انتهای هفته گذشته نخستین سفر لاوروف به تهران در دولت آیت‌الله ابراهیم رئیسی رقم خورد. از سوی دیگر هم‌زمان با این سفر دیمیتری پسکوف سخنگوی کاخ کرملین در گفت‌وگو با خبرگزاری روسی تاس در پاسخ به سؤالی درباره احتمال سفر ولادیمیر پوتین به تهران و شرکت در نشست روسای جمهوری ایران، ترکیه و روسیه در چارچوب مذاکرات آستانه گفت: سفر رئیس‌جمهوری روسیه به تهران قطعی است، اما تاریخ دقیق آن هنوز مشخص نشده است.

 روح‌ الله مدبر کارشناس مسائل روسیه در گفت‌وگو با خبرنگار جهت درباره اهداف و ابعاد سفر وزیر خارجه روسیه به کشورمان و محورهای مشترک مذاکرات، اظهار کرد: راهبرد سیاست خارجی ایران بر مبنای روابط نزدیک با همسایگان پایه‌ریزی شده که کشور فدراسیون روسیه یکی از این همسایگان راهبردی است. گرچه قرار بود روابط میان دو کشور در یک مسیر مشخص و شکوفایی حرکت کند اما متأسفانه کشورمان در هشت سال گذشته سرعت گسترش روابط را به دلیل رویکردهای غربگرایانه دولت قبلی کاهش داده بود. خوشبختانه در حال حاضر فضای همگرایی و همکاری میان ایران و روسیه به‌عنوان دو رکن جدید در ائتلاف نظام بین‌الملل که به سمت تشکیل نظم جدید و مقابله با یک‌جانبه‌گرایی آمریکایی پیش می‌رود، سرعت آن بسیار گسترده شده و در ائتلاف‌سازی‌های نوین نیز بسیار مؤثر بوده است.

برگزاری اجلاس شانگهای در ازبکستان و حضور رئیسی در آن
مدبر ادامه داد: یکی از محورهایی که بین لاوروف و رئیس‌جمهور و وزیر خارجه کشورمان موردبحث قرار گرفت، بحث شانگهای است. به‌زودی اجلاس روسای جمهور شانگهای در ازبکستان برگزار می‌شود و رئیس‌جمهور کشورمان نیز در آن شرکت خواهد کرد. یکی از دلایل اصلی که ایران توانست بعد از سال‌ها عضویت دائمی شانگهای را دریافت کند همگرایی و همکاری نزدیک ایران و روسیه بود. نکته دیگر اینکه، امسال نیز اجلاس روسای کشورهای ساحلی دریای خزر را پیش رو داریم که این اجلاس دارای اهمیت فراوانی برای کشورمان است. یکی از مباحث مهمی که در مورد رژیم حقوقی دریای خزر مطرح می‌شود، موضوع عدم حضور بیگانگان در دریاچه بزرگ ساحلی است و این مسئله همواره موردتوجه است؛ بنابراین همگرایی و همکاری نزدیک ایران و روسیه می‌تواند موجب تقویت جلوگیری از ورود سایر کشورهای خارجی به دریای خزر شود.

هماهنگی‌های برجامی
این تحلیلگر مسائل روسیه افزود: از سوی دیگر وقتی تروئیکای اروپایی بدعهد مسیر برجام را به این سمت برد که توافق به دست آمده را متوقف ساخت و آمریکا نیز به‌راحتی از معاهده خارج شد، در چنین شرایطی ائتلاف‌سازی‌های نوین ایران می‌تواند قدرت چانه‌زنی را برای گرفتن امتیاز از طرف غربی افزایش دهد. البته روس‌ها طی یک سال اخیر به خاطر اینکه سیاست خارجی ما مسیر صحیحی را در تنظیم نحوه مناسبات با همسایگان اتخاذ کرده، حمایت ویژه‌ای از ایران در برابر اقدامات و سیاست‌های زیاده خواهانه تروئیکا داشته است. نمونه اخیر آن را هم می‌توان در رأی منفی روسیه و چین به بیانیه غیرقانونی و سیاسی شورای حکام علیه ایران نام برد. این‌ها همگی نشان می‌دهد روابط ایران با روسیه به‌درستی پایه‌گذاری شده تا از طریق آن به نتیجه برد – برد دست‌یافت. ازآنجایی‌که روس‌ها عضو اصلی شورای امنیت و از ارکان آژانش حکام هستند، در بحث همگرایی ایران برای مقابله با زیاده‌خواهی طرف‌های حاکم در آژانس بسیار مفید خواهد بود.

