یادداشت تحلیلی

بازداشت سارقان و فرصت بازسازی تصویر عمومی از پلیس

عملیات سرقت از صندوق‌های امانات بانک ملی خیابان انقلاب، هر اندازه پیچیده و خیره‌کننده باشد؛ بازداشت عوامل به مراتب شگفت‌آور و در خور تحسین و واجد قوه‌های درام‌سازی است. 

بازداشت سارقان و فرصت بازسازی تصویر عمومی از پلیس
52349

محمد رستم پور کارشناس سیاسی نوشت: براساس یک پژوهش در مورد پلیس تراز از نظر رهبر انقلاب که براساس روش تحلیل مضمون بیانات رهبری از خرداد ۶۸ تا دی ماه ۹۸ انجام شده، وظیفه و رسالت اصلی نیروی انتظامی، «تامین امنیت جامعه» تعریف شده است. تأمین امنیت جامعه جز با همراهی و همکاری جامعه میسر نیست و جامعه مبتنی بر شناخت و احساسی که در مورد محیط به دست می‌آورد، رفتار می‌کند. یک پایش عمومی از بازتفسیر رخدادها و روایت رویدادهایی که پلیس در آنها دخیل بوده، نشان می‌دهد جریانی سعی دارد پلیس را ضعیف و شکننده و غیرقابل‌اتکاء نشان دهد. در هم شکستن اقتدار پلیس سبب می‌شود فضا امنیتی شود و امنیتی شدن فضا، التهاب را بالا می‌برد و ثبات را که پیش‌نیاز یک زیست سعادتمندانه است، کاهش می‌دهد. در نتیجه باید گفت پلیس، پیشانی حاکمیت است و نخستین محور اعمال اراده قدرت سیاسی که همانا نظم است. با این توضیح، تصویرسازی از پلیس برای باورمندی کارکرد و مأموریت آن، در کنار توجه به ساختار، بودجه، نیروی انسانی و اختیار عمل، در حالت کلی، ضروری و در شرایط کنونی، فوری است.

*برخورد مأمور نیروی انتظامی با دختری که روبروی ساختمان شیرینی فرانسه کشف حجاب کرد اسفندماه ۹۶، به آتش کشیدن یک مرکز پلیس در کازرون اردیبهشت ماه ۹۷، انتقاد به پلیس در ماجرای دستگیری محمدعلی نجفی در خرداد ۹۸، خشونت پلیس با مهرداد سپهری در مشهد و مرگ او در آبان ۹۹ و کشاندن دختری به ون گشت ارشاد در مهر ۱۴۰۰ و در نهایت، بازداشت زنی همراه با خشونت در سد لتیان توسط پلیس تهران در اردیبهشت ۱۴۰۱، در فهرست مهم‌ترین رویدادهایی است که پلیس، نیروی انتظامی و ناجا را در پنج سال اخیر سوژه کاربران شبکه‌های اجتماعی کرده است. و اکنون خبر تلخ و ناراحت‌کننده سرقت از صندوق امانات بانک ملی در خیابان انقلاب تهران که دارای وجوه و نشانه‌های نمادین متعددی بود، با کوشش و مجاهدت منحصربه‌فرد و باورنکردنی بازداشت سارقان در کمتر از یک هفته جایگزین شده است. پلیس توانسته سارقانی که دوربین و سِرورهای بانک را هم تخریب کرده و با خود برده بودند، دستگیر کند. این دستاورد کوچک و کم‌ارزشی نیست و اگر با یک برنامه‌ریزی هدفمند و جامع روبرو شود، می‌تواند تصویر پلیس که بر اثر همه آن رخدادهای آزاردهنده در افکار عمومی خدشه‌دار ساخته، بازسازی کند.

*بازداشت سارقان صندوق‌های امانات، فرصت تصویرسازی مبتکرانه و مؤلفانه‌ای را برای پلیس فراهم کرده تا آنچه به دنبال آن است، یعنی معرفی «پلیس مقتدرِ قابل‌اتکای قانون‌گرا» فراهم شود. چهار نکته زیر چه بسا بتواند تهدید خدشه بر تصویر پلیس به دلیل همه رخدادهای پنج سال اخیر را به فرصت بازسازی تصویر پلیس ناشی از  عملیات مجاهدانه پلیس در بازداشت سارقان صندوق‌‌های امانات تبدیل نماید.

