روحانی روز گذشته در آخرین سخنرانی‌اش در ۲۲ بهمن، هشت سال دولت خودش را به سه دوره ثبات و پیشرفت (۹۲ تا ۹۶)، جنگ تحمیلی (۹۷ تا ۹۹) و بازآفرینی (۶ ماه آخر) تقسیم کرد. یکی از محورهایی که در این سخنرانی مثل گذشته تکرار شد، بحث مذاکره بود.

روحانی درباره مذاکره چه گفت؟/ مذاکره ارث پیامبر است و به آن افتخار می‌کنم

1- به مذاکره افتخار می‌کنم، مذاکره چیز منفی‌ای نیست. مذاکره جزو لوازم یک دولت و حکمرانی مدرن در دنیای امروز و نه حتی امروز که ارث پیامبر بزرگ اسلام (ص) است. که پیامبر در مقاطع مختلف با دشمنان حرف زد و مذاکره کرد و پیمان بست و صلح کرد که نمونه بارزش صلح حدیبیه است. ما به مذاکره و پیمان با دشمنانمان به‌عنوان راهی که پیامبر و امام مجتبی (ع) به ما آموخته است، افتخار می‌کنیم

2- درست است که در پی تعامل سازنده و مذاکره با جهان بودیم، اما قبل از مذاکره در پی مبارزه با فساد بودیم. تنها این دولت بود که تمام بخش‌های بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیرمجاز را منحل کرد. البته بهای سنگینی هم برای آن پرداخت کرد. هم‌بهای حیثیتی و آبرویی که همچنان عده‌ای عصبانی هستند و می‌گویند، می‌شنوند و می‌نالند و هم 30 هزار میلیارد تومان از بانک مرکزی صرف شد تا بتوانیم بدهی‌های مردم را از این مؤسسات اعتباری غیرمجاز پرداخت کنیم.

معنای مذاکره چیست؟

علمای علوم ارتباطات جمعی و رسانه معتقدند «پیام در ذهن مخاطب» است، یعنی فرستاده پیام، هر معنایی در ذهن داشته باشد، مخاطب یا همه آن، یا بیشتر از آن یا کمتر از آن را دریافت می‌کند؛ این تفاوت در نهایت به مفهوم تفسیر پیام منجر می‌شود. مثالی در این زمینه وجود دارد، از شما سؤال می‌شود که نظر شما در مورد سگ چیست؟ یک نفر به‌واسطه این‌که تجربه مثبتی از این حیوان دارد و در حادثه‌ای جان یک نفر را نجات داده است، می‌گوید، بسیار حیوان مفیدی است اما فرد دیگری به‌واسطه این‌که موردحمله یک سگ ولگرد قرارگرفته است، پاسخ می‌دهد که سگ یک حیوان به‌شدت خطرناکی است. برای موضوع تفسیر «مذاکره» نیز چنین شرایطی وجود دارد.

دو روایت بولتون از مذاکره آمریکا با ایران

برای آن که نگاه‌های متفاوت به موضوع مذاکره را درک کنید، گریزی به خاطرات جان بولتون، مشاور امنیت داخلی دونالد ترامپ، در کتاب «اتاقی که در آن اتفاق افتاد» می‌زنیم.

1- جان بولتون با اشاره به ماجرای سفر سال گذشته شینزو آبه نخست‌وزیر ژاپن به ایران و شکست‌خورده بودن این سفر می‌نویسد: «او (شینزوآبه) فکر می‌کرد روحانی واقعاً می‌خواهد با آمریکا گفت‌وگو کند و گفت که روحانی پس از اتمام جلسه با رهبر ایران در راهرو دنبالش دویده و گفته لغو تحریم‌ها می‌تواند برای باز شدن راه گفت‌وگو مفید باشد».

2- بولتون در بخش دیگری می‌نویسد: در مورد ایران پمپئو(وزیر خارجه آمریکا در دولت ترامپ) به من (بولتون) گفت که با پخش شدن خبر مأموریت آبه، وزرای خارجه یک دوجین کشور که فکر می‌کردند کارزار «فشار حداکثری» تمام‌شده است، با او تماس گرفتند و پیشنهاد میانجیگری دادند.

جمع‌بندی

دو روایت بولتون در پاراگراف بالا، دو احساس متفاوت به خواننده ایرانی دست می‌دهد. در روایت اول (با فرض صحت و اغراق نکردن) احساس ضعف و زیر سؤال رفتن عزت‌نفس کشورمان به وجود می‌آید و در روایت دوم، احساس عزت‌نفس و ابرقدرتی که چگونه کشورهای منطقه خودشان را برای میانجیگری بین ایران و هر کشور دیگری به آب‌وآتش می‌زنند.

می‌توانیم یکی از روایت‌ها را برگزینیم یا هر دو را باهم ولی چیزی که اهمیت دارد داشتن نگاه جامع به موضوع مذاکره است. اگر از بسیاری از نیت‌های مذاکره چشم‌پوشی کنیم و صرفاً بپذیریم که هدف مذاکره «رفع تحریم‌ها» ست، نگاه جامع همان چیزی بود که رهبر معظم انقلاب بارها مطرح کردند؛ ایشان هیچ‌گاه مذاکره برای رفع تحریم‌ها را نفی نکردند اما تأکید کردند که راه‌حل اساسی «رفع اثر تحریم‌ها» ست.

با بررسی تجربه‌ هشت سال اخیر یا حتی در ادوار مختلف (مثل دولت خاتمی) شما پاسخ بدهید که تفسیر «افتخار کردن به مذاکره» چیست؟