به گزارش جهت پرس؛ فهرست 760 نفره اسرایی که قرار است در جریان مبادله مرحله‌ای میان حماس و رژیم‌صهیونیستی تبادل شوند، وقتی برای ما معنا پیدا می‌کند که بدانیم بیش از 10 هزار فلسطینی اعم از زن و کودک و پیر و جوان در زندان‌های اسرائیل در اسارت به سر می‌برند. مسئله اسرای فلسطینی یکی از حاد‌ترین و بحرانی‌ترین وضعیت‌های حقوق بشری در کل جهان است. گرچه تصاویر چندانی از زندان‌های رژیم وجود ندارد و رژیم اجازه بازرسی از زندان‌ها را به نهاد‌های بین‌المللی نمی‌دهد، تصاویر آزاده‌هایی که از بند رژیم خلاص می‌شوند، گواهی بر شرایط وخیم این زندان‌هاست. گروگانگیری‌های سیستماتیک رژیم اشغالگر در قدس و کرانه باختری برای مقاومت آن‌قدر اهمیت داشت که یکی از راهبرد‌هایش درطول سال‌های مبارزه، آوردن فشار به رژیم برای آزادی اسرا بوده است. تبادل اسرایی که شامگاه روز یکشنبه مرحله اول آن اجرا شد، بار دیگر یادآوری کرد که آزادی اسرای فلسطینی بخشی اساسی از مبارزه علیه اشغالگری و دستیابی به حق تعیین سرنوشت است.
تجربه اسارت در میان فلسطینیان آن‌قدر گسترده است که درطول دهه‌ها، اسیری به تجربه‌ای مشترک برای بسیاری از خانواده‌های فلسطینی تبدیل شده است. تخمین ‌زده می‌شود از سال ۱۹۶۷، یک نفر از هر پنج فلسطینی توسط اسرائیل دستگیر شده باشد. این آمار تکان‌دهنده نقش محوری اسرا در جامعه فلسطینی را نشان می‌دهد و اهمیت آزادی آن‌ها را به‌عنوان یک مسئله ملی برای فلسطینیان برجسته می‌کند.
درطول تاریخ مقاومت فلسطین علیه اشغالگری، چندین عملیات مبادله صورت گرفته است. به وسیله مقابله به مثل و اسیر گرفتن از سربازان اشغالگر، مقاومت فلسطین توانسته تعدادی از فرزندان خود را از زندان‌ها نجات دهد. مبادله اسرا، از عملیات مبادله گلیعاد شالیت گرفته تا مبادله در جریان آتش‌بس سال 2023 و تا امروز، همواره یک پیروزی جمعی و یک جشن گروهی در حافظه مردم فلسطین است. از ثمرات مبادله‌ها برای مقاومت مردم فلسطین، آزادی فرماندهانی چون سنوار و نائل البرغوثی است. آزادی این اسرا، ضمن احیای مقاومت و تقویت وحدت فلسطینیان و همچنین جلب‌توجه جهانی نسبت به جنایات رژیم، بازدارندگی رژیم را نیز تضعیف می‌کند. حالا بعد از 15 ماه نسل‌کشی در غزه، 760 اسیر فلسطینی که عمدتاً از قدس و کرانه باختری‌اند، قرار است در جریان این تبادل به وطن برگردند. این تبادل انجام شد تا بار دیگر مقاومت تعهدش را به کل اراضی فلسطینی و نه فقط غزه ثابت کند. در میان این فهرست بلند، از همه اقشار حضور دارند؛ از کودکان زیر 18 سال تا معلم مهدکودک و استاد دانشگاهی که بدون تفهیم اتهام و محاکمه ماه‌ها از سوی اشغالگر به گرو گرفته شده بود. در این میان اما نام‌های آشنا‌تری به‌چشم می‌خورند؛ رهبرانی از مقاومت که قرار است خون تازه‌ای در رگ‌های جریان مقاومت ملی فلسطینیان علیه اشغالگران باشند.

