیدرات می‌خورد و بقیه را از حشرات تغذیه می‌کند، وقتی که ما برنج و نان به آنها می‌دهیم کربوهیدرات بدنشان بالا می‌رود، در حالی که باید از پروتئین هم استفاده کنند. او ادامه داد: این تغییر رژیم غذایی در دراز مدت برای پرندگان مشکل ایجاد می‌کند؛ در حالی که پرندگان نقش مهمی در دفع حشرات دارند؛ بنابراین برای طبیعت هم مشکل ایجاد می‌کنند. نکته دیگر این که وقتی ما به پرندگان غذا می‌دهیم، آنها را در یک نقطه جمع می‌کنیم و اگر یکی از آنها بیماری داشته باشد، از این طریق به بقیه پرندگان هم انتقال داده می‌شود. جمع شدن پرندگان در یک فضا شاید صحنه زیبایی باشد؛ اما به طور کلی قشنگ نیست و عمل درستی هم نیست، حتی در زیارتگاه‌ها.

تغییر اکوسیستم زندگی سگ و گربه‌های شهری
شهرداری درباره تغییر اکوسیستم زندگی سگ و گربه‌های شهری نیز اظهار کرد: این که ما بگوییم شهر‌ها جای مناسبی برای سگ‌ها و گربه نیست به این دلیل که خودشان دنبال غذا نمی‌روند، کاملا اشتباه است. نمی‌توانیم بگوییم چون ما به سگ‌ها و گربه‌ها غذا می‌دهیم، خودشان به دنبال غذا نمی‌روند. مسئله اصلاً غذا‌رسانی نیست. در شهر سگ‌ها و گربه‌های بی‌سرپرست وجود دارند. سگ‌ها و گربه‌ها حیوانات خانگی هستند و از سال‌ها پیش توسط انسان‌ها اهلی شدند، دستکاری ژنتیک صورت گرفته است و این حیوانات در قبال زندگی در طبیعت ناتوان شده‌اند. این دستکاری ژنتیک سال‌ها طول کشیده است تا انسان بتواند سگ و گربه را به عنوان همراه خود داشته باشد؛ از این رو سگ و گربه از بهترین حیوان‌های خانگی در کل دنیا هستند.

وی ادامه داد: به هر حال سگ و گربه می‌توانند همراه انسان باشند، با شرایطی که انسان سازگار است، سازگار هستند و می‌توانند در همان فضا و هوایی که انسان زندگی می‌کند، زندگی کنند؛ اما به مرور به دلیل زاد و ولد، تعداد سگ‌ها و گربه‌ها در شهر‌ها زیاد شدند و اکنون در کل دنیا سگ‌ها و گربه‌های بی‌سرپرست وجود دارند. ما با غذا‌رسانی به حیوانات آواره شهر‌ها، کمک می‌کنیم که تعدادشان زیاد شود، کمک می‌کنیم که با جمع شدنشان، بیماری‌ها را انتقال بدهند. سگ‌ها و گربه‌ها هرگز در شهر زندگی خوشبختی ندارند چرا که باید از زباله‌ها تغذیه کنند و ما با غذا دادن تعداد حیوانات بیچاره و آواره در شهر‌ها را زیاد می‌کنیم؛ بنابراین افزایش جمعیت این حیوانات یکی از معضلات اصلی و بزرگ است.

معضلات غذا دادن به سگ و گربه‌های شهری

شهرداری اضافه کرد: زمانی که جمعیتشان زیاد می‌شود، وارد طبیعت می‌شوند. سگی که برای حیات وحش نیست و توسط انسان تکثیر شده است؛ وارد طبیعت می‌شود و خودش می‌خواهد شکار کند و به سراغ جونده‌ها می‌رود، جونده‌هایی که برای طبیعت بسیار ارزشمند هستند. شاید بگوییم موش شکار می‌کنند؛ اما موش‌هایی که در طبیعت هستند با موش‌های شهری بسیار متفاوت هستند و گونه‌های بسیار ارزشمندی برای طبیعت هستند؛ یعنی یک گربه اهلی حق ندارد یک موش را از طبیعت شکار کند. نکته‌ای که درباره طبیعت وجود دارد این است که با توجه به زیستگاه، شرایط غذایی و… طبیعت به یک حد نرمال و ثابتی رسیده است و زمانی که گونه دیگری در طبیعت رها می‌شود، آن شرایط نرمال را به هم می‌زند؛ بنابراین انسان نمی‌تواند حیوانی را که اهلی و تکثیر کرده است، در طبیعت رها کند که شکار کند. به طور مثال روباه در ماه تعدادی از جونده‌های حیاط وحش را شکار می‌کند؛ در این صورت با وجود این که جونده‌ها توسط روباه تغذیه شده‌اند، جمعیت نرمالی دارند؛ اما زمانی که شما دو حیوان اهلی را در آنجا رها می‌کنید، حد نرمال به هم می‌خورد و غذا برای طبیعت کم می‌شود؛ در این شرایط اکوسیستم و زنجیره غذایی به هم می‌خورد.

