عطیه فکری – سفر رئیس جمهور به آفریقا از نظر توسعه روابط سیاسی و اقتصادی فواید بسیاری برای ایران دارد. این اقدام رئیسی برای سوژه رسانه‌ای اکثر کشورها به چند دلیل شده است. برخی از کشور که اسیر جو رسانه‌ای کشورهای اروپایی و آمریکایی هستند با این پیش فرض جلو رفته‌اند که کشورهای فقیر و جنگ‌زده آفریقایی چه امتیازی برای ایران می‌تواند داشته باشد که رئیس‌جمهور آن به جای ارتباط برقرار کردن با غرب راه آفریقا را در پیش گرفته است و همچنان با بهت و تعجب به ماجرا نگاه کرده‌اند. برخی دیگر از کشورها که متوجه سرمایه‌گذاری‌های سودآور در کشورهای آفریقایی هستند این اقدام رئیسی را هوشمندانه خواندند. 

خبرگزاری فرانسه درباره این سفر نوشت: این، اولین سفر رئیس جمهور ایران به کل قاره آفریقا در بیش از یک دهه گذشته است که نشان دهنده تلاشی برای تنوع بخشیدن به روابط اقتصادی در مواجهه با تحریم‌های ایالات متحده است. ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران صبح امروز روی فرش قرمز  مورد استقبال ویلیام روتو، همتای کنیایی خود در آغاز تور سه کشور آفریقایی که تهران آن را “شروعی جدید” در روابط با این قاره معرفی کرده است، قرار گرفت.

به نوشته خبرگزاری فرانسه، ایران پس از آن که دونالد ترامپ، رئیس جمهور وقت آمریکا در سال ۲۰۱۸ توافق هسته‌ای را کنار گذاشت و تحریم‌ها را مجدداً علیه این کشور اعمال کرد، ارتباطات دیپلماتیک خود را با کشورهای در حال توسعه جهان افزایش داد. رئیسی در ماه ژوئن نیز به سه کشور آمریکای لاتین سفر کرد تا از متحدان تحت فشار تحریم‌های آمریکا حمایت کند. وزارت امور خارجه ایران روز شنبه اعلام کرد که تجارت ایران با کشورهای آفریقایی در سال جاری به بیش از ۲ میلیارد دلار افزایش می‌یابد.

برخی دیگر از کشورها که از دیرباز عادت به استعمار کشورهای آفریقایی داشتند، وقتی در جریان این سفر منافع خود در این قاره را در خطر دیدند شروع به فرافکنی و تخریب از طریق عوامل خود در کشورهای دیگر و حتی عوامل نفوذی در ایران کردند.

واکنش فعالان رسانه‌ای به سفر رئیسی به آفریقا

فعالان رسانه‌ای و کاربران شبکه‌های اجتماعی هم به دو دسته موافق و مخالف این سفرها تقسیم شدند. مخالفان دولت رئیسی که دلیل مشخص و خاصی برای مخالفت ندارند و صرفا شیفته ارتباط گیری با کشورهای اروپایی و آمریکا هستند و دنیا را در غرب خلاصه می‌کنند ولی موافقان این سفر به ابعاد مختلف اقتصادی و سیاسی آن نگاه ویژه داشته‌اند و مزایای آن را برای سایر افراد تشریح کردند.

احسان صالحی دبیر شورای اطلاع‌رسانی دولت درباره سفر به قاره آفریقا در رشته توئیتی نوشت: تیپ تعامل دولت قبل با چند کشور غربی زیاده‌خواه در چارچوب سندرم استکهلم قابل تحلیل است. سندرم استکهلم بازگوی حالتی است که در آن گروگان به گروگان‌گیر حالت همدلی و وفاداری پیدا، و با اختیار و علاقه خودش را تسلیم او می‌کند

تعطیل کردن ظرفیت‌های مهم همکاری با آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین و پرهیز از متنوع سازی روابط خارجی، در واقع گروگان کردن فرصت‌های پرشمار به بهای دلخور نشدن چند کشور گروگان‌گیر بود. سفر امروز به آفریقا در حالی است که رئیس دولت قبل حتی یک بار به این قاره یعنی سرزمین فرصتها سفر نکرد

۹۶ درصد الماس، ۹۰ درصد کروم، ۸۵ درصد پلاتین، ۵۰ درصد کبالت، ۵۵ درصد منگنز، 40 درصد بوکسیت، ۱۳ درصد مس، ۵۰ درصد فسفات، ۶۵ درصد طلا و ۳۰ درصد توریوم و اورانیوم جهان به صورت طبیعی در آفریقا ذخیره شده و این فقط ظرفیتهای همکاری در بخش معدنی است

متأسفانه در دوره ابتلای دولت قبل به سندرم استکهلم و مغازله با چند دولت غربی، رقبای ایران با شتاب زیاد به سمت استفاده از فرصت‌های آفریقا رفته‌اند به نحوی که مثلاً روابط تجاری ترکیه با آفریقا امروز بیش از 20 برابر ایران است

آواربرداری دولت سیزدهم محدود به بحران‌های اقتصادی به ارث رسیده نیست؛ در حوزه خارجی نیز آواربرداری ادامه دارد و پس از توفیق در سیاست همسایگی و آسیاگرایی و تثبیت آن، رئیس‌جمهور با سفرهای اخیر به آمریکای لاتین و آفریقا به دنبال آواربرداری از روابط خارجی است.