برجسته‌ترین شخصیت‌ها از حماس 
در میان لیست 760 نفرۀ اسرای فلسطینی‌ای که در جریان این مبادله قرار است آزاد شوند، نام‌هایی به چشم می‌خورد که هر کدام بار‌ها و بار‌ها تحت تعقیب و اسارت‌های طولانی در زندان‌های صهیونیست‌ها بوده‌اند. مردانی از مقاومت که در جریان مبادله اسرای قبلی، رژیم‌صهیونیستی از مبادله و آزادکردن آن‌ها سر باز‌ زده بود. حالا چهره‌های مهمی چون عبدالله البرغوثی و حسن سلامه و ابراهیم حامد قرار است، آزاد شوند و ساختار حماس را که در جریان 15 ماه مبارزه مستمر آسیب دیده است، ترمیم کنند. تعدادی از این نام‌ها، گزینه‌های بالقوه برای جانشینی فرماندهان جنگ اخیرند.

عبدالله البرغوثی
مهم‌ترین نامی که در میان 760 اسیر فلسطینی که در جریان این مبادله قرار است، آزاد شوند به چشم می‌خورد، نام عبد‌الله البرغوثی، از فرماندهان مهم حماس است. البرغوثی که به 67 بار حکم ابد محکوم شده بود، حالا قرار است در این بازه 6 هفته‌ای آزاد شود. عبدالله البرغوثی در سال 1972 در کویت به دنیا آمد و تحصیلات ابتدایی خود را در آنجا گذراند، سپس پس از جنگ خلیج‌فارس به اردن نقل مکان کرد و تحصیلات دبیرستانی خود را در رشته صنعتی ادامه داد. او مهندسی الکترونیک را در کره‌جنوبی خواند؛ جایی که فنون ساخت مواد منفجره و نفوذ به سیستم‌های کامپیوتری و ارتباطی را نیز در کنار آن آموخت.
البرغوثی در خلال انتفاضه دوم (2000 تا 2005) به‌عنوان یکی از مهندسان برجسته عملیات استشهادی علیه اشغالگران اسرائیلی شناخته شد. او به طراحی مجموعه‌ای از عملیات‌هایی که منجر به کشته‌شدن 67 اسرائیلی و زخمی‌شدن صد‌ها نفر شد، نسبت داده می‌شود. نیرو‌های اشغالگر اسرائیلی او را در سال 2003 هنگام انتقال دختر بیمار خود برای درمان دستگیر کردند و پس از بازجویی سختی که سه ماه طول کشید، به 67 بار حبس ابد محکوم شد که طولانی‌ترین حکم زندان در تاریخ است!
در طول سال‌های زندان، البرغوثی چندین کتاب و رمان نوشت که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به «مهندس در راه»، «شهید زنده»، و «فلسطین؛ عاشق و معشوق» اشاره کرد. این آثار به تجربه مبارزاتی و اندیشه‌های مقاومتی او پرداخته‌اند. او به «سردار سایه» معروف است و به‌عنوان نماد مقاومت فلسطینی شناخته می‌شود، زیرا در مقابل درخواست‌های اشغالگران برای آزادی‌اش در تبادل اسرای مختلف، از جمله تبادل اسرا در «وفای آزادگان» در سال 2011، مقاومت کرد.

ابراهیم حامد
حامد، رهبر ارشد گردان‌های عزالدین قسام، شاخه نظامی حماس، در کرانه باختری است. او در رشته علوم سیاسی از دانشگاه بیرزیت نزدیک رام‌الله فارغ‌التحصیل شد. در دوران مخفی بودنش، اسرائیل همسرش را به مدت هشت ماه بازداشت کرد و در سال ۲۰۰۳ خانه‌اش را تخریب کرد. ابراهیم حامد، در سال ۲۰۰۶ در رام‌الله دستگیر شد و به ۵۴ حکم حبس ابد محکوم گردید. اسرائیل او را به دست‌داشتن در تدبیر حملات استشهادی متهم می‌کند که منجر به هلاکت ده‌ها اسرائیلی شد. ابراهیم حامد برای هشت سال قبل از اینکه به اسارت گرفته شود جزو اولین اسامی فهرست تحت‌تعقیب‌های رژیم صهیونیستی بود.

