یادداشت تحلیلی یک جامعه شناس
بحث حجاب گفتگو ناپذیر است/ ورود هیجانی ماجرا را پیچیده تر میکند/ چرا حجاب چالش برانگیز شد؟
پرویز امینی با اشاره به پذیرش انواع حجاب در نظام اسلامی نوشت: مسئله حجاب زمانی چالشی میشود که عدهای از یک نظم سیاسی دینی میخواهند که نظارت خود بر روی پوشش در جامعه را به کل منتفی کند.
پرویز امینی جامعه شناس و استاد دانشگاه نوشت: مسئله پوشش و حجاب به لحاظ نظری بین هواداران دیدگاههای مختلفش، فیصله ناپذیر و تا حد قابل توجهی گفتگو ناپذیر نیز است و نمایندگان فکری مختلف قادر نیستند دیگران را به قبول دیدگاه خود قانع کنند.
چرا که پوشش افراد، آگاهانه یا ناآگاهانه در تعریف افراد از سبک زندگی و زیست ایده آل آنها ریشه دارد و بنابراین مادام که افراد برتعریف خود از زندگی مطلوب پافشاری دارند، استدلالها و شواهد دیگران، تاثیری بر انتخاب آنها نمی گذارد.
در واقع نحوه مواجهه با مسئله حجاب، در فراتر از خود حجاب ریشه دارد و حجاب به عنوان یک نقطه نزاع فرهنگی اجتماعی که و اینک ابعاد سیاسی و امنیتی نیز پیدا کرده است، سرزیر مسائل بنیادیتر و گسترده تری در جامعه ایران است.
این مسائل فهرست بلندی شامل جابجایی ارزشها، تضعیف سازمان توجیه، بدکارکردیها و کژکارکردیهای حکمرانی، تضعیف اتوریته و مرجعیت نظام حکمرانی در تعریف و باز تعریف ارزشها و هنجارها و سبک زندگی، ضعف و ناتوانی رو به تزاید دستگاه رسانهای و آموزشی و تربیتی، رشد کثرت گرایی فرهنگی و اجتماعی و سیاسی و قویشدن پروژه و پروسه مدرنیزاسیون در ایران، شکل گیری مطالبات نیرومند زنان و تحول در نظام ارتباطی از طریق اینترنت و …. میشود.
این مسائل نیز همچنان که پیداست،مسائلی نیست که بتوان به لحاظ هنجاری و کارکردی برآن فائق آمد یا دیت کم در کوتاه مدت راهی به رهایی درباره آنها پیدا کرد.
بنابراین علیرغم اینکه گفتگوهای معقول اطراف مختلف حجاب میتواند مفید باشد اما کمک چندانی به حل و فصل مسئله پوشش در ایران به شکل عملی نخواهد کرد. ورود هیجانی، لشکرکشیهای رسانهای و مجازی، ورود بیگانگان و اپوزسیون به این مسئله، کمپین سازی، سیاسی کردن ماجرا و ابزار کردن برای پیشبرد مقاصد سیاسی…… بر گرههای کور این ماجرا خواهد افزود و آن را بغرنج تر خواهد کرد.
اما پوشش به لحاظ عملی و پس از فراز و نشیب فراوان تا حد زیادی بلاموضوع شده است و کثیری از شهروندان ایرانی با پوششهای متفاوت از حجاب سفت و سخت تا حجاب قابل قبول تاکم حجاب و حتی بدحجاب در مراوده مسالمت آمیز با یکدیگرند که گاهی در یک خانواده نیز همه این سلایق حاضرند و این موضوع خللی در روابط خانوادگی آنها ایجاد نکرده است.
حتی در برنامههایی مثل جشن عیدغدیر امسال که یک مناسبت مذهبی است نیز، حضور توامان پوششهای مختلف در کنارهم و بدون حساسیت حاکی از این است که علی رغم پابرجا بودن اختلاف نظری درباره پوشش، به لحاظ عملی موضوعیت چندانی ندارد.
حتی نظام سیاسی و دستگاه رسمی رسانهای کشور این واقعیت درباره حجاب را پذیرفته است و حضور خانمها با حجابی که با استاندارد جمهوری اسلامی تفاوت دارد.
در برنامههایی که مشارکت مردم برایش مهماست مثل راهپیمایی روز قدس، راهپیمایی۲۲ بهمن، انتخابات، تشییع شهدا و… نه تنها دفع نمیکند بلکه ارزشمند و مایه فراگیری خود میداند.
مسئله مثل این روزها از آنجایی به چالش تبدیل میشود که عدهای، نزاع را به سطح منتفی کردن کامل حجاب میکشانند و از یک نظم سیاسی دینی میخواهند که تنظیم گری و نظارت خود بر روی پوشش در جامعه را به کل منتفی کند.
نوعی بی طرفی و سکولاریزم عملی را اختیار کند. دوگانه سازی حجاب اجباری و اختیاری در این چارچوب معنادار است.
این خواست حداکثری و رادیکال از یک نظم سیاسی دینی و دمیدن آن در فضای رسانهای، سیاسیشدن آن و بازشدن پای رسانههای اپوزسیون به این ماجرا، به ابراز حساسیت و واکنش س ی دیگر ماجرا دامن میزند و در برابر این واکنش رادیکال، گشت ارشاد به عنوان یک پاسخ رادیکال برای مرزبانی از خط قرمز پوشش به صحنه میاید.
در واقع مطالبه سکولار از یک نظم سیاسی دینی به منتفی کردن مرزهای شرعی حجاب و واکنش گشت ارشادی به آن دو سوی رادیکالیزه کردن مسئله حجاب در وضعیت اجتماعی ایران امروز است که با منطق زندگی عملی اکثریت قریب به اتفاق مردم و روابط جاری آنها نسبتی ندارد.
اما درباره گشت ارشاد: گشت ارشاد شیوهای در سازماندهی مسئله پوشش است که با عدم رضایت اکثریت مردم حتی قائلان و عاملان حجاب روبروست و همین مخالفت اجتماعی وجوه هنجاری این روش را تضعیف و منتفی میکند.
علاوه بر بعد هنجاری، این روش سازماندهی حجاب در حالیکه کثیری از زنان جامعه،از پوشش استاندارد پیروی نمیکنند اولا ناممکن است ثانیا سیستم سیاسی را دچار تناقض می کند ثالثا در مردم و جامعه مثل ماجرای “دخترم مریضه” پمپاژ نفرت میکند.
گشت ارشاد درست چیزی است که سویه سیاسی و سکولار ماجرا را تقویت و مشروع میکند. چرا که انزجار اجتماعی از آن سبب میشود، بخشهای مختلف جامعه تا خود قائلان و عاملان حجاب را به نفع خود مصادره کنند و زیر پرچم خود معرفی کنند.
نظرات
لطفا نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
از ارسال نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بیاحترامی به اشخاص، قومیتها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزههای دین مبین اسلام باشد خودداری کنید.
لطفا از نوشتن نظرات خود به صورت حروف لاتین (فینگیلیش) خودداری نماييد.
نظرات پس از تایید مدیر بخش مربوطه منتشر میشود.