«عالی ترین شیوه فرماندهی ممانعت از اجرای نقشه دشمن است. پس از آن مهمترین کار ممانعت از به هم پیوستن نیروهای ارتش دشمن پس از آن بهترین کار حمله به نیروهای دشمن در میدان نبرد است»؛ سون دزو است؛

حماس صبح روز ۱۵ مهر با ۱۰۰۰ نیروی خود از ۱۵ نقطه حصار مرزی به مواضع رژیم صهیونیستی حمله کرد بر پایۀ اعترافات سربازان اسیرشده حماس برای این حملهٔ هیبریدی یکسال برنامه ریزی صورت گرفته بود و آنچه حماس را به انجام این کار ترغیب کرد ضعف رژیم به دلیل تظاهرات مداوم سیاسی در اسرائیل بوده است.

تاکنون تحلیلهای بسیاری در باب ابعاد نظامی و سیاسی این عملیات گفته و نوشته شده است اما به ابعاد اقتصادی آن چندان توجهی نشده است. هرچند این عملیات ادامه دار است و باید منتظر رفتار طرفین جنگ و دیگر کشورها بود اما میتوان با احتمال بسیار بالایی این ادعا را مطرح کرد که فارغ از اینکه برندهٔ این جنگ اسرائیل یا حماس باشد، این جنگ یک بازندهٔ اصلی دارد اقتصاد اسرائيل.

اما چرا اقتصاد اسرائیل بازنده اصلی جنگ است؟

1.نخستین و مهمترین ویژگی طوفان الاقصی زیر سؤال بردن پیمان ابراهیم و مهمتر از آن کریدور عرب-مد است. کریدور عربمد که توسعه به هم پیوسته امارات ،عمان ،بحرین ،عربستان، اردن و اسرائیل را هدف قرار داده بود، می توانست نظم ژئواکونومیک جدیدی در برابر کریدور چینی و شمال-جنوب پدید آورد. آنچه اهمیت این کریدور را بیش از توافق ابراهیم میسازد آن است که اسرائیل میتوانست از طریق این کریدور در نظم منطقه کاملاً ادغام و تثبیت شود. اتصال این کریدور به پروژه نئوم عربستان و مجاورت آن به تنگه تیران سبب دسترسی اسرائیل به خلیج فارس و برتری ژئوپلیتیکی بر فلسطین میشد. افزون بر این این موضوع ضمن تضعیف ژئواکونومیک ،ایران مصر، روسیه و چین مسئله فلسطین را خودبه خود به حاشیه میراند چه بسا گمانه زنیهای مبنی بر کمک کرملین به حماس در این بستر قابل فهم باشد. بنابراین مهمترین ضربه طوفان الاقصی زیر سؤال بردن نظم ژئواکونومیکی بود که نتیجه آن پذیرش ناگزیر اسرائیل میشد از این حیث، نسبت طوفان الاقصی با کریدور عرب-مد مانند نسبت جنگ ۳۳ روزه با طرح «خاورمیانه جدید است.»

2. سه ویژگی بنیادین اقتصاد اسرائیل از میانه دههٔ ۱۹۹۰ استواری بر بخش دانش بنیان، صادرات محوری و سرمایه گذاری خارجی است. بخش دانش بنیان کمابیش ۵۰ % صادرات خدمات و ۳۵ وصول مالیات دولت را تشکیل میدهد صادرات کالا و خدمات در سال ۲۰۲۲ حدود ۱۶۶ میلیارد دلار بوده است همین ویژگی اقتصاد اسرائیل آن را به یک قطعه از جورچین کریدور -عرب-مد تبدیل کرده و رایجترین بهانه کشورهای منطقه برای همکاری و عادی سازی روابط با آن شده است. با وجود این طوفان الاقصی یک کاتالیزور بسیار قوی برای روند فرار سرمایه و نیروهای متخصص از اسرائیل خواهد شد که پیشتر با به ویژه سرمایه گذاریهای خارجی ۹۰% کاهش یافته و ۶۸ % شرکتهای دانش بنیان قصد خروج از فلسطین اشغالی یا انتقال وجوه خود به خارج را داشتهاند کمابیش ۸۰% از این شرکتها از آغاز سال ۲۰۲۲ در خارج از کشور به ثبت رسیده اند. پس همان گونه ضعف منابع انسانی منجر به ضعف عملکرد ارتش و موصاد در برابر طوفان الاقصی شد، مهاجرت نیروهای متخصص تهدیدی بنیان برافکن برای اقتصاد اسرائیل خواهد بود.

