گزارش جهت از یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری

دولت تدبیر و امید چگونه متولد شد؟/ ورود رحم اجاره‌ای به ادبیات سیاسی با انتخاب روحانی

یازدهمین دوره انتخابات ریاست‌ جمهوری در شرایط تحریم‌های اقتصادی و با ائتلاف اصلاح‌طلبان و اصولگرایان میانه در مقابل تکثر نامزدهای اصولگرایان برگزار شد و در نهایت نیز حسن روحانی نامزد ائتلافی اصلاح‌طلبان با شعار اعتدال پیروز شد.

دولت تدبیر و امید چگونه متولد شد؟/ ورود رحم اجاره‌ای به ادبیات سیاسی با انتخاب روحانی

همانطور که گفته شد دهمین انتخابات ریاست جمهوری با پیروزی محمود احمدی‌نژاد اما با یک بحران سیاسی پایان یافت که موجب شد تا مفاهیمی چون فتنه و حصر وارد ادبیات سیاسی گردد. در این دوران، احمدی‌نژاد با افزایش اعتماد به نفس و نزدیکی بیش از بیش به تعدادی از یارانش همچون اسفندیار رحیم‌ مشایی و اظهاراتی گاه با مایه‌های باستان‌گرایی از اصولگرایان فاصله گرفت و حتی در مقابل رهبری ایستاد تا اصطلاح «جریان انحرافی» به او و نزدیکانش اطلاق شود. در نهایت چهار سال ریاست‌جمهوری مجدد احمدی‌نژاد با اتفاقاتی چون ماجرای یکشنبه سیاه و رو درویی او با علی لاریجانی رئیس مجلس پایان یافت. این در حالی بود که ایران همچنان در تحریم‌های متعدد و وضعیت اقتصادی نامناسب بود و روزهای سختی بر مردم می‌گذشت.

آغاز انتخابات یازدهم با حضور جریان انحرافی
در این شرایط فرایند انتخابات یازدهمین دوره ریاست جمهوری با آغاز نام‌نویسی از نامزدان انتخابات ریاست‌ جمهوری از ۱۷ تا ۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۲ آغاز شد. رسیدگی به صلاحیت نامزدها نیز در مرحله نخست به مدت ۵ روز از ۲۲ تا ۲۶ اردیبهشت توسط شورای نگهبان صورت پذیرفت. سپس شورای نگهبان یک تمدید پنج روزه را برای بررسی بیشتر صلاحیت نامزدها درخواست کرد. در نهایت شورای نگهبان اسامی نامزدهای احراز صلاحیت شده را در ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۲ به وزارت کشور فرستاد.

در این دوره  تعداد ۶۸۶ نفر در انتخابات ثبت نام کردند که نسبت به دوره قبل افزایش یافته بود. چنانچه در انتخابات دهم (۱۳۸۸) افراد ثبت نام کننده ۴۷۸ نفر بودند. در میان ثبت‌نام‌کنندگان از جریان‌های سیاسی حدود 40  چهره سرشناسی ثبت‌نام کردند که از این تعداد صلاحیت افرادی چون روح‌الله احمدزاده‌کرمانی، ابراهیم اصغرزاده، اکبر اعلمی، مسعود پزشکیان، سیدمحمدباقر خرازی، اسفندیار رحیم‌مشایی، علیرضا زاکانی، حسن سبحانی، محمد سعیدی‌کیا، محمد شریعتمداری، قاسم شعله‌سعدی، علی فلاحیان، محمدحسن قدیری‌ابیانه، سیداحمد کاشانی، پرویز کاظمی، مصطفی کواکبیان، منوچهر متکی، طهماسب مظاهری، سیدابوالحسن نواب، صادق واعظ‌زاده و اکبرهاشمی‌ رفسنجانی، احراز نشد.

در بررسی صلاحیت‌ها انتساب به جریان فتنه و انحرافی مد نظر شورای نگهبان قرار داشت و برخی چهره‌ها به این دلیل ردصلاحیت شدند. 