نائل البرغوثی
نائل البرغوثی در سال ۱۹۵۷ به دنیا آمد و ۴۴ سال از عمر ۶۷ساله خود را در زندان‌های اسرائیل گذراند که طولانی‌ترین مدت زمانی است که یک فلسطینی در زندان اسرائیل به سر برده است. او در میان اسرا با لقب «عمید الاسرا» یا بزرگ اسرا شناخته می‌شود. برای نخستین‌بار در سال ۱۹۷۸ به دلیل مشارکت در حمله‌ای که منجر به هلاکت یک سرباز اسرائیلی در قدس اشغالی شد، دستگیر شد. او برای اولین‌بار در سال ۲۰۱۱ بر اساس توافقی که در آن اسرائیل بیش از ۱۰۰۰ فلسطینی را در ازای آزادی گلعاد شالیت، سربازی که در سال ۲۰۰۶ توسط نیرو‌های حماس ربوده شده بود، آزاد شد. بعد از آزادی‌اش در سال ۲۰۱۱، نائل با ایمان نافع ازدواج کرد که او هم به مدت ۱۰ سال در زندان اسرائیل به دلیل تلاش برای انجام یک حمله استشهادی در یافا زندانی بود. حماس، اسرائیل را به نقض توافقات بعد از دستگیری دوباره البرغوثی در سال ۲۰۱۴ متهم کرد. ایمان نافع گفته است که در طول دوران اول زندان ۳۳ساله، والدین و تعدادی از بستگان او فوت کردند. البرغوثی ابتدا عضو جناح مسلح فتح بود که یاسر عرفات رهبری آن را بر عهده داشت و در سال ۱۹۷۸ به حبس ابد محکوم شد و پس از آزادی‌اش در جریان مبادله گلعاد شالیت، به حماس پیوست. نام نائل البرغوثی در لیست 760 نفره اسرایی که قرار است آزاد شوند، دیده می‌شود.

حسن سلامه 
حسن سلامه، یکی از اعضای برجسته حماس و فرمانده نظامی کتائب القسام، در 9 اوت 1971 در اردوگاه پناهندگان خان‌یونس در غزه متولد شد. او از دوران نوجوانی به فعالیت‌های سیاسی و نظامی ضد اشغالگری اسرائیل پیوست و در انتفاضه اول فلسطین به طور فعال در حملات علیه اسرائیل شرکت داشت. سلامه بعد از دستگیری‌های متعدد در فلسطین، در سال 1992 برای آموزش‌های نظامی به کشور‌های مختلف رفت و پس از بازگشت به غزه به فعالیت‌های نظامی ادامه داد.
وی به‌عنوان یکی از طراحان اصلی عملیات انتقام‌جویانه علیه اسرائیل پس از ترور یحیی عیاش، فرمانده حماس شناخته می‌شود. این عملیات موجب کشته‌شدن ده‌ها اسرائیلی و زخمی‌شدن شمار زیادی دیگر شد. به همین دلیل، اسرائیل او را به‌عنوان «مطلوب اول» در فهرست خود قرار داد و در نهایت در سال 1996 بعد از تعقیب‌های طولانی دستگیر شد. اسرائیل 48 بار حکم حبس ابد برای وی صادر کرد و وی را به ترور اسرائیلی‌ها و تأمین مواد منفجره برای حماس متهم کرد. در سال 2011، اسرائیل از آزادکردن سلامه در توافق تبادل اسرا خودداری کرد و وی همچنان در زندان‌های اسرائیل باقی ماند. سلامه در دوران زندان خود 13 سال را در انفرادی گذراند، اما بعد از اعتصاب‌غذای زندانیان فلسطینی در سال 2012، انزوا برای او برداشته شد. او در زندان قرآن را حفظ کرد و زبان عبری آموخت. حسن سلامه همچنان در زندان‌های اسرائیل بوده و قرار است در هفته‌های آتی در جریان مبادله اسرا آزاد شود.

