یک مقام آمریکایی مدعی شده جمهوری اسلامی ایران با تلاش برای مذاکره مجدد در مفاد تفاهم وین قادر به اتخاذ امتیازات بیشتر در گفت‌وگوها نخواهد بود.

پایگاه خبری «آکسیوس» به نقل از مقام‌های آمریکایی نوشته ایران با تلاش برای مذاکره مجدد در خصوص تفاهمات حاصل‌شده در وین قادر به کسب امتیازهای بیشتر نخواهد بود.

پایگاه آکسیوس نوشته آمریکا امیدوار بود توافق برای بازگشت به برجام قبل از روی کار آمدن دولت آیت‌الله «ابراهیم رئیسی»، رئیس‌جمهور منتخب ایران حاصل شود.

۶ دور مذاکره در وین

مذاکرات وین در برجام از فروردین‌ماه سال ۱۴۰۰ با هدف بازگرداندن آمریکا به توافق هسته‌ای برجام و مجاب کردن ایران به متوقف کردن اقداماتش در جهت کاستن از تعهدات برجامی خود آغاز شد. جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده با توجه به خروج آمریکا از برجام با نمایندگان این کشور گفت‌وگو نمی‌کند. آمریکایی‌ها از طریق سایر طرف‌های حاضر در مذاکرات، از مواضع ایران مطلع می‌شوند.

ششمین دور این مذاکرات، از روز ۲۲ خردادماه آغاز شد و تا روز یکشنبه ۳۰ خردادماه ادامه داشت. «سید عباس عراقچی» معاون وزیر امور خارجه و رئیس هیأت ایرانی شرکت کننده در مذاکرات وین در آن زمان گفت ملاک ایران  رسیدن به یک توافق خوب است. او درباره روند مذاکرات گفت: به اواخر کار نزدیک شدیم، ولی مسیر باقی‌مانده ساده نخواهد بود.

وبگاه شبکه خبری بلومبرگ چند هفته پیش به نقل از دو مقام مطلع از زمان‌بندی مذاکرات هسته‌ای نوشت انتظار می‌رود هفتمین دور مذاکرات وین اواسط ماه آگوست برگزار شود. 

یک منبع اروپایی دیگر که خواسته گمنام باقی بماند هم در گفت‌وگو با بلومبرگ گفته انتظار می‌رود تهران تنها بعد از تحلیف آیت‌الله «ابراهیم رئیسی» به عنوان رئیس‌جمهور بعدی ایران آماده از سرگیری گفت‌وگوها باشد.

این، جدیدترین برآورد درباره زمان آغاز هفتمین دور مذاکراتی است که از چند ماه پیش برای مشخص کردن وضعیت اجرای توافق هسته‌ای برجام در شهر وین برگزار شده است.

عدم قطعیت آمریکا درباره موضع دولت رئیسی

پایگاه خبری آکسیوس به نقل از یک مقام آمریکایی دخیل در مذاکرات نوشته دولت «جو بایدن»، رئیس‌جمهور آمریکا مباحثات پیرامون برجام در داخل ایران را دنبال می‌کند اما هنوز به هیچ نتیجه مشخصی درباره موضع دولت آتی ایران نرسیده است.

این مقام آمریکایی گفته پنجره برای رسیدن به توافق برای مدت طولانی باز نخواهد بود و ایرانی‌ها باید فوراً به میز مذاکرات برگردند. او گفت: «ما امیدواریم که آنها فکر نکنند به خاطر آنکه مستحکم‌ترند به امتیازاتی بیشتر از دولت قبل دست پیدا می‌کنند.»

اصلی‌ترین بن‌بست‌ها در مذاکرات

منابع خبری تا کنون به طور مشخص درباره اینکه چه موانعی بر سر راه پیشرفت مذاکرات وجود دارند اظهارنظر نکرده‌اند. مشخص کردن توالی اقداماتی که لازم است ایران و آمریکا برای از سرگیری اجرای کامل برجام انجام دهند و همچنین خودداری آمریکا از ارائه ضمانت درباره عدم خروج مجدد از برجام برخی از مهم‌ترین موانع در این گفت‌وگوها قلمداد می‌شوند.

آماده نبودن آمریکا برای عدم ارائه ضمانت‌های لازم در خصوص عدم خروج از برجام، از جمله موانعی است که بارها از سوی منابع مختلف به عنوان یکی از موانع پیشرفت گفت‌وگوها مطرح شده است.

«میخائیل اولیانوف»، دیپلمات ارشد روسیه چندی پیش در مصاحبه با «کامرسنت» به همین موضوع اشاره کرده است. او گفت: «یکی از مسائل بسیار واقعی مثلاً این است که آیا می‌توان ضمانتی ایجاد کرد که وضعیت پیش آمده در دوران دونالد ترامپ و پیامدهای فاجعه‌بار آن مجدداً تکرار نخواهد شد. این خیلی مشکل‌ساز است.آمریکایی‌ها با استناد به قوانین‌شان می‌گویند که قادر به ارائه چنین تضمینی نیستند.»

