به گزارش جهت پرس؛ مدت زمان زیادی از برگزاری دور پنجم مذاکرات ایران و آمریکا در رُم پایتخت ایتالیا نمی‌گذرد. مذاکراتی که سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه کشورمان آن را یکی از حرفه ای‌ترین ادوار مذاکراتی توصیف کرده و در عین حال، هم ایران و هم آمریکا، بر تداوم مذاکرات تاکید کرده اند.

با این حال، در روزهای اخیر، شاهد موضع‌گیری های متعدد مقام های ارشد آمریکایی با محوریت این مساله بوده‌ایم که ایران در قالب هرگونه توافق جدید، باید غنی سازی اورانیوم در داخل را به کل تعطیل کند و از آن صرف‌نظر نماید. به طور خاص، مارک روبیو وزیر خارجه آمریکا گفته است که توافق خوب از نگاه آمریکا یعنی صفر شدن غنی سازی اورانیوم از سوی ایران و اینکه تهران باید اورانیوم مورد نیاز خود را از خارج بخرد. در عین حال، استیون ویتکاف نماینده ویژه دولت ترامپ در امر مذاکره با ایران نیز گفته که ایران باید هرگونه غنی‌سازی در خاک خود را تعطیل کند.

پیشتر مایک والتز مشاور امنیت ملی سابق دولت ترامپ هم گفته بود که ایران نه فقط باید غنی سازی اورانیوم را کنار بگذارد بلکه باید کل تاسیسات هسته‌ای‌اش را نیز برچیند. دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا نیز در موضع‌گیری های مختلفی، بر ضرورت عقب نشینی جدی ایران از توانمندی های اتمی خود تاکید داشته است. این در حالی است که چند روز قبل، رهبر معظم انقلاب در دیدار با خانواده های شهدای خدمت، در موضع گیری تاکید فرمودند که بهتر است طرف آمریکایی از یاوه‌گویی در این رابطه دست بردارد. ایشان همچنین تاکیدات آمریکایی‌ها و دیگر قدرت های غربی مبنی بر اینکه به ایران اجازه نمی دهند تا غنی‌سازی اورانیوم داشته باشد را “غلطِ اضافی” توصیف کردند و تاکید فرمودند که در ایران کسی منتظر اخذ اجازه از آن ها نیست.

رهبر انقلاب به این مساله نیز اشاره داشتند که ایران راه و سیاست خود را دارد و بر مواضع اصولی خود استوار است. در عین حال، ایشان در بخشی از سخنان خود به این مساله نیز اشاره کردند که تاکیدات قدرت های غربی بر ضرورت تعطیل شدن غنی سازی اورانیوم توسط ایران، پشت پرده ای دارد که به زودی از سوی ایشان در مورد آن صحبت خواهد شد و ابعاد ماجرا باز می شود. موضوعی که با بازتاب های گسترده ای در فضای رسانه ای و تحلیلی رو به رو شده است.

از این رو، به نظر می رسد حداقل به 4 دلیل عمده، قدرت های غربی و مخصوصا آمریکا، مایل به تداوم غنی‌سازی اورانیوم در داخل خاک ایران نیستند.

یک: تحمیل آپارتاید علمی بر ایران
جهان غرب همواره با شکل‌گیری نوعی اعتماد به نفس ملی در میان ایرانیان و قدرت‌گیری آن ها مخالف بوده است. در حقیقت، قدرت های غربی همواره سعی داشته اند پیشرفت های علمی و فناورانه ایران را مهار کنند و از تبدیل شدن ایران به یک قدرت مستقل و تاثیرگذار در ابعاد منطقه‌ای و جهانی جلوگیری کنند. تحلیل آن ها نیز این است که اگر ایران به یک قدرت علمی و فناورانه در حوزه ای نظیر توانمندی های هسته ای تبدیل شود، وابستگی‌اش به غرب کاهش خواهد یافت و از دایره نفوذ آن ها خارج می شود.

از این رو، سالهاست که تحمیل آپارتاید علمی به ایران یکی از دستورکارهای مهم قدرت های غربی بوده است. به بیان ساده‌تر، قدرتهای غربی و مخصوصا آمریکا به دنبال خلع سلاح ماهوی ایران هستند و نمی خواهند ایران  مستقل باشد. ایرانِ مطلوب از دید آن ها، ایرانِ عقب مانده و وابسته است. مخالفت با غنی سازی اورانیوم از سوی ایران و به طور کلی مخالفت با پیشرفت های هسته ای این کشور نیز تا حد زیادی باید در همین راستا ادراک شود. غنی سازی اورانیوم در ایران فقط یک فرآیند فنی نیست بلکه بخشی از هویت سیاسی، استقلال علمی و ابزار قدرت ملی این کشور است. کنار گذاشتن آن می تواند معادل با تضعیف اقتدار ملی ایران در حوزه های داخلی و بین‌المللی ارزیابی شود.