شهرداری با بیان اینکه مسئله مذکور درباره سگ‌ها بسیار جدی‌تر است؛ گفت: یکی از مشکلاتی که سگ‌ها به وجود می‌آورند، علاوه بر این که حیوانات حیات وحش را شکار می‌کنند، بیماری هم به طبیعت وارد می‌کند،در گربه‌ها بیماری‌هایی مثل بیماری‌های پوستی و قارچی. این که حیوان حیات وحش بیماری‌های حیوان اهلی را بگیرند، اتفاق بسیار بدی است چرا که حیات وحش را بیمار می‌کنند. در مورد سگ‌ها مشکل جدی دیگری هم وجود دارد که با گرگ‌ها جفت‌گیری می‌کنند و طوله‌ای که از این‌ها متولد می‌شود خودش یک معضل بزرگ است. حتما دیده یا شنیده‌ایم که گرگ به روستا زده است و بچه‌ای را مصدوم کرده است، بر اساس تحقیقاتی که در کشور و کل دنیا انجام شده است، بسیاری از این موارد همین سگ/گرگ‌ها هستند، چون این‌ها از انسان نمی‌ترسند و خلق و خوی وحشی‌گری هم دارند.

وی اضافه کرد: همین سگی که برای ما بسیار دوست‌داشتنی است و دم تکان می‌دهد، زمانی که وارد طبیعت می‌شود به یک حیوان درنده تبدیل می‌شود. سگ‌ها گوره خر ایرانی را که یک گونه بسیار ارزشمند است هم شکار می‌کند. من خودم شاهد بوده‌ام که سگ آهو را هم شکار کرده است.هر چه بیشتر به آن‌ها غذا‌رسانی کنیم، تعدادشان را بیشتر می‌کنیم و این راه حلی نیست که در هیچ جای دنیا به نتیجه ایده‌آلی رسیده باشد. احساسی برخورد کردن همیشه کار را خراب می‌کند. یوزپلنگ که اکنون به شدت در خطر انقراض است به راحتی توسط سگ‌ها دریده و توله‌های آن به راحتی کشته و خورده می‌شوند. بسیاری از مردم می‌گویند همان طور که یوزپلنگ حق شکار دارد، سگ هم حق شکار دارد. اصلاً این گونه نیست، ما نمی‌توانیم بگوییم حیوانی که ما آن را می‌سازیم و تعدادش را زیاد می‌کنیم، حق دارد از طبیعتی که بدون دخالت انسان خودش روند درستی را طی می‌کند، استفاده کند و آن را به هم بزند.

این کارشناس محیط‌زیست با بیان اینکه گفته‌های من نظر شخصی نیست و علمی و در همه جای دنیا ثابت شده است، گفت:مشکل اصلی ما این است که با نظرات شخصی هر کاری دلشان خواسته انجام داده‌اند و چنین مشکلاتی به وجود آمده است. چرا در آمریکا سگ ولگرد وجود ندارد؟ به این دلیل که در دوره‌ای آنها را جمع و نگهداری کرده و عقیم‌سازی انجام داده‌اند. در کشور ما هم گاهی به درست یا غلط عقیم‌سازی هم انجام می‌دهند. بعضی هم از سر دلسوزی از تعدادی سگ نگهداری می‌کنند، اما باقی سگ‌ها چه می‌شوند؟ در کشور‌های دیگر، آن‌ها را جمع می‌کنند، برایشان سرپرست پیدا می‌کنند و دوباره جا برای سگ‌های دیگر باز می‌کنند، در این صورت با گذشت دو دهه ما دیگر سگ یا گربه ولگرد نخواهیم داشت.