ادعای مقام آمریکایی درباره زمان گریز

مقام آمریکایی در مصاحبه با آکسیوس گفت: «مسئله به سرسخت تر بودن مربوط نمی‌شود، مسئله اجرای کامل مفاد توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ است. موضع آمریکا تغییر نخواهد کرد و ایرانی‌ها نخواهند توانست توافق هسته‌ای را از نو ابداع کنند یا اینکه در وضعیتی قرار بگیرند که کمتر اقدام کنند و امتیازات بیشتری به دست آورند.»

وی همچنین گفته ممکن است طی چند ماه آینده کار به جایی برسد که آمریکا دیگر ارزشی برای بازگشت به توافق هسته‌ای برجام قائل نباشد، زیرا برنامه هسته‌ای ایران ممکن است تا مرحله‌ای پیشرفت کند که توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵، «زمان گریز» یک ساله مد نظر توافق را پدید نیاورد.

زمان گریز، مفهوم ابداعی غربی‌ها برای اشاره به بازه زمان لازم جهت انباشت مواد هسته‌ای مورد نیاز برای ساخت یک بمب هسته‌ای است. آمریکایی‌ها می‌گویند، با محدودیت‌های اعمال‌شده در توافق هسته‌ای برجام، این زمان به یک سال رسیده بود. 

این در حالی است که جمهوری اسلامی ایران همواره ادعاهای کشورهای غربی درباره تلاش برای دستیابی به سلاح‌های هسته‌‌ای را رد کرده است. تهران ایران تأکید می‌کند به عنوان یکی از امضاکنندگان پیمان منع گسترش سلاح‌های اتمی (ان‌پی‌تی) و عضوی از آژانس بین المللی انرژی اتمی، حق دستیابی به فناوری هسته‌ای را برای مقاصد صلح آمیز دارد.

علاوه بر این، بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاکنون بارها از تاسیسات هسته‌ای ایران بازدید کرده‌اند اما هرگز مدرکی که نشان دهد برنامه صلح آمیز انرژی هسته‌ای این کشور به سمت مقاصد نظامی انحراف داشته باشد، پیدا نکرده‌اند.

ایران علاوه بر این در سال ۲۰۱۵ به توافقی با کشورهای موسوم به گروه ۱+۵ برای حل و فصل تنش‌ها بر سر برنامه هسته‌ای خود دست پیدا کرد.

علی‌رغم اذعان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به پایبندی ایران به تمامی تعهداتش، دولت آمریکا در اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۷ به صورت یکجانبه از این توافق خارج شد.

مقام ارشد آمریکایی در مصاحبه با آکسیوس گفت: «توافقی روی میز وجود دارد و اگر ایرانی‌ها می‌خواهند تحریم‌ها رفع شود مسیر لازم پیش روی آنها است.»

دولت «جو بایدن» مدعی است قصد دارد از طریق مذاکرات جاری در شهر وین، پایتخت اتریش زمینه‌های لازم برای بازگشت کشورش به توافق هسته‌ای برجام را فراهم کند.

«دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور سابق آمریکا اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۷ با نقض تعهدات آن کشور از این توافق مورد تأیید شورای امنیت سازمان ملل متحد خارج شد و سیاست موسوم به «فشار حداکثری» را در دستور کار قرار داد.

مقام‌های دولت جو بایدن بارها به صراحت به شکست سیاست فشار حداکثری اعتراف کرده‌اند اما تا کنون از انجام اقداماتی که برای بازگشت به این توافق لازم هستند سرباز زده‌اند.

جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده تنها در صورتی که واشنگتن، به صورت قابل راستی‌آزمایی به تمامی تعهداتش عمل کند اقداماتی را که در واکنش به نقض عهد طرف‌های غربی در جهت کاهش تعهدات برجامی‌اش در پیش گرفته به عقب برخواهد گرداند. تهران گفته البته اصرار یا عجله‌ای برای بازگشت آمریکا به برجام ندارد.

یکی از زمینه‌های اختلاف در این مذاکرات اصرار آمریکا بر حفظ برخی از تحریم‌هایی است که دولت «دونالد ترامپ» بعد از خروج از برجام علیه ایران اعمال کرده است. مضاف بر این، دولت بایدن اعلام کرده هیچگونه ضمانتی نمی‌تواند درباره عدم خروج دوباره دولت‌های بعدی آمریکا از برجام بدهد.

یک مقام ارشد ایرانی چند روز پیش در مصاحبه‌ای با خبرگزاری رویترز گفت آمریکا باید تضمین بدهد مجدداً از برجام خارج نمی‌شود.

یک هفته قبل‌تر یک مقام وزارت خارجه آمریکا درباره درخواست ایرانی‌ها برای ضمانت از آمریکایی‌ها مبنی بر اینکه خروج از برجام تکرار نخواهد شد گفت: «ضمانتی در کار نیست. این را ما می‌دانیم، ایران هم می‌داند. بهترین تضمین  بازگشت به توافق و اجرای متعهدانه آن است.»