ابوالفضل ظهره وند کارشناس مسائل سیاست خارجی درباره سفر اخیر مقامات ونزوئلا و ترکمنستان به ایران و فرصت‌های گسترش روابط با این کشورها اظهار کرد: ونزوئلا و ترکمنستان از موقعیت خاصی در سیاست خارجی ایران برخوردار هستند. ترکمنستان به‌عنوان همسایه ایران، دارای اشتراکات فرهنگی، تاریخی و قرابت‌های نژادی است و روابط عمیقی میان دو کشور وجود دارد. درواقع ترکمنستان مسیری است که از طریق آن می‌توان مستقیماً وارد آسیای مرکزی شد و به این حوزه آسیا راه یافت. همچنین ترکمنستان جزو همسایگان حوزه خزر و نیز عضو رژیم حقوقی این دریاست.

فرصت‌های اقتصادی همکاری ایران و ترکمنستان
ظهره وند افزود: همچنین از منظر فرصت‌های اقتصادی نیز، ترکمنستان علاقه‌مند است با همکاری کشورمان سواپ گازی به منطقه اروپا و نیز سمت جنوب بفرستد. مزیت دیگر گسترش ارتباطات با این کشور، ترانزیت کالا و دسترسی به آب‌های گرم، دریای عمان و همچنین خلیج‌فارس است. علاوه بر این، دو کشور ایران و ترکمنستان هاب انرژی هستند و می‌توانند در اوپک گازی با یکدیگر همکاری بسیار خوبی داشته باشند. گرچه ترکمنستان ازنظر منابع مالی در شرایط خوبی قرار دارد اما به ظرفیت‌های خدمات فنی و مهندسی ایران نیازمند است. البته کشورمان درگذشته هم در این عرصه همکاری خوبی با ترکمنستان داشته و به انتقال تکنولوژی و ارائه خدمات مهندسی، راه‌سازی، جاده‌سازی، تأسیس کارخانه پرداخته است. بااین‌حال، در سفر اخیر مقامات این کشور به ایران موافقت شد تا سطح همکاری‌های تکنولوژیکی ارتقا یابد.

ونزوئلا دروازه ورود ایران به آمریکای لاتین
این تحلیلگر حوزه بین‌الملل گفت: اما در رابطه با کشور ونزوئلا نیز باید گفت این کشور نقطه ثقل برای توسعه حضور ایران در آمریکای لاتین است. ونزوئلا جزو کشورهای پیشرو در آمریکای لاتین در عرصه مبارزه با استعمار آمریکاست و از پیشگامان جبهه پایداری در میان مردم آمریکای لاتین محسوب می‌شود. همچنین ایران و ونزوئلا جمعاً 25 درصد سوخت‌های فسیلی و انرژی را در اختیار دارند که همین می‌تواند فرصت خوبی برای گسترش همکاری‌های مشترک در حوزه انرژی باشد. نکته مهم‌تر اینکه، ونزوئلا نیز همانند ترکمنستان به کمک‌های تکنولوژیک ایران در حوزه نفت و گاز و دیگر حوزه‌ها نیازمند است و از حضور کشورمان در آنجا استقبال بسیار خوبی دارد؛ بنابراین حضور ایران می‌تواند نفوذ و دسترسی ما به آمریکای لاتین و کشورهای راهبردی همچون کوبا، پرو و بولیوی را فراهم کند.

دیدگاه مثبت مردم ونزوئلا درباره ایران
وی تصریح کرد: درمجموع هر دو کشور از ظرفیت‌های اقتصادی و سیاسی برای ایران برخوردار هستند، به‌ویژه ونزوئلا که می‌تواند مؤلفه‌ای ژئوپلیتیکی برای حضور ما در امریکای لاتین باشد. این شرایط در حالی است که در دوره چاوز نیز پایه‌گذاری سازنده‌ای برای توسعه ارتباطات میان دو کشور صورت گرفت و مردم این کشور ذهنیت و دیدگاه مثبتی نسبت به ایران دارند؛ زیرا ایران کمک کرد تا ونزوئلا بتواند در مسیر مقاومت کشورهای امریکای لاتین در برابر سلطه‌طلبی آمریکا و جبهه غرب ایستادگی کند و الهام‌بخش باشد.

