انتخابات در حکومت‌های مردمی برای تعیین سرنوشت مردم، نهادینه می‌شود و از لحاظ سیاسی به هر میزان تعداد شرکت‌کنندگان در انتخابات بیشتر باشد، نشان از مقبولیت نظام سیاسی حاکم دارد، بر همین اساس، در جمهوری اسلامی ایران یکی از اموری که هموار، مورد تأکید رهبران دینی و سیاسی بوده و هست، دعوت آحاد مردم به حضور در انتخابات است.

نکته مهم و قابل توجه این خصوص وجه فقهی و شرعی شرکت در انتخابات می باشد که بین جمهوری اسلامی ایران از این نظر در مقایسه با سایر کشورها تفاوت اساسی وجود دارد چرا که در ایران اسلامی با اجرای فرایند انتخابات مسئولیت خدمت به مردم به فردی یا افرادی واگذار می‌شود و حال آنکه در بسیاری از کشورهای دیگر در دست گرفتن قدرت، هدف است.

در مورد موضوع انتخابات از منظر فقه، مسائل مختلفی قابل طرح است و کم وبیش در این خصوص تحقیقاتی به انجام رسیده و زوایایی از آن بررسی شده است، در مورد ماهیت انتخابات این سؤال قابل طرح است که شرکت در انتخابات « حق» است یا «حکم» ؟ در پاسخ به این سئوال سه دیدگاه وجود دارد:

دیدگاه نخست به این بیان است که اگر شرکت در انتخابات واجب شمرد شود، یک «حکم» تلقی می‌شود و قابل اسقاط و واگذاری به غیر نیست، بلکه به عنوان یک تکلیف شرعی، بر هر مکلف دارای شرایط، واجب است که در انتخابات شرکت کند.

دیدگاه دوم روی دیگر این سکه، اجتماع و نظام اسلامی را قرار می‌دهد که صاحب حق شمرده می‌شود یعنی مردم در مقابل نظام اسلامی و جامعه مسلمین، مکلف به ایفای حقوق آن هستند که از جمله این حقوق، شرکت در انتخابات است. انتخاباتی که موجب تقویت نظام اسلامی و حفظ آن و تعیین سرنوشت مسلمین می‌شود. برخی با اذعان به اهمیت هر دو جنبة حق بودن و وجوب شرکت در انتخابات، این دو دیدگاه را با هم تلفیق کرده و بر آن شدند تا بگویند شرکت در انتخابات، حقی است که استیفای آن واجب است.

دیدگاه سومی در این زمینه، وجود دارد که معتقد است رأی دادن حقی است متعلق به فرد لذا وی مخیر است از آن استفاده کند یا استفاده نکند. نگارنده معتقد است که در نظام مقدس جمهوری اسلامی هرسه  دیدگاه قابل جمع هستند چرا که شرکت در انتخابات هم وجوب شرعی دارد و هم در سایه شرکت در انتخابات هم فرد از حق خود دفاع می‌کند و هم دین خود را نبست به حقی که نظام اسلامی بر گردن او دارد ادا می‌کند در پایان جملاتی از امامین انقلاب برای اتمام حجت با امت انقلابی و ولایی جامعه  اسلامی مان اشاره آورده می‌شود.

حضرت امام خمینی (ره): «نگویید که دیگران رأی می‌دهند، من هم باید رأی بدهم، تو هم باید رأی بدهی، آن روستایی هم که در کنار مزرعه خودش کار می‌کند باید رأی بدهد؛ تکلیف است. این یک تکلیف الهی است … ما مکلف هستیم به اینکه در امور دخالت کنیم. ما مکلف هستیم در امور سیاسی دخالت کنیم، مکلیفم شرعاً همان‏طور که پیغمبر می‌کرد؛ همان طور که حضرت امیر می‌کرد… این تکلیف آقایان است که راجع به مسائل اسلامی، که پیش می‌آید، چه وکیل بخواهید تعیین کنید و چه ـ عرض بکنم که ـ رئیس جمهور بخواهید تعیین کنید، باید در صحنه باشید؛ عذری ندارید که بروید کنار بنشینید.»

«وصیت من به ملت شریف آن است که در تمام انتخاب، چه انتخابات رئیس جمهور و چه نمایندگان مجلس شورای اسلامی و چه انتخابات خبرگان … در صحنه باشند و اشخاصی که انتخاب می‌کنند روی ضوابطی باشد که اعتبار می‌شود، … مراجع و علمای بزرگ تا طبقه بازاری و کشاورز و کارگر و کارمند، همه و همه مسوول سرنوشت کشور و اسلام می‌باشند چه در نسل حاضر و چه در نسل‌های آتیه و چه بسا که در بعض مقاطع، عدم حضور و مسامحه، گناهی باشد که در رأس گناهان کبیره است.»

مقام معظم رهبری: شرکت در انتخابات نظام جمهوری اسلامی برای افراد واجد شرایط، یک وظیفه شرعی، اسلامی و الهی است.

انتخابات، مساله بسیار مهم و اساسی و تعیین‌کننده‌ای است، اهمیت انتخابات از جهات گوناگونی است یکی از آنها این است که نظام ما نظامی است متّکی به ایمان‌ها و عواطف و علایق مردم.

علاج دردهای مزمن کشور در پرشور انتخابات و حضور عمومی مردم و انتخاب اصلح و مناسب در انتخابات ریاست جمهوری است.