اسرای شاخص دیگر گروه‌های فلسطینی
مروان البرغوثی – فتح 
مروان البرغوثی، یکی از شاخص‌ترین چهره‌های سیاسی فلسطینی و عضو جنبش فتح است که در حال حاضر در زندان‌های اسرائیل به سر می‌برد. او فعالیت سیاسی خود را از ۱۵ سالگی در جنبش فتح آغاز کرد و در سال ۲۰۰۲ توسط اسرائیل به اتهام تأسیس «کتائب شهداء الاقصی» دستگیر شد. گفته می‌شود وی دستور تأسیس کتائب شهداء الاقصی را از مرحوم یاسر عرفات گرفته بود. این گروه مسئول انجام حملات علیه سربازان و شهرک‌نشینان اسرائیلی بود. البرغوثی پس از اسارت به پنج حکم حبس ابد و یک حکم ۴۰ساله محکوم شد.
البرغوثی در جریان محاکمه خود از پذیرش صلاحیت دادگاه اسرائیل خودداری و اتهامات را رد کرد. همسرش فدوی- که وکیل است- گفته اتهامات علیه البرغوثی به‌دلیل رهبری او و نه به‌دلیل اقدامات فردی او بوده است.
البرغوثی در سال ۲۰۰۲ در مقاله‌ای در واشنگتن‌پست، از حق مقاومت علیه اشغالگری اسرائیل دفاع کرد و به‌دنبال هم‌زیستی مسالمت‌آمیز میان اسرائیل و فلسطین براساس توافقات بین‌المللی بود. او در نظرسنجی‌ها به‌عنوان محبوب‌ترین شخصیت سیاسی فلسطینی در کرانه باختری شناخته شد. در صورت رقابت او برای ریاست تشکیلات فلسطینی، پیش‌بینی می‌شود از حمایت گسترده‌ای برخوردار باشد و با توجه به کهولت سن محمود عباس، در صورت آزادی مروان، جانشینی او قویاً محتمل است. بااین‌حال برخی گزارش‌ها حاکی است اسرائیل ممکن است البرغوثی را با شرط اخراج از اراضی فلسطینی آزاد کند.
البرغوثی همچنین به‌عنوان گزینه‌ای توافقی برای رهبری فلسطین پس از جنگ غزه مطرح شده است و نام او در فهرست اسرای مبادله‌ای دیده می‌شود. با‌این‌حال به علت محبوبیت او میان مردم کرانه باختری، آزادی‌اش همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. مروان البرغوثی، یکی از نزدیک‌ترین چهره‌های فتح به مقاومت است؛ کسی که تأسیس و رهبری بریگاردهای شهدای الاقصی را برعهده داشته و با ایده‌های سازش‌کارانه ابومازن زاویه دارد.