1- جزئیات مهم است: یک قانون کلی در نویسندگی می‌گوید «نگو، نشان بده». هر اندازه عملیات پلیس را ویژه و قابل تقدیر بخوانیم، اعتقاد به این ویژگی‌ها جز با بیان دقیق جزئیات سرقت، چگونگی پیگیری، شکل طراحی عملیات و نحوه بازداشت سارقان میسر نمی‌شود. باید گفت چه تعداد صندوق در چه ساعتی و با چه تکنیکی سرقت شده و سربازان و افسران و فرماندهان عملیات بازداشت سارقان چه کسانی بوده‌اند و چگونه عمل کرده‌اند.

2- برنده مطلق ماجرا نباشید: تحقیر دشمن یا رقیب یا کلی‌گویی از توانمندی او، نمی‌تواند در افکار عمومی به نفع شما طرفداری ایجاد کند. باید به جای تبلیغات پر سر و صدا در مورد توانایی نیروی انتظامی، مشکلات و محدودیت‌ها را گفت و از سویی دیگر، کوشش و تلاش او را نیز نشان داد. اینکه مرتباً بگوییم دشمن ضعیف است و طرفی نمی‌بندد اما در عمل رخدادهایی مانند سرقت هالیوودی صندوق‌های امانات رخ می‌دهد، مخاطب را به تردید و تمسخر می‌اندازد.

3- هنر را جدی بگیرید: متأسفانه سریال‌ها، فیلم‌های سینمایی و به صورت کلی، ژانر پلیسی در تلویزیون و سینمای ایران روز به روز کم‌رنگ و کم‌رنگ‌تر می‌شود. آخرین سریال پلیسی ماندگار در ذهن مردم «خواب و بیدار» بوده که ساخت سال ۸۰ است. دیگر تولیدات فخیم‌زاده و همکاران او با همه قوت و ارزشمندی، به تصویرسازی از پلیس منتهی نشده‌اند و صرفاً آثار سرگرم‌کننده‌ای بوده‌اند که پلیس هم در آنها حضور داشته است. اجتماعی‌سازی کار و فعالیت پلیس، سریع‌ترین میانبر برای مردم‌گرایی پلیس است. کافی است از خود بپرسیم از چند شهید نیروی انتظامی با آن دامنه و تنوع فعالیت (مرزبانی، راهور، مبارزه با مواد مخدر، فتا و …) فیلم سینمایی، سریال یا حتی فیلم تلویزیونی ماندگار و نامداری ساخته شده است؟ حتی برنامه تلویزیونی «شوک» هم که جنبه تنبیهی و آگاهی‌بخشی داشت، تعطیل شده است.

4- به رسانه‌های غیررسمی اهمیت بدهید: عمده اشکالات و شبهات در مورد عملکرد نیروی انتظامی به دلیل فراگیری شبکه‌های اجتماعی، از دوربین تلفن‌های همراه شهروندان تولید می‌شود. برخی از این فیلم‌ها، بازدید بالایی پیدا می‌کنند و دست به دست می‌شوند و برخی خیر. شناخت از رسانه‌های غیررسمی و بسترهای تولید و توزیع پیام برای پلیس ضروری است. برخی تولیدات فرهنگی باید برای پلتفرم‌ها و شبکه‌های اجتماعی ساخته شود و برخی باید از رسانه‌های رسمی مانند صدا و سیما پخش شود. پلیس عملاً در رسانه‌های غیررسمی حضور ندارد یا اگر حضور دارد، یک حضور صوری یا بخشنامه‌ای و اطلاع‌رسانی را نمایش می‌دهد.

عملیات سرقت از صندوق‌های امانات بانک ملی خیابان انقلاب، هر اندازه پیچیده و خیره‌کننده باشد؛ بازداشت عوامل و سارقان این صندوق‌ها به مراتب شگفت‌آور و در خور تحسین و واجد قوه‌های درام‌سازی است که می‌تواند تصویر پلیس را ارتقاء بخشد.