به گزارش جهت پرس؛ عطیه فکری _ فضای مجازی اهمیت فراوانی در معادلات حکمرانی یافته و نظم سیاسی تازه‌ای را به جهان تحمیل کرده است. در این میان، برای جمهوری اسلامی ایران به ‌عنوان مهم‌ترین منتقد سیاست‌های ناعادلانه در جهان، فهم عمیق اقتضائات مواجهه با این پدیده و مواجهه‌ای عقلانی با فضای مجازی ضروری است.

در سال‌های اولیه ورود اینترنت به کشور، کارکرد‌های مختلف این فناوری حتی در میان جامعه دانشگاهی نیز شناخته‌شده نبود. از‌این‌‌رو برخوردی انفعالی با اینترنت صورت می‌گرفت و به‌صورت پیش‌فرض از آن به‌عنوان فناوری تهدیدآمیز یاد می‌شد. اکنون با اینکه عمر نسبتا کوتاهی از ورود اینترنت و توسعه آن سپری شده ‌است، گسترش روزافزون و شکل‌گیری فضای‌ مجازی و آمیخته‌شدن آن با زندگی افراد در تمام ابعاد و وجوه، ماهیت دوگانه (تهدید و فرصت) این فناوری پررنگ‌تر شده و بهره‌مندی از جنبه‌های فرصت‌زایی آن بیش از پیش خودنمایی می‌‌کند. هدف اصلی این تحقیق تبیین نقش سیاسی، اقتصادی، فرهنگی-اجتماعی و امنیتی فضای مجازی در حکمرانی ملی ج.ا.ایران است.

پیشرفت خیره کننده فناوری اطلاعات در سال های اخیر دگرگونی های بی شماری را در عرصه های گوناگون جامعه به ارمغان آورده است. فضای مجازی در زمان حاضر، در تمامی ابعاد زندگی فردی و اجتماعی مردم نفوذ کرده است. رشد و تکامل فناوری های اطلاعات و ارتباطات و افزایش بهره گیری از فضای مجازی و دسترسی هرچه آسان تر افراد و جوامع به این آورده های دنیای مدرن، سبب تحول رویکرد حکمرانی، از مفهوم سنتی به مفهوم مدرن شده است. بدون شک حکمرانی چنین فضایی که دارای «ضریب نفوذپذیری بسیار بالا»، «قدرت تسهیل ارتباط» و «ارائه فناوری ها و خدمات جدید و شگفت آور» است، امری بسیار پیچیده و خطیر است.

حکمرانی فجازی یعنی ایجاد قانون برای این فضا

همانطور که رهبر انقلاب در دیدار با اعضای هیئت دولت چهاردهم گفتند: فضای مجازی یک دنیای جدیدی است یعنی فضای مجازی دیگر امروز مجازی نیست، امروز یک واقعیّتی است در زندگی مردم که روزبه‌روز هم دارد پیش میرود. آنچه مهم است این است که در فضای مجازی، حکمرانی قانونمند وجود داشته باشد؛ اینکه بنده گاهی گفته‌ام فضای مجازی رها و ول است، به خاطر این است. حکمرانی بر اساس قانون؛ اگر قانونی ندارید، قانون را به وجود بیاورید و بر اساس آن قانون، زمام کار را به دست بگیرید. همه‌ی دنیا این کار را میکنند؛ می‌بینید دیگر، این جوان بیچاره را فرانسوی‌ها بازداشت کردند. یعنی این‌قدر و تا این حد سخت‌گیری انجام میگیرد که طرف را میگیرند زندان میکنند، تهدید میکنند که بیست سال محکومیّت به تو خواهیم داد؛ این برای خاطر آن است که حکمرانی آنها را نقض کرده. نقض حکمرانی قابل قبول نیست؛ یک کشور در اختیار شما اسپاول دوروف

روسیه

تلگرام

ت که در قبالش وظیفه دارید، در قبالش مأموریّت دارید؛ نمیشود حکمرانی شما را نقض کرد، نباید نقض کنند. مسئله‌ی [حکمرانی] این است. من به این مناسبت فضای مجازی، حرف خودم را و آن مبنای خودم را گفتم، قبلاً هم گفته‌ام، بعضی‌ها جور دیگری تبیین میکنند یا میفهمند یا نمیخواهند بفهمند، امّا حرف من این است: فضای مجازی در کشور باید قانونمند بشود؛ آن‌وقت یک فرصت خواهد شد. اگر ما توانستیم در فضای مجازی حکمرانی قانونمند داشته باشیم، فضای مجازی برای کشور یک فرصت میشود، وَالّا ممکن است تهدید بشود.

