همان‌طور که پیشتر گفتیم حسن روحانی در یازدهمین دوره انتخابات پیروز میدان شد. او طی مدت چهار سال به طور جدی در حوزه سیاست خارجی وارد شد و سعی کرد تا موضوع تحریم‌ها را حل کند. اما همین تمرکز او بر سیاست خارجی موجب انتقادات بسیار از او شد. به هر حال، دوره چهارساله او رو به اتمام بود که فرایند دوازدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری آغاز شد. 

از ثبت‌نام تا ردصلاحیت‌شدگان
نام‌نویسی از نامزدان دوازدهمین دوره انتخابات ریاست‌ جمهوری  از ۲۲ تا ۲۶ فروردین 1396 انجام شد. در پایان روند نام‌نویسی در مجموع ۱۶۳۶ نفر ثبت‌نام کردند که از میان آن‌ها؛ ۱۳۷ نفر زن و ۱۴۹۹ نفر مرد بودند. جوان‌ترین ثبت‌ نام‌ کننده نیز ۱۸ سال و مسن‌ترین ۹۲ سال داشت.

شورای نگهبان از میان 1636 نفر، صلاحیت شش نفر را تایید کرد که  ستاد انتخابات کشور در ۳۱ فروردین  با صدور اطلاعیه نام این شش نامزد احراز صلاحیت شده را اعلام کرد:سید مصطفی آقامیرسلیم، اسحاق جهانگیری،حسن روحانی، سید ابراهیم رئیسی ساداتی،محمدباقر قالیباف و سیدمصطفی هاشمی‌طبا.
در این دوره نیز صلاحیت برخی از شخصیت‌های بنام سیاسی احراز نشد که مهمترین آنها محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور پیشین، بود. حمید بقایی معاون اجرایی او در دولت دهم نیز ردصلاحیت شد، گروهی از افراد رد صلاحیت‌شده باز هم از چهره‌های سرشناس دولت احمدی‌نژاد بودند چهره‌هایی همچون مسعود زریبافان رئیس بنیاد شهید، صادق خلیلیان وزیر کشاورزی، محمدمهدی زاهدی وزیر علوم،تحقیقات و فناوری،سید احمد موسوی معاون حقوقی و مجلس.

علیرضا زاکانی نماینده پیشین مجلس و حمیدرضا حاجی‌بابایی وزیر آموزش و پرورش دولت دهم نیز دو تن از پنج نامزد نهایی جبهه مردمی انقلاب اسلامی (جمنا) بودند که صلاحیتشان احراز نشد. 

برخی از نمایندگان پیشین مجلس هم ردصلاحیت شدند مانند محمدعلی پورمختار، موسی‌الرضا ثروتی، عوض حیدرپور، محسن رهامی، حسن سبحانی، قاسم شعله‌سعدی، اعظم طالقانی، سیداحمد کاشانی، مصطفی کواکبیان، عبدالحسین مقتدایی، علیرضا منادی، حسن نوروزی و علی یوسف‌پور.علاوه بر این‌ها، سیدمحمد غرضی نامزد انتخابات ریاست جمهوری دور پیش، سیدهاشم بطحایی گلپایگانی عضو مجلس خبرگان رهبری و محمد هاشمی رفسنجانی رئیس پیشین سازمان صدا و سیما از جمله احرازنشدگان صلاحیت بودند. 

خلق نامزد پوششی و ضربه‌گیر
در این دوره بار دیگر شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان حسن روحانی را به عنوان کاندیدای جبهه اصلاحات و جبهه اعتدال‌گرا معرفی کرد و بار دیگر جبهه اصلاحات با تمام قوا به حمایت از روحانی پرداخت. هر چند از سوی دولت غیر از روحانی، جهانگیری معاون اول او نیز وارد رقابت شده بود اما از همان ابتدا مشخص بود جهانگیری به عنوان نامزد پوششی وارد میدان شده است تا جبهه اصلاحات در مقابل رقیب پرتوان‌تر ظاهر شود.