برخی از کاربران برای توجیه سفر رئیسی به آفریقا در پاسخ به افرادی که می‌گویند مگر آفریقا چی دارد که ما بتوانیم از آن استفاده کنیم، به ذکر مزایا و فواید ارتباط گیری و منابع سرشار این کشورها پرداختند و سعی داشتند تصورات غلط را از اذهان مردم پاک کنند.

محسن مقصودی فعال فرهنگی رسانه ای، مجری و تهیه کننده برنامه ثریا در رشته توییتی نوشت: می گویند این آفریقا اصلا چه اهمیتی داره؟
با همین حرفها سالها کشور را از سرزمین فرصتها دور کردند. خبر ندارند در ۲۰ سال اخیر چه رقابتی در دنیا برای حضور و نفوذ در آفریقا شکل گرفته. آفریقا قاره آینده است و رقابت آمریکا، چین، اتحادیه اروپا (از جمله فرانسه) و هند و ترکیه و برزیل و و سایر قدرتها برای حضور اقتصادی، صادرات و همکاری در آفریقا خیره کننده است.
چین در ۲۰ سال اخیر حجم تجارتش با آفریقا بیش از ۲۰ برابر شده (270 میلیارد دلار و چهار برابر آمریکا) و رقابتی تنگاتنگ با سهم 28 کشور اروپایی در بازار آفریقا دارد.
درباره جهش صادراتی هند و ترکیه و برزیل  بعدا خواهم گفت. گویا در سالهای گذشته ما با القای غربگرایان در خواب بوده ایم و آفریقا با همه بزرگی اش، زیر پونز نقشه دیپلمات ها و ژنرالها، دیده نشده. آفریقا فقیر نیست، یکی از ثروتمندترین قاره هاست. این را غربی ها خوب می دانند که سالها با دزدی و غارت ثروت آفریقا پیشرفت کرده اند برعکس استعمارگران، منافع ما اما در بازی #برد_برد با کشورهای مستقل و مظلوم آفریقاست. سفر رییس جمهور ایران بعد از 11 سال به آفریقا اگر چه دیر است اما می تواند نقطه عطفی باشد برای حضور راهبردی اقتصادی ایران و تعامل دو جانبه با 54 کشور آفریقایی.

برخی از کاربران که مخالف سیاست‌های منفعلانه دولت قبل بودند و منتقد جدی گره زدن سرنوشت کشور به برجام و کشورهای غربی بودند با شرح مزایای ارتباط گیری با کشورهای دوست و همسو با ایران، واکنش کنایه آمیز به روحانی و دولت او داشتند.

گروهی دیگر از کاربران شبکه‌های اجتماعی از ثروت بالا و وجود منابع و معادن طبیعی سرشاری که در قاره آفریقا وجود دارد، نوشتند و انتخاب رئیسی برای توسعه روابط سیاسی و اقتصادی را هوشمندانه و عاقلانه دانستند و حتی به فروش پهپاد پلیکان که مختص امور کشاورزی است هم اشاره کردند و گفتند که در اولین سفر حتی پهپاد به این کشورها فروختند.

گروهی دیگر از کاربران به خشم و حسادت اصلاح‌طلبان حامی دولت قبل و غرب‌زدگی آن‌ها اشاره کردند که با اخبار پوچ و خلاف واقع سعی داشتند بزرگی کار رئیسی را زیر سوال ببرند. آن‌ها با انتشار خبر فیک وارادت میمون از اوگاندا به صورت متحد رسوایی بزرگی برای خودشان پدید آورند.

تعداد دیگری از کاربران به سرمایه گذاری ترکیه در کشورهای آفریقایی اشاره کردند و نوشتند که خیلی از کشورها متوجه سودآوری سرمایه‌گذاری در سرزمین سیاه‌پوستان شده‌اند ولی متاسفانه دولت قبل یک دهه از عمر کشور را معطل گوشه چشمی از کشورهای غربی کردند.

و کاربر دیگری هم به سکوت رسانه‌های ضدانقلاب فارسی زبان در خارج از کشور اشاره کرد و نوشت که کوچکترین حرفی درباره این اقدام رئیسی نزده‌اند.