فرصت ذخایر ارزی ونزوئلا و ترکمنستان برای خنثی‌سازی تحریم‌ها
ظهره وند ادامه داد: امروزه ونزوئلا توانسته تجربه رشد هشت‌درصدی را در اقتصاد داشته باشد و پیش‌بینی‌ها بر این است که حتی طی دو سال آینده نیز جزو کشورهای شاخص در تجربه و دستیابی به رشد دورقمی قرار بگیرد. پیش‌بینی می‌شود ونزوئلا رشد اقتصادی 16 درصدی داشته باشد. جدای از این‌ها، ونزوئلا و ترکمنستان از ذخایر ارزی خوبی برخوردار هستند و کشورمان می‌تواند مسئله اثرگذاری و تبعات منفی تحریم‌ها را از طریق تعاملات اقتصادی با آنان خنثی سازد. درواقع با همکاری جریان‌های ضد استعماری می‌توان نقش و نفوذ دلار آمریکا را در عرصه اقتصاد بین‌المللی کاهش داد. درمجموع، به نظر می‌رسد دورنمای همکاری‌های میان ایران و دو کشور مثبت و روبه‌جلو باشد.

غفلت دولت خاتمی و روحانی از فرصت‌های سیاست خارجی
کارشناس سیاست خارجی معتقد است: متأسفانه کارنامه و عملکرد جریان اصلاحات چه در دوره خاتمی و چه در دوره روحانی نشان‌دهنده اشتباهات محاسباتی این جریان در برقراری روابط با کشورهای خارجی است. کشورهای موفق در عرصه سیاست خارجی کشورهایی هستند که روابطشان را بر چند مؤلفه استوار کرده‌اند. ازجمله آن، توسعه روابط با کشورهای پیرامون است که اتفاقاً دولت روحانی از آن غفلت کرد و این غفلت اقدامی عمدی بود. نکته دیگر اینکه، هر کشوری باید روابط خود را با کشورهایی توسعه بدهد که از مزیت نسبی و رابطه مبادله دارای سود برخوردار باشد. ارتباط ایران با 15 کشور هم‌جوار دارای رابطه مبادله بر اساس سود و منفعت دوجانبه در تمامی حوزه‌هاست؛ بنابراین کسی که این اصل منطقی را در برقراری مبادلات و تجارت نادیده بگیرد، فرجام آن همان برجامی خواهد بود که دولت روحانی به ارمغان آورد.

مؤلفه‌های سیاست خارجی در دولت رئیسی بهتر شده است
وی بیان کرد: البته این موضوع در مورد آمریکای لاتین نیز مطرح است. متأسفانه دولت قبلی با کم‌توجهی عمدی نسبت به ظرفیت‌های آمریکای لاتین موجب شد فرصت‌ها و منافع اقتصادی ناشی از روابط با این کشورها و بهبود منافع ملی کنار گذاشته شود. درواقع این‌ها امیدشان را به برجامی بستند که نتیجه‌اش به فروپاشی اقتصادی، مشکلات تورمی و بروز بحران بدهی‌ها منتهی شد. البته خوشبختانه در همین مدتی که دولت سیزدهم روی کار آمده تراز تجاری کشور بهبودیافته و مؤلفه‌های مختلف در حوزه سیاست خارجی وضعیت بهتری نسبت به گذشته پیداکرده است. قطعاً ارتباط با شرق یا غرب بر اساس قانون اساسی و در قالب نفی سلطه و حفظ استقلال کشور خواهد بود، اما باید از جریانات مخالف توسعه روابط با شرق و کشورهای ضد استعماری پرسید که کدام‌یک کشورها به دنبال نابودی توسعه اقتصادی و از بین بردن امنیت پایدار ایران هستند. علاوه بر این، آمارها بیانگر این است سطح ارتباطات اقتصادی ایران با اروپایی‌ها طی ده سال گذشته از رقمی بالغ‌بر 30 میلیارد دلار به زیر 500 میلیون دلار رسیده است. طبیعتاً هیچ منطق درستی حکم نمی‌کند به دنبال توسعه روابط با کشورهایی باشیم که میزان و صرفه تبادلات اقتصادی اندکی برای ما دارند.