۱۰ نکته درباره پیامدهای غذارسانی به سگ‌های بی صاحب
غذارسانی به سگ‌های بی صاحب ارتباط مستقیمی با افزایش جمعیت آن‌ها دارد. عبدالله سالاری متخصص اکولوژی و مدیریت حیات وحش به ۱۰ نکته درباره پیامدهای غذارسانی به سگ‌های بی صاحب اشاره کرده است:

غذارسانی به سگ‌های بی صاحب باعث افزایش مدیریت نشده جمعیت آن‌ها و ایجاد معضلات متعددی برای حیات وحش و جامعه می‌شود.

سگ موجودی است که توسط بشر اصلاح نژاد و اهلی شده است. از این رو کارشناسان معتقدند که سگ جزو چرخه طبیعی اکوسیستم نیست و جایی در طبیعت ندارد و باید در کنار انسان زندگی کنند. از این رو نمی‌توان جایگاهی برای این موجود در طبیعت متصور شد.

سگ‌های بی صاحب در محیط‌های طبیعی دشمن زنده‌ای برای گونه‌های جانوری بومی یک منطقه هستند. از یک سو با گوشتخواران منطقه مانند گرگ، روباه و شغال تعارض دارند. از سویی دیگر علاوه‌ بر اینکه دشمن زنده‌ای برای سایر حیوانات مانند پرندگان و علفخواران به‌حساب می‌آیند و از آن‌ها تغذیه می‌کنند، با سایر گوشتخواران بر سر این منابع غذایی رقابت می‌کنند.

وجود سگ‌های بی صاحب در مناطق حفاظت شده یکی از بزرگ‌ترین معضلاتی است که باعث کاهش غیرطبیعی جمعیت حیات وحش می‌شود چرا که سگ‌های بی صاحب در فصل زادآوری به بره‌های تازه متولد شده علفخواران بزرگ‌جثه از جمله قوچ و میش، کل و بز حمله و از آن‌ها تغذیه می‌کنند و باعث کاهش منابع غذایی سایر گوشتخواران می‌شوند.

یکی از موضوعات مهم و خطرناک در رابطه با حضور سگ‌های بی صاحب در محیط‌های انسانی، انتقال بیماری از طریق این حیوان به دام، انسان و سایر گونه‌های جانوری است علاوه‌ بر این به ‌علت تراکم جمعیتی بالایی که سگ‌های بی صاحب در محیط‌های شهری پیدا کرده‌اند می‌توانند در صورت ابتلا به بیماری هاری خطر زیادی برای انسان‌ها به‌ویژه کودکان و گروه‌های ضعیف‌تر داشته باشند.

سگ‌های بی صاحب می‌توانند تهدیدی برای برخی گونه‌های حیات وحش موجود در شهرها از جمله انواع پرندگان و روباه به حساب آیند.

غذارسانی سازمان‌یافته به سگ‌های بی صاحب یکی از دلایل اصلی افزایش مدیریت نشده جمعیت آن‌ها است چرا که باعث تامین منابع غذایی آن‌ها و در نتیجه افزایش مدیریت نشده جمعیت آن‌ها می‌شود.

در حالی که وضعیت حیات وحش در برخی مناطق کشور بسیار شکننده است، نباید تنش مضاعفی با غذارسانی و در نتیجه افزایش سگ‌های بی صاحب برای حیات وحش ایجاد کنیم. از این رو لازم است هرچه زودتر برای کنترل و مدیریت جمعیت سگ‌های بی صاحب چاره‌اندیشی شود.

راهکارها و دستورالعمل‌های مدیریت جمعیت و پراکنش سگ‌های بی صاحب وجود دارد که در سطح بین‌المللی پذیرفته و در بسیاری از کشورهای دنیا اجرا شده است و نتیجه داده‌اند.
سازمان جهانی بهداشت دام (OIE) دستورالعملی را در زمینه مدیریت سگ‌های بی صاحب در محیط‌های شهری دارد و در این دستورالعمل به روش‌های جمع‌آوری، عقیم‌سازی و نگهداری این سگ‌ها اشاره شده که در ایران نیز می‌توان از آن‌ها استفاده کرد.

کارشناسان معتقدند که تصور اینکه با غذارسانی به سگ‌ها کمکی به آن‌ها یا حیات وحش کرده‌ایم نه تنها نادرست است بلکه با این کار خسارت‌های جبران‌ناپذیری به حیات وحش و محیط زیست جانوری کشور وارد می‌کنیم.