علاوه بر عدم احراز صلاحیت‌ها، برخی چهره‌ها چون سیدمحمدحسن ابوترابی‌فرد، داوود احمدی‌نژاد، جواد اطاعت، کامران باقری‌لنکرانی، علی‌اکبر جوانفکر، صادق خلیلیان، محمدرضا رحیمی، علیرضا علی‌احمدی و رامین مهمان‌پرست از حضور در صحنه رقابت‌ها انصراف دادند. در نهایت شورای نگهبان پس از بررسی پرونده داوطلبان، صلاحیت ۸ نفر شامل سعید جلیلی، غلامعلی حدادعادل، محسن رضایی، حسن روحانی، محمدرضا عارف، سیدمحمد غرضی، محمدباقر قالیباف و علی‌اکبر ولایتی را تایید کرد اما چند روز پیش از انتخابات حدادعادل و عارف از صحنه رقابت‌ها کناره‌گیری کردند و بدین ترتیب صحنه رقابت‌ها در اختیار ۶ داوطلب دیگر قرار گرفت.

تولد جریان اعتدال با مبارزات انتخاباتی
در این دوره اصلاح‌طلبان با اصولگرایان میانه که منشی اعتدالی داشتند ائتلاف کردند و از حسن روحانی حمایت کردند. این تصمیمی بود که با کنار هم گرفتن شخصیت‌هایی چون هاشمی رفسنجانی که پس از عدم احراز صلاحیت به حمایت از روحانی پرداخت با سیدمحمدخاتمی و سیدحسن خمینی گرفته شد و محمدرضا عارف نیز برای جلوگیری از شکستن رای اصلاح‌طلبان با این ائتلاف همراهی کرد و از رقابت‌ها کنار کشید. این گروه با شعار اعتدال، دوره هشت ساله احمدی‌نژاد را به عنوان حاکمیت تندورها به نقد کشیدند و از این طریق توانستند فضای انتخاباتی را به سود خویش ایجاد کنند. در مقابل اصولگرایان نتوانستند به یک نامزد واحد برسند و آرای آنان حول شخصیت‌های متعدد از قالیباف، رضایی، جلیلی و قالیباف درهم شکست.

نتایج انتخابات
در نهایت انتخابات در روز 24 خرداد 1392 برگزار شد. در این انتخابات،  برای نخستین بار تعداد واجدان شرایط رأی دادن بیش از 50 میلیون نفر بود. از این تعداد، ۳۶ میلیون و ۷۰۴ هزار و ۱۵۶ معادل ۷/ ۷۲ درصد در انتخابات شرکت کردند. در نتیجه این انتخابات، حسن روحانی با کسب ۱۸ میلیون و ۶۱۳ هزار و ۳۲۹ رأی و به عبارت دیگر حدود ۷/ ۵۰ درصد به عنوان هفتمین رئیس جمهوری اسلامی ایران برگزیده شد. 

آرای سایر نامزدها به شرح زیر بود: 
محمدباقر قالیباف: ۶ میلیون و ۷۷ هزار ۲۹۲ رأی معادل ۵۶/ ۱۶ درصد آرا؛
سعید جلیلی: ۴ میلیون و ۱۶۸ هزار و ۹۴۶رأی معادل ۳۶/ ۱۱ درصد آرا؛
محسن رضایی: ۳ میلیون و ۸۸۴ هزار و ۴۱۲ رأی معادل ۵۹/ ۱۰ درصد آرا؛
علی‌اکبر ولایتی: ۲ میلیون و ۲۶۸ هزار و ۷۵۳ رأی معادل ۱۸/ ۶ درصد آرا؛
سید محمدغرضی: ۴۴۶ هزار و ۱۵ رای معادل ۲۲/ ۱ درصد آرا.

روحانی بعد از پیروزی با چه مواجه شد؟
بدین‌ترتیب روحانی مسئول انتخاب کابینه شد، مقطعی که ائتلاف حول روحانی را همچون ائتلاف‌های انتخاباتی دیگر با سهم‌خواهی‌ها مواجه کرد و اختلافات درون ائتلاف را علنی کرد، اختلافاتی که تنها تا روز انتخابات سرپوشیده مانده بود. در این دوره برای اولین بار ادبیات رحم اجاره ای وارد سپهر سیاسی کشور شد و بسیاری از حامیان اصلاح‌طلب روحانی، دولت وی را به رحم اجاره ای تشبیه کردند که اصلاح طلبان را در قدرت نگه دارد.