به گزارش جهت پرس؛ داوود طالقانی، پژوهشگر علوم اجتماعی، در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی شبکه اطلاع‌رسانی راه دانا درباره سریال «آبان» اظهار کرد: دیدگاه‌ها نسبت به هنر و سینما متفاوت است. برخی معتقدند سینما آینه‌ای از جامعه است، در حالی که عده‌ای دیگر بر این باورند سینما بازتابی کامل از واقعیت نیست و بیشتر برساختی از آن است. طالقانی نظریه دوم را منطقی‌تر دانست و گفت رسانه‌ها و هنرمندان تصویری تحریف شده و گزینشی از واقعیت ارائه می‌دهند، شبیه به آینه‌ای کج و معوج.

او با اشاره به سریال «آبان» بیان کرد: این سریال تصویری کامل از واقعیت اجتماعی، طلاق، روابط احساسی یا عاطفی جوانان ارائه نمی‌دهد. بلکه بخش‌هایی از دغدغه‌های نسل جدید را مورد توجه قرار داده است. مسائلی چون طلاق، روابط چندجانبه و تغییر نگرش به خانواده، از واقعیات غیرقابل انکار جامعه امروز است که سریال به آن پرداخته، اما همچنان روایت بر مبنای سلیقه و انتخاب خاصی انجام شده است.

طالقانی درباره شخصیت آبان گفت: او میان تعهد به خانواده و دستیابی به موفقیت شغلی در نوسان است. آبان می‌خواهد هم مادر و هم زن موفقی باشد، اما در عمل نمی‌تواند این دو نقش را با هم جمع کند. مشکلات مالی و اجتماعی باعث شده که اولویت او به سمت کار و موفقیت شغلی برود و همین موضوع خانواده‌اش را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به اعتقاد طالقانی، این چالش بازتابی از وضعیت زنان معاصر است که برای دستیابی به جایگاه اجتماعی باید از برخی ارزش‌های سنتی فاصله بگیرند.

این مدرس دانشگاه ادامه داد: محیط‌های کاری در ایران اغلب مردانه‌اند و زنان برای موفقیت شغلی، گاه ناگزیرند از هنجارهای سنتی خانواده عبور کنند. در مقابل، ایفای کامل نقش مادری، پیشرفت اجتماعی آن‌ها را محدود می‌کند. بسیاری از زنان امروزی در این پارادوکس گرفتارند و سریال «آبان» این واقعیت را به خوبی نشان داده است. در داستان سریال نیز آبان در بیشتر مواقع شغل و جایگاه اجتماعی را بر خانواده ترجیح می‌دهد.

طالقانی با تحلیل الگوی کلی سریال‌های شبکه نمایش خانگی، تصریح کرد: در جهان امروز ژانری تحت عنوان «ژانر بی‌اخلاقی» درامده است که در آن ارزش‌های سنتی خانواده به چالش کشیده می‌شود. بسیاری از سریال‌های ترکیه‌ای یا کلمبیایی که در شبکه‌های ماهواره‌ای محبوب شدند، همین الگو را دنبال کردند: داستان‌هایی خانوادگی که در آن‌ها وفاداری به خانواده تضعیف می‌شود. سریال «آبان» نیز در همین چارچوب قرار دارد؛ هرچند در ظاهر خانوادگی و درام است، اما در محتوا از ارزش‌های خانواده عبور می‌کند.

او با انتقاد از عملکرد دستگاه‌های ناظر گفت: متأسفانه توجه اصلی نهادهای نظارتی به ظاهر بازیگران و پوشش آنان معطوف شده است و نسبت به محتوای داستانی آثار بی‌تفاوت‌اند. در حواشی سریال «تاسیان» هم تمرکز بیشتر بر مسائلی چون ظاهر و پوشش زنان بود تا تحلیل عمیق قصه. طالقانی تأکید کرد که در حالی که سریال «تاسیان» همچنان خانواده را محور قرار داده، سریال «آبان» چندین بار از ارزش‌های خانوادگی عبور کرده، اما نهادهای نظارتی این تفاوت‌های اساسی را نادیده می‌گیرند.

طالقانی همچنین درباره تأثیر سرمایه‌گذاران در تولیدات فرهنگی هشدار داد و گفت: در سریال‌هایی مانند «آبان» بحث اصلی نویسنده یا کارگردان نیست، بلکه مالکیت رسانه اهمیت دارد. سرمایه‌گذاران هستند که تعیین می‌کنند چه داستان‌هایی روایت شوند و چه چارچوب‌های ارزشی برجسته یا کمرنگ شوند. به گفته او، این نکته به ویژه در فضای پلتفرم‌های نوظهور شبکه نمایش خانگی اهمیت دارد.

او افزود: باید پرسید پشت پرده اقتصادی این پلتفرم‌ها چیست؟ چه کسانی تأمین مالی می‌کنند و با چه اهدافی؟ طالقانی اشاره کرد که سابقه برخی سرمایه‌گذاری‌ها در سریال‌های محبوب سال‌های گذشته، مانند «قهوه تلخ» یا «شهرزاد»، نشان داده که گاهی سرمایه‌گذاران درگیر فساد مالی یا مشکلات حقوقی بوده‌اند. بنابراین نیاز است شفافیت بیشتری درباره منابع مالی این آثار وجود داشته باشد.

طالقانی در پایان گفت: مخاطبان حق دارند بدانند چه کسانی پشت تولید آثار فرهنگی‌اند و این آگاهی می‌تواند به درک بهتر محتوا و رویکرد داستانی این آثار کمک کند. در غیر این صورت، آثار نمایشی می‌توانند بی‌آنکه آشکارا سیاسی یا تبلیغاتی به نظر برسند، ارزش‌های اجتماعی را تغییر دهند یا تضعیف کنند.  منبع/دانا