هرچند جهانگیری پوششی بودن خود برای روحانی را در همان ابتدا تأیید نکرد و گفت: خودم می‌خواهم رئیس‌جمهور شوم اما اغلب رسانه‌ها بر پوششی بودن او  صحه می‌گذاردند. حتی محمدباقر نوبخت سخنگوی دولت نیز پس از نام‌نویسی او  دلیل ثبت‌نام جهانگیری را دفاع از دولت در انتخابات دانست و او را «مکمل روحانی» خواند.

با آغاز مناظرات نیز به خوبی آشکار شد که جهانگیری در کنار روحانی قرار دارد و نقش ضربه‌گیر و یار کمکی را برای او ایفا می‌کند. در نهایت نیز جهانگیری سرانجام در سه‌شنبه ۲۶ اردیبهشت تنها سه روز پیش از انتخابات، به نفع حسن روحانی کناره‌گیری کرد.

تکرار تکرار خاتمی
این در حالی بود که بار دیگر سید محمد خاتمی رهبر اصلاحات از مردم می‌خواست تا رای به روحانی را تکرار کنند. حتی میرحسین موسوی و مهدی کروبی از حصر خانگی به اعلام پشتیبانی خود از حسن روحانی پرداختند و گفتند که در انتخابات به سود او شرکت خواهند کرد. تجمیع قوای اصلاحات برای حمایت از روحانی با سیاه‌نمایی از رقبا و در فضایی کاملا تهییجی پیش رفت، فضایی که هر چه می‌گذشت به افزایش شور و شعار انتخاباتی و در نهایت توقعات مردمی از دولت منجر می‌شد بدون آن که ظرفیت تحقق این شعارها و وعده‌ها در نظر گرفته شود. 

قالیباف به نفع رئیسی انصراف داد، میر سلیم تا آخر ماند
سوی دیگر رقابت نیز جبهه نیروهای انقلاب اسلامی (جمنا) قرار داشت که در پی وحدت درون اصولگرایان بود. از میان نامزدهای این جبهه رئیسی و قالیباف تایید صلاحیت شدند. هرچند جمنا اعلام کرده بود این دو از نامزدهای اصلی این ائتلاف محسوب می‌شوند اما با گذشت زمان و درصدر قرار گرفتن محبوبیت رئیسی نسبت به قالیباف، جمنا از رئیسی حمایت کرد و قالیباف در نهایت در 25 اردیبهشت مجبور به انصراف شد. میرسلیم نیز نامزد حزب مؤتلفه بود و هاشمی‌طبا نیز به صورت مستقل وارد میدان شده بود. 

نتیجه انتخابات
در نهایت انتخابات روز جمعه 29 اردیبهشت 1396 برگزار شد. از میان ۵۵ میلیون و ۹۳۶ هزار نفر واجد شرایط شرکت در انتخابات سال ۹۶ طبق آمار ثبت احوال، 41220131 نفر رای دادند. در این میان روحانی با 23549616 یعنی 13/57 درصد کل آراء برای بار دوم به ریاست‌جمهوری انتخاب شد. نتیجه سایر نامزدها نیز به قرار زیر بود: 

رئیسی با 15786449 رای و 30/38 درصد کل آراء؛
 میرسلیم با 478215 رای و 16/1 درصد کل آراء؛
 هاشمی‌طبا  با 215450 رای و 59/0 درصد کل آراء.

 دومین دوره ریاست‌جمهوری روحانی در شرایطی آغاز شد که جامعه بسیار به وعده‌های روحانی دلبسته بود. فضای حاکم بر آن روزها سرشار از امید بود اما به تدریج ناتوانی دولت در تحقق وعده‌هایش عیان شد و توقعات انباشته و فزون یافته در دوره انتخابات بی هیچ پاسخی رها شد. همین موجب شد تا فضای نومیدی بر جامعه و به ویژه بدنه رای روحانی حاکم شود و امید روزهای انتخاباتی با سوءمدیریت‌ها سرانجامی تلخ پیدا کند.