حاکمیت قانون، ملاک مهمی برای ارزشیابی پیشرفت کشورهاست. مرور سال‌ها و سده‌های ابتدایی کشور‌هایی که اکنون به عنوان کشور‌های پیشرفته شناخته می‌شوند، ثابت می‌کند تدوین قانون‌های جامع و آینده‌نگر، یکی از ارکان مهم پیشرفته شدن این کشورهاست. برعکس این موضوع هم صادق است: غفلت از قانونگذاری‌های به‌موقع باعث می‌شود یک کشور دچار عقب‌ماندگی نسلی و بلکه چندنسلی شود. مثال‌های متعددی در این رابطه وجود دارد. فقط به عنوان یک نمونه، اکنون کشور‌هایی می‌توانند از هوا و فضا بیشتر و بهتر بهره‌برداری کنند که اولین هواپیما‌ها و فضاپیما‌ها را ساخته‌اند و اولین قانونگذاری‌ها را هم در این رابطه انجام داده‌اند. فضای مجازی هم از این موضوع مستثنی نیست. رشد و پیشرفت ایران را نمی‌توان بدون فضای مجازی متصور بود. این رشد و پیشرفت هم منوط به قانونگذاری است. به بیان دیگر، همان‌قدر که پیشرفت آینده ایران در گرو قانونگذاری در حوزه فضای مجازی است، به همان میزان غفلت از تدوین مقررات در حوزه فضای مجازی می‌تواند ایران را از پیشرفت بازدارد.

این مسئله که ایران هنوز بعد از سال‌ها قانونی برای این فضا وضع نکرده نقص بزرگی است که هر لحظه کوتاهی یا غفلت خسارات جبران ناپذیری می‌زند، حتی در برهه‌هایی هم که تلاش شد برای این فضا قانونی تدوین شود با مقاومت و گارد شدید مواجه شد که مقصر  آن هر کس که باشد مهم نیست باید به این باور رسید که دود آن در چشم همه مردم رفته و می‌رود.

الگوبرداری مفید از غرب در قانون‌گذاری و عمل به قانون

مقامات فرانسه در راستای قانون سفت و سختی که برای فضای مجازی خود دارند در روزهای گذشته مالک تلگرام را متهم به 12 عناوین مجرمانه کرده و با همین استدلال او را بازداشت کردند.

شبکه تلویزیونی “TF1” فرانسه گزارش داده که حکم بازداشت او از طرف اداره مبارزه با جرایم علیه کودکان فرانسه درخواست داده شده است. بر اساس این گزارش، ممکن است به دوروف اتهاماتی در رابطه با مجموعه‌ای از جرایم سنگین، از جمله توزیع مواد مخدر، جرایمی علیه کودکان، پولشویی و کلاهبرداری وارد شود. مقامات قضایی فرانسه معتقدند که عدم همکاری تلگرام با مقامات این کشور، دوروف را به شریک جرم در برخی از جرایم مرتکب شده توسط این کانال تبدیل کرده است.

برخی از کشورهای غربی از جمله آمریکا هم او را متهم به این مورد کرده‌اند که در پلتفرم تلگرام محتوای ترویج اقدامات تروریستی منتشر شده و برخی هم گفته‌اند که دولت فرانسه به درخواست آمریکا او را دستگیر کرده تا بتوانند از او برای کسب اطلاعات شخصی کاربران از هر ملیت و نژادی امتیازهای خاص بگیرند.

اینکه پشت پرده این حرکت فرانسه چه بوده مسئله ثانویه است و مسئله اول اینست که فرانسه با اتکا به قوانینی که برای فضای مجازی خود تدوین کرده‌اند و تلگرام با پذیرفتن این قوانین در این کشور فعالیت می‌کند، توانست علیه او کاری انجام دهد. در نتیجه کشورهایی که قانون مناسب برای فضای سایبری برخوردا نیستند همیشه در معرض انواع خطرها قرار دارند که عدم امنیت روانی و فیزیکی یکی از خطرات و خسارات آن است.

یکی نیازهای اصلی و ضروری جامعه ما تدوین قانون برای فضای مجازی است تا ایران خودش بتواند برای تامین منافع مردم خودش حکمرانی این فضا را دست بگیرد.