احمد سعدات – جبهه مردمی آزادی فلسطین 
احمد سعدات، رهبر جبهه مردمی آزادی فلسطین (PFLP)، در 23 فوریه 1953 در شهر البیره در شمال قدس به دنیا آمد. او از نوجوانی وارد فعالیت‌های سیاسی شد و در سال 1969 به جبهه مردمی آزادی فلسطین پیوست. در سال 1981 به عضویت کمیته مرکزی جبهه انتخاب شد و در 2001 پس از ترور ابوعلی مصطفی، دبیرکل قبلی، به‌عنوان دبیرکل جبهه انتخاب شد. در سال 2006، سعدات به اتهام برنامه‌ریزی برای قتل وزیر اسرائیلی رحبعام زئوی دستگیر و به زندان اریحا منتقل شد.
در مارس 2006، با خروج ناظران آمریکایی و بریتانیایی از زندان اریحا، نیرو‌های اسرائیلی به زندان حمله و سعدات و همراهانش را دستگیر کردند. دادگاه نظامی اسرائیلی وی را به 30 سال زندان محکوم کرد. سعدات درطول دوران زندان خود بار‌ها دست به اعتصاب غذا زد، ازجمله در اعتراض به شرایط انفرادی در زندان رامون از 2009 تا 2011. او همچنین در حمایت از سایر اسیران فلسطینی اعتصاب غذا کرد.
سعدات معتقد است مقاومت تنها راه آزادی فلسطین است و مخالف توافق‌نامه اسلو و هماهنگی امنیتی با اسرائیل بود. او همچنین بر لزوم تحقق مصالحه ملی بین گروه‌های فلسطینی تأکید داشت. در سال 2017، کتابی به نام «صدای بند» منتشر کرد که شامل مطالعات و مقالات سیاسی اوست. وی در کنار فعالیت‌های سیاسی خود، نقش مهمی در مبارزات ملی فلسطین ایفا کرده است و به‌عنوان نماد مقاومت در برابر اشغالگری اسرائیل شناخته می‌شود. شنیده‌ها حاکی است سعدات نیز پس از سال‌ها اسارت قرار است در این مبادله آزاد شود.

برجسته‌ترین اسرای آزادشده روز یکشنبه
خالده جرار 
بارز‌ترین و شناخته‌شده‌ترین نام در میان 90 اسیری که روز یکشنبه از زندان‌های رژیم صهیونیستی آزاد شدند، خانم خالده جرار بود. این فعال برجستۀ فلسطینی، رهبر سیاسی، مدافع حقوق بشر و حقوق زنان، از دسامبر ۲۰۲۳ (آذر 1402) تحت بازداشت اداری (سیاستی که به مقامات صهیونیستی اجازه می‌دهد افراد را بدون محاکمه یا اتهام رسمی بازداشت کنند) قرار داشت. او از خانه‌اش در رام‌الله به اتهام ادعایی «حمایت از تروریسم» بازداشت شده بود و طی این مدت بدون طرح اتهام یا محاکمه، در زندان دامون همراه سایر زندانیان زن نگهداری می‌شد. جرار از ماه آگوست (مرداد 1403) به سلول انفرادی منتقل شده بود.
در طول مدت بازداشت، پدر، دختر و خواهرزادۀ خالده درگذشتند، اما مقامات صهیونیستی به او اجازه شرکت در مراسم خاک‌سپاری آن‌ها را ندادند. پس از ۱۵ ماه حبس، شامل ۵ ماه نگهداری در سلول انفرادی با ابعاد تنها ۲ متر در 1.5 متر، جرار در وضعیت جسمانی بسیار نامناسبی قرار داشت.
خالده جرار یکی از رهبران برجستۀ جبهه مردمی آزادی فلسطین (PFLP)، دومین جناح بزرگ در سازمان آزادی‌بخش فلسطین (PLO) و عضو شورای قانون‌گذاری فلسطین است. او در سال ۲۰۰۶ به عضویت شورای قانون‌گذاری فلسطین (PLC) انتخاب شد و ریاست کمیتۀ زندانیان را بر عهده گرفت. جرار نقش‌برجسته‌ای در پیوستن فلسطین به دیوان کیفری بین‌المللی (ICC) در سال ۲۰۱۵ ایفا کرد. علاوه بر حمایت از حقوق زندانیان فلسطینی، او بیش از سه دهه در عرصۀ حقوق بشر فعالیت داشته و بار‌ها بازداشت شده است. اکثر بازداشت‌های او تحت بازداشت اداری صورت گرفته است. در طول پنج بازداشت جداگانه طی دهه گذشته، جرار بیش از شش سال از عمر خود را در زندان سپری کرده است که بیشتر آن تحت بازداشت اداری بوده است.