تشکیل ائتلاف‌های ضد تحریمی
وی بیان کرد: علاوه بر این در حوزه مسائل اقتصادی نیز، امروز روسیه تحت بی‌سابقه‌ترین تحریم‌ها طول تاریخ قرار دارد. روس‌ها در برابر 5 هزار نوع تحریم قرارگرفته‌اند اما عملاً نتیجه آن بی‌فایده بوده است. در واقع تحریم‌های آمریکا در برابر روسیه شکست‌خورده است و این آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها هستند که متضرر شده‌اند، زیرا گرانی قیمت حامل‌های انرژی موجب نارضایتی و تجمعات مردمی در این کشورها شده است. همین مسئله بیانگر شکست سیاست‌های تحریمی و یک‌جانبه‌گرایی غربی‌هاست و باید جلوی تحریم غیرقانونی آنان گرفته شود. بااین‌حال با توجه به اینکه ایران سال‌ها تحت حربه غیرقانونی تحریم بوده، قطعاً همگرایی ما با روس‌ها می‌تواند در مسیر اتخاذ سیاست‌ها و ائتلاف‌های ضد تحریمی و برقراری و گسترش تبادلات مالی خارج از دلار و یورو مؤثر باشد.

مدبر معتقد است: همچنین بحث ترانزیت نیز یکی از مسائل مورد اهمیت برای روس‌ها و دارای منافع گسترده برای ایران است. راهگذر شمال جنوب بیست‌ودو سال است موردگفتگو قرار دارد. پوتین 22 سال پیش در سن‌پترزبورگ طرح کریدور شمال جنوب را ارائه داد اما تاکنون به‌طور کامل و صددرصدی اجرانشده است. راهگذر شمال جنوب مسیر ترانزیتی مهمی است که ژئوپلیتیک ایران در نظام بین‌الملل را در حوزه ترانزیت تثبیت می‌کند و سالیانه بیش از 20 میلیارد دلار درآمدزایی خالص برای کشورمان دارد؛ بنابراین یکی از مواردی که روس‌ها پیگیر گفتگو و عملیاتی شدن آن هستند، همین کریدوری است که در راستای منافع مالی و هندسه جدید نظام بین‌الملل است.

کارشناس حوزه روسیه و قفقاز گفت: همچنین نقش روسیه در آسیای مرکزی، قفقاز و یا کل محدوده اوراسیا بسیار کلیدی و راهبردی است. اتحادیه اوراسیا به‌عنوان یک اتحادیه گمرکی و ترانزیتی از موقعیت ویژه‌ای برای مقابله با سازمان تجارت جهانی که مجری سیاست‌های تحریمی آمریکاست، برخوردار است. ایران نیز با حمایت رئیس‌جمهور روسیه به‌عنوان عضو ناظر اتحادیه است که همین می‌تواند ظرفیت اقتصادی ویژه‌ای را برای ایران در راستای اجرای سیاست ضد تحریمی فراهم کند. اعضای اتحادیه اوراسیا تبادلات ارزی و ترانزیتی با یکدیگر را بر مبنای پول ملی انجام می‌دهند و همگرایی ایران با روسیه می‌تواند اقتصاد بخش مهمی از کشورهای عضو را به کشورمان گره بزند. هرچه وزن ایران در منطقه افزایش یابد و حوزه نفوذ آن گسترده شود، جایگاه ویژه‌ای در ائتلاف‌های نوین منطقه‌ای و بین‌المللی خواهد داشت.