به گزارش جهت پرس؛ حساب توییتری ترنج که در مورد ایران فعالیت دارد اخیرا در یک رشته توییت به سازوکار یخچاله‌های ایرانی پرداخت که در ادامه آن را میخوانید.

خدان یا یخچال، گونه‌ای ساختمان است که در معماری قدیم ایران برای تولید و نگه‌داری یخ ساخته می‌شد. معمولاً هر یخچال دارای یک استخر و یک دیوار بلند (بنام حصار) و یک مخزن گنبددار بود. حصار طوری ساخته می‌شد که تمام روز سایه آن بر استخر می‌افتاد و از گرم شدن آب استخر جلوگیری می‌کرد.

1) شاید باورتون نشه ولی این “یخچاله” جدا از معماری خاصی که داره، نحوه کار کردن اونه که جذابش میکنه.

2) قدیم که برق و کولر و اینا نبود. پس باید سازوکاری راه مینداختن که باهاش یخ تولید کنن و از همه مهمتر اینکه برای تابستون نگهش دارن.

یخ‌سازش چطور کار می‌کرد؟

3) برای تهیه یخ، حوضچه‌هایی رو پای یه دیوار بلند که بهش میگفتن “دیوار سایه انداز ” درست میکردن. تو شبهای سرد زمستون تا سطح معینی ازش رو آب پر می‌کردن.

سرمای شدید شبها، موجب یخ بستن آب این حوضچه‌ها می‌شد.

4) مقدار آبی که تو شب‌های بعد، روی این توده‌های منجمد هدایت می‌شد، به اندازه‌ای بود که سرمای یک شب بتونه اونو منجمد کنه.

5) به‌طور کلی، ارتفاع آب روی سطوح یخ قبلی، از چند سانتیمتر تجاوز نمی‌کرد و این کار انقدر تکرار می‌شد تا قطر یخها، به اندازه عمق حوضچه‌ها می‌رسید.

عجب چیزیه!

شما یخچال‌دارید؟

6) “یخچال داران” (آره ما یه شغلی داشتیم به اسم یخچال دار )، صبحا، به جون یخ‌ها می‌افتادن و با پتک یا وسایل دیگه، یخ‌ها رو قطعه قطعه می‌کردن و هر قطعه رو با غل و زنجیر به مخزن یخ میبردن و به داخل گودال می‌ریختن.

7) یخچال‌داران واسه اینکه تو تابستون بتونن از قطعات یخ داخل مخزن براحتی برداشت کنن، موقع انبار کردن بین لایه‌های مختلف یخ، کاه یا ساقه‌های گندم می‌ریختند.

8) وقتی که هوا رو به گرمی می‌رفت و یخ لازم میشدن، “یخ کش‌ها” (فحش نیستا ) با چکمه‌ها و نیم تنه‌های لاستیکی و چنگک‌های آهنی، توده‌های یخ رو از گودال بیرون میکشید و

9) به پای ترازوی بزرگی که هر کفه‌ش شبیه لنگه در بود، می‌آوردن و وزن میکردن و میفروختن. درب این اتاقک‌ها رو فقط صبح‌ها یا موقع غروب باز می‌کردن.

جالبه که این یخچال‌ها در تمام فصول سال پر از یخ بودن.

تکنولوژی رو حال کردین؟

حالا اینو مقایسه کنید با یخچال های فعلی. همینقدر خفن!

من هیچ، من سکوت! 🙂

پایان.