3.بورس تل آویو در فردای این عملیات سقوط شدیدی در بخش بانکی بیمه و املاک و مستغلات تجربه کرد. افزون بر این کاهش ارزش شکل در برابر دلار بانک مرکزی اسرائیل را واداشت برای نخستین بار در سه دهه گذشته با تزریق 30 میلیارد دلار در بازار مداخله کند. هرچند بانک مرکزی با اتکا بر ذخایر 200 میلیارد دلاری افزایش نرخ بهره و انجام معاملات سوآپ میتواند تا حدی اثرات این تضعیف ارزش شکل را کنترل کند اما تضعیف رتبه اعتباری اسرائیل در آژانس رتبه بندی S&P بزرگترین مشکل رژیم خواهد بود کاهش تدریجی رتبه اعتباری که با اصلاحات نظام قضایی آغاز شده، به کاهش سرمایه گذاری خارجی افزایش بدهی خارجی و کاهش موجودی خزانه دولت میانجامد تاکنون بدهی خارجی اسرائیل به تولید ناخالص داخلی آن 60 برآورده شده گمان این روند که بود بی افزایشی خواهد شد.

4. رکود اقتصادی آیندهٔ اقتصاد اسرائیل در کوتاه مدت و بلندمدت است که با تورم نیز همراه است. با توجه به برآورد بانک مرکزی اسرائیل هر ۱ % کاهش ارزش شکل به معنای افزایش ۰.۱ تا ۰.۲ درصدی تورم و در نتیجه کاهش سطح درآمد قدرت خرید مردم و سرانجام رکود خواهد بود. انتظار میرود پس از پایان این عملیات فرار گسترده سرمایه و نخبگان صورت گیرد که این موضوع خود میتواند به رکود اقتصادی در بلندمدت منجر شود.

اتحاد یهودیت 5 هزینه های جنگ از قبیل هزینه های ،نظامی پرداخت حقوق و جبران خسارتها تاکنون حدود ۲۰ میلیارد دلار برآورد میشود که اگر دولت نتانیاهو به اصلاح بودجه یا کاهش هزینه های تحمیل شده از سوی ! توراتی یا جماعت حریدی و گر حسیدی دست نزند بیگمان به تورم به ویژه تورم در بخش مسکن میانجامد. آنچه جالب توجه است هزینه ای که اسرائیل برای اجرای پروژه قطار صلح جهت ایجاد یک شبکه سراسری و متصل به اردن در نظر گرفته بود،۲۶ میلیارد شکل بوده است که در همان زمان به کمبود بودجه برای تأمین این پروژه خرده گرفته شد. افزون بر ،این جنوب اسرائیل که آغازگاه این این عملیات بود از نظر بودجه نظام درمانی و نیروی متخصص با کمبود بودجه روبروست.

روی هم رفته فارغ از اینکه بازنده این آوردگاه که ،باشد، طوفان الاقصی با به رخ کشاندن ضعف رژیم صهیونیستی در تأمین امنیت پایدار، ضمن برچیدن پروژه عادی سازی به ویژه بین عربستان اسرائیل، اقتصاد اسرائیل را در بلندمدت تضعیف کرده و مهمتر از همه پروژهٔ «عرب-مد» را زیر سؤال برده است.