ضیافت افطار رئیس‌جمهور با جمعی از استادان دانشگاه و دانشمندان یک‌درصد پراستناد جهان نهم فروردین‌ماه امسال برگزار شد، اما به‌واسطه انتشار یا به‌قول اهالی فضای مجازی وایرال شدن بخشی از گزارش تصویری جلسه، اواخر هفته گذشته با هشتگ پایتون تبدیل به موضوعی داغ در شبکه‌های اجتماعی شد.
در کلیپ کوتاه منتشرشده استادی به رئیس‌جمهور پیشنهاد می‌دهد با یک نرم‌افزار جهانی به نام «پایتون» که کارهای مختلفی از آن برمی‌آید آینده را پیش‌بینی کنیم!
انتشار این صحبت‌ها هم حساسیت‌های مختلفی را درخصوص فعالیت علمی اساتید و نگارش مقالات و صدالبته کیفیت عملکرد داوود دومیری‌گنجی برانگیخت و هم توجه‌ها را به پایتون جلب کرد تا جایی که عنوان این زبان برنامه‌نویسی تبدیل به یکی از جست‌وجوهای اصلی کاربران ایرانی در موتور جست‌وجوگر گوگل شد و احتمالا حالا کمتر فعال مجازی‌ای پیدا می‌شود که نداند پایتون نه یک شبکه و نرم‌افزار بلکه یک زبان جهانی و پرکاربرد برنامه‌نویسی است که به‌واسطه آسان بودن آموختنش نسبت به سایر زبان‌ها بیشتر مورد‌توجه قرار گرفته است. البته کاربردش هم محدود به یک یا چند حوزه نیست و می‌توان در گستره بالایی از حوزه‌ها و حتی تحلیل داده‌ها و معادلات پیچیده و بزرگ هم از آن استفاده کرد.
برخی از کاربران فضای مجازی به درستی نخستین ایراد در جلسه اخیر رئیس‌جمهور را به‌عنوان جلسه که پشت سر او نقش بسته وارد دانستند: «نشست با جمعی از دانشمندان یک درصد برتر جهان»، درحالی‌که چنین عنوانی به کلی نادرست بوده و از اساس چنین مرتبه‌ای در دنیای علم وجود خارجی ندارد.
فهرستی از پراستنادهای یک درصد برتر هر حوزه وجود دارد که به فهرست نهایی محققان پراستناد یا Highly Cited Researchers (HCR) ختم می‌شود. بنابراین اشتباه نخست را می‌توان در نحوه انتخاب عنوان دید.
در ثانی انتخاب کلمه دانشمند، اشتباه دیگری است که باعث برداشت‌های نادرست می‌شود. آیا می‌توان محققان پراستناد را دانشمند نامید؟ پاسخ به این سوال بسته به نحوه فعالیت اساتید متفاوت است اما اطلاق عام آن به همه پراستنادها چندان معقول به نظر نمی‌رسد.
کسب استناد بیشتر برای مقالات امروز میان‌برهایی هم دارد که بعضا مورد استفاده برخی از اساتید قرار می‌گیرد. بنابراین می‌توان این‌گونه گفت همان‌طور که استناد به شاخص یک درصدی‌های برتر یک حوزه نمی‌تواند به‌عنوان تنها شاخص علم‌سنجی در رشد یا افت علمی مورد سنجش قرار گیرد، اتکا به استنادات یک استاد برای معرفی او به‌عنوان یک دانشمند در سطح جهان هم درست نیست.
نشناختن پایتون عیب است؟
آنچه در نگاه مخاطبان و کاربران فضای مجازی مضموم شناخته می‌شود اظهارنظر یک شخصیت علمی است که در حوزه غیرتخصصی خود مشورت بدون مطالعه و تأمل ارائه می‌دهد. چندی قبل و پس از اظهارنظر یکی از اساتید دانشگاه تهران که با فاصله یک روز از سوی خود او تکذیب شد، نوشتیم که اعتماد عمومی در سطح عموم جامعه نسبت به اساتید دانشگاهی جایگاه ویژه‌ای دارد و این مسئولیت استادان را دوچندان می‌کند.
انتظار مردم ارائه ایده و راهکار و تحلیل‌های درست و سنجیده از صاحبان فکر است؛ اتفاقی که استاد گنجی برخلاف آن عمل کرد. نشناختن و بی‌اطلاعی از پایتون برای یک استاد دانشگاه می‌تواند عیب محسوب نشود، به شرطی که وقتی قرار است محل مشورت شخصیت‌های سیاسی و مدیران کشور قرار گیرد، نسخه‌های چشم‌بسته ارائه ندهد و ننویسد.
نه خبری از استاد شد نه وزارت علوم!
با گذشت 4 روز از انتشار کلیپ پایتون اما تاکنون هیچ واکنشی از جانب استاد مذکور رسانه‌ای نشده است. اینکه یک استاد دانشگاه با قبول اشتباه خود، عذرخواهی کند نه‌تنها به ضرر نهاد دانشگاه نیست، بلکه موجب تقویت اعتماد به آن می‌شود. فرهنگ‌سازی قبول اشتباه و عذرخواهی از آن، اگر قرار باشد به‌عنوان یک فرهنگ عمومی شناخته و گسترده شود می‌توان از دانشگاه آغاز شود.
این موضوع زمانی بیشتر مورد اهمیت قرار می‌گیرد که تاکنون گمانه‌زنی‌هایی نسبت به کیفیت فعالیت علمی دومیری گنجی مطرح شده است. یک کاربر توییتری با استناد به یک گزارش منتشرشده در پایگاهی با نام forbetterscience ادعا کرده که بخشی از استنادها به اسناد علمی او از سوی یک گروه مشخص از همکاران علمی‌اش صورت می‌گیرد و به این ترتیب در صحت سالم بودن فعالیت او تشکیک ایجاد می‌کند.
براساس اطلاعات گزارش‌های این سایت یکی از دلایل ابطال 4 مقاله گنجی سرقت علمی بوده است. این ابهامات که حالا دیگر فقط دامنگیر یک استاد نیست، نیازمند ارائه توضیحات شفاف از سوی عالی‌ترین مجموعه مدیریت آموزش عالی یعنی وزارت علوم است.