هدیل شطاره 
از دیگر نام‌های برجسته در میان اسرای زن آزاد شده، هدیل شطاره است. هدیل، معلم فلسطینی و مدیر برنامه تحصیلات تکمیلی دانشگاه بیرزیت در کرانه باختری بود که در روز اول جولای سال گذشته میلادی (تیر 1403) هنگامی که از اردن و از گذرگاه مرزی کرامه به فلسطین باز می‌گشت، توسط نیرو‌های اشغالگر بازداشت شد و تحت بازجویی قرار گرفت. به گفته صامدون او تا ماه سپتامبر در وضعیت بازداشت انفرادی و تحت بازجویی به سر می‌برد، درحالی‌که خانواده و وکیل او از محل نگهداری‌اش بی‌اطلاع بودند و اجازه ملاقات با او را نداشتند. بازداشت هدیل شطاره یکی از ده‌ها نمونه سرکوب نظام‌مند دانشجویان فلسطینی توسط دستگاه امنیتی رژیم صهیونیستی است. هزاران دانشجوی فلسطینی در کرانه باختری بدون اتهام مشخصی، به‌صورت خودسرانه توسط رژیم صهیونیستی به اسارت گرفته شدند.

زهرا خضرج 
دکتر زهرا عبدالفتاح خضرج، زن ۵۲ساله فلسطینی در جریان یورش به خانه‌اش در قلقیلیه بازداشت شده بود. این بازداشت پیش از دستیابی به توافق تبادل اسرا صورت گرفت. اطلاعی از اتهام اشغالگران برای بازداشت او در دست نیست. زهرا خضرج فعال اسلام‌گرای فلسطینی بود که علاوه بر تدریس به نویسندگی نیز مشغول بود. او نویسنده کتابی با عنوان «اسرار زبان بدن و هنر ارتباط خاموش» است. پرونده او در ماه‌های اخیر به دلیل تأخیر مکرر در روند قضایی موردتوجه قرار گرفته بود. آخرین جلسه دادگاه او که قرار بود در تاریخ ۵ دسامبر ۲۰۲۴ برگزار شود، به تعویق افتاد و این موضوع واکنش‌های گسترده‌ای به دنبال داشت.

فاطمه الریماوی
فاطمه الریماوی، معلم ۵۴ساله فلسطینی و رهبر اتحادیه، در ژانویه ۲۰۲۴ توسط نیرو‌های رژیم اسرائیل به اسارت گرفته شد. او رئیس شعبه اریحا از اتحادیه عمومی کارگران مهدکودک‌ها و مدارس خصوصی فلسطین (GUWKPS) است و بیش از ۳۰ سال از عمر خود را به آموزش کودکان در کرانه باختری اختصاص داده است. پس از دستگیری الریماوی، او به زندان الدامون در نزدیکی «حیفا» منتقل شد. جلسه محاکمه او برای ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۴ تعیین شده بود. او به اتهام ادعایی «تشویق به تروریسم» به دلیل انتشار مطالب انتقادی در فیس‌بوک درباره نسل‌کشی رژیم اسرائیل در غزه، محاکمه شد.
در طول مدت بازداشت، الریماوی از دسترسی به خدمات پزشکی، مشاوره حقوقی و ملاقات با خانواده محروم بود. چندین اتحادیه بین‌المللی آموزشی، در حال پیگیری آزادی فوری و بدون قیدوشرط او بودند. بااین‌حال این آزادی جز با مقاومت مردم فلسطین و وادارکردن اشغالگران به پذیرش آتش‌بس محقق نشد. نام الریماوی یکی از نام‌های شناخته شده میان اسرای فلسطینی آزاد شده در دور اول مبادله میان اشغالگران و حماس بود.