در جریان تحولات داخلی در سوریه از سال ۲۰۱۱ که عده ای از کارشناسان از آن به عنوان “خیزش در سوریه “و امتداد بهار عربی یاد می کنند، تعداد زیادی از کشورهای عربی با حمایت از مخالفان دولت و معارضین این کشور، اقدام به قطع روابط با این کشور عربی کردند و در ادامه تصمیم به اخراج این کشور از اتحادیه عرب کردند در حالی که دمشق یکی از شش کشور بنیانگذار این اتحادیه در سال ۱۹۴۵ بود.
اکنون بعد از گذشت ۱۲ سال از بحران سوریه که در سال‌های ابتدایی آن بیش از ۸۰ درصد خاک این کشور تحت کنترل مخالفان از جمله ارتش آزاد سوریه و همچنین برخی از گروه‌های تروریستی از جمله داعش، جبهه النصره بود اکنون دولت دمشق بر نزدیک به ۹۰ درصد خاک سوریه مسلط شده و حاکمیتش را در تمامی این مناطق بسط داده است.
در دو الی سه سال اخیر با گسترش حاکمیت سوریه بر بخش های مختلف این کشور، برخی از کشورهای عربی که پیش از این اقدام به قطع ارتباط با دولت حاکم بر سوریه کرده بودند، اقداماتی را برای عادی کردن روابط با این کشور عربی کردند که در این زمینه می‌توان به صورت مشخص به کشور امارات اشاره کرد چنان که در سال ۲۰۲۱ شاهد این بودیم که شیخ عبدالله بن زاید آل نهیان وزیر خارجه امارات به دمشق سفر کرد و این اولین سفر یک مقام اماراتی به این کشور بعد از ده سال بود.
این مقام اماراتی در جریان سفر به دمشق با بشار اسد رییس جمهور سوریه دیدار کرد، بعد از این دیدار، زمزمه های جدی مبنی بر تلاش و وساطت برخی از کشورهای عربی و حوزه خلیج فارس برای بازگرداندن دولت سوریه به اتحادیه عرب مطرح شد که البته این موضوع با واکنش مثبت عربستان سعودی یکی از مخالفان جدی دولت سوریه در اتحادیه عرب مواجه نشد و عملا اقدامی عملی و موثری در این زمینه انجام نشد.
ولی به نظر می‌رسد زلزله رخ داده در ۱۷ بهمن ماه در سوریه باعث شده که تا حدودی رکود موجود در روابط دولت سوریه با کشورهای عربی از بین برود و کشورهای عربی که خواهان عادی سازی روابط با دولت بشار اسد بودند، دریافتند که این زلزله راهی برای تسریع در گام‌هایشان از طریق برقراری تماس‌های تلفنی و انجام سفرها است و در همین چارچوب شاهد برقراری یک سری تماس‌های سیاسی از سوی کشورهای عربی با دمشق بودیم و بشار اسد پس از این زلزله، چندین تماس تلفنی که برخی از آنها بی‌سابقه بود، دریافت کرد که مهمترین آن تماس «عبدالفتاح السیسی» رئیس‌جمهور مصر و «حمد بن عیسی آل‌خلیفه» پادشاه بحرین و «عبدالله دوم» شاه اردن با وی و سفر «ایمن الصفدی» وزیر خارجه اردن به دمشق برای نخستین‌بار طی چندین سال گذشته بود.
روزنامه سعودی «الشرق الاوسط» چاپ لندن نیز اخیرا با انتشار یادداشتی در این خصوص نوشت که این زلزله «کارتهای عادی‌سازی» روابط عربی و غربی با دمشق را به حرکت درآورده است.
این روزنامه با اشاره به اینکه سوریه همچنان خارج از چارچوب اتحادیه عرب است و کشورهای عربی متعددی با دمشق در وضعیت قطع رابطه هستند و فهرست طویلی از تحریم‌های اقتصادی و اتهامات علیه نهادها و شخصیت‌های سوری وجود دارد، نوشت که با این وجود، زلزله اخیر شرایط را تغییر داد و رکود در روابط را به حرکت واداشت.
بر اساس این یادداشت، کشورهای عربی که با دمشق در ارتباط بودند یا می‌خواستند که با آن عادی‌سازی، این فاجعه را بستری برای تسریع گام‌های خود چه با تماس تلفنی و چه با سفرهای رسمی به سوی سوریه یافتند.
در همین راستا سفر روز گذشته بشار اسد به عمان و استقبال پادشاه عمان از وی در فرودگاه و سپس سفر وی امارات طی چند ساعت آینده در همین چارچوب تفسیر می شود.
بر اساس اعلام منابع خبری سفر روز گذشته بشار اسد به عمان اولین سفر خارجی وی پس از سال ۲۰۱۱ است که پیش از انجام آن در این زمینه اطلاع رسانی شده است و او در جریان سفر مورد استقبال رسمی قرار گرفته است.
عمان در جریان زلزله اخیر در سوریه جزو اولین کشورهای عربی بود که جهت کمک به دولت دمشق اعلام آمادگی کرد و به دستور سلطان عمان در این زمینه یک پل هوایی بین دو کشور ایجاد شد.
بشار اسد در حالی قرار است بعد از عمان به امارات سفر کند که امارات نخستین کشور عربی بود که روابط خود را پس از سال‌ها در سال ۲۰۲۱ با بشار اسد عادی‌سازی کرده است. این کشور همچنین پس از زلزله متعهد شده که حداقل ۵۰ میلیون دلار به زلزله‌زدگان سوریه‌ای کمک کند و روزانه چندین محموله بشردوستانه را راهی این کشور کند.
بحرین نیز اگرچه روابط دیپلماتیک خود را با سوریه از سال ۲۰۱۸ از سر گرفته اما «حمد بن عیسی آل‌خلیفه» پادشاه بحرین پس از وقوع زلزله برای نخستین بار در طول یک دهه گذشته با بشار اسد به‌طور رسمی گفت‌وگوی تلفنی داشت. «عبدالله دوم» شاه اردن نیز پس از وقوع زلزله ضمن تماس با بشار اسد از آمادگی کشورش برای کمک به زلزله‌زدگان خبر داد و تأکید کرد که کشورش در کنار دولت و مردم سوریه خواهد ایستاد.
«عبدالفتاح السیسی»، رئیس‌جمهور مصر هم جزو نخستین رهبران عرب بود که پس از زلزله با بشار اسد تماس گرفت و از آمادگی قاهره برای کمک به سوریه خبر داد.
عربستان سعودی نیز با وجود اینکه در سال ۲۰۱۲ روابط خود را با دمشق قطع کرده بود، پس از زلزله اخیر متعهد شد که به بازماندگان این واقعه در مناطق تحت کنترل دولت و بخش‌های دیگر سوریه کمک کند. مقام‌های سعودی به خبرگزاری فرانسه گفته‌اند که با مقام‌های دولت اسد تماس مستقیم نخواهند داشت، اما تأیید کرده‌اند که بخشی از کمک‌های ریاض به‌طور مستقیم به فرودگاه حلب که تحت کنترل دولت اسد است ارسال کرده اند.
علاوه بر عربستان، قطر نیز با وجود اینکه هنوز روابط رسمی با دولت بشار اسد ندارد متعهد شده که به زلزله‌زدگان سوریه‌ای کمک کند.