دو: خنثی کردن یک اهرم مذاکراتی در دسترسِ ایران
حراست از غنی سازی اورانیوم در کشورمان ولو به صورت حداقلی، خود قدرت چانه‌زنی ایران در قالب مذاکره با جهان غرب را تقویت می کند. قدرت های غربی نیز می دانند که اگر در عمل به تعهدات خود ضعیف عمل کنند، ایران گزینه های خاص خود را با افزایش سطح غنی سازی خواهد داشت و این مساله به قدری مهم است که بسیاری از تحلیلگران مسائل راهبردی تاکید دارند که تعطیلی غنی سازی اورانیوم در ایران سبب خواهد شد تا تهران در مقابل خواسته های سیاسی و اقتصادی غرب خلع سلاح شود.

در عین حال، ایران در سال های گذشته در نتیجه تعامل دیپلماتیک با غرب یک تجربه مهم کسب کرده و آن هم این است که بارها ایران امتیازی داده اما تحریم بازگشته یا کاهش نیافته و غرب به تعهداتش عمل نکرده است. از این رو، تهران می گوید تجربه کرده‌ایم که اگر همه چیز را از دست بدهیم، چیزی به دست نمی آوریم. درست با همین منطق، حراست از غنی سازی اورانیوم در ایران، یک خط قرمز راهبردی برای کشورمان است.

سه: غنی‌سازی اورانیوم و بازدارندگی غیرمستقیم برای ایران
ایران بارها اعلام کرده که به دنبال تسلیحات هسته ای نیست و ماهیت برنامه هسته ای این کشور نیز کاملا صلح‌آمیز است. با این حال، علی‌رغم نظام بازرسی گسترده تحمیلی علیه برنامه هسته ای ایران و البته عمل‌کردن دقیق ایران به تعهداتش در قالب توافقاتی نظیر برجام، جهان غرب و متحدان بین المللی آن همچنان اقدام به طرح تهدیدات مختلف علیه کشورمان می کنند. حتی می بینیم که در مدت اخیر هم رژیم اشغالگر قدس و هم دولت آمریکا، به صورت مستقیم و صریح اقدام به طرح تهدیدات نظامی علیه ایران می کنند.

حال در این فضا، ایران با حراست از ساختار فعالیت های هسته ای و به ویژه غنی سازی اورانیوم در داخل خاک خود، نوعی بازدارندگی غیرمستقیم را نیز علیه جبهه رقبا و دشمنانش ایجاد می کند. در این چهارچوب، ایران تاکید می کند که در صورت ماجراجویی احتمالی آن ها علیه خود، گزینه های فنی لازم برای تغییر دکترین اتمی و تامین امنیت خود را خواهد داشت. موضوعی که خود یک کابوس بزرگ برای دشمنان ایران است و درست به همین دلیل آن ها سعی دارند تا جای ممکن، ظرفیت های ایران در حوزه غنی سازی اورانیوم و دیگر فعالیت های مرتبط را تضعیف کنند.

چهار: تحمیل یک عقب‌نشینی خسارتبار به ایران
ایران تاکنون بارها اعلام کرده که غنی سازی اورانیوم توسط کشورمان یک حق مسلم بر پایه معاهده NPT است. طبق این معاهده کشورها می توانند از انرژی هسته ای برای مقاصد صلح آمیز نظیر تولید سوخت هسته ای استفاده کنند. اینکه قدرت های غربی و مخصوصا آمریکا از ایران می خواهند از این حق چشم چوشی کند، به معنای عقب‌نشینی کشورمان از استقلال ملی خود است.

در عین حال، عقب نشینی غیرمنطقی از این حق، بسترهای مساعدی را برای تقویت رویکردهای زیاده‌خواهانه جهان غرب در مواجهه با ایران در ادامه راه ایجاد خواهد کرد. تحربه نشان داده که هرکجا ایران حتی به نشانه حسن نیت، اقداماتی را انجام داده، این مساله از سوی قدرت های غربی به مثابه ضعف کشورمان پنداشته شده و آن ها این حق را برای خود قائل شده اند که زبان تحکم خود علیه ایران را تقویت کنند.

از این رو، چشم‌پوشی ایران از حق غنی سازی اورانیوم در خاک خود، آغاز روندی خواهد بود که در قالب آن غرب به دنبال تحمیل درخواست های گسترده‌تر و زیاده خواهانه خود به کشورمان خواهد بود. روندی که پذیرش آن به هیچ عنوان منطقی نیست.