به گزارش جهت، نعمت‌الله ایزدی، سفیر سابق ایران در روسیه در پاسخ به این پرسش که «آیا رابطه‌ی ایران با روسیه می‌تواند راهبردی باشد؟» گفت: «حتی در یک رابطه‌ی راهبردی هم منافع ملی ارجحیت دارد، اما نسبت به نوع دیگری از روابط طبیعتاً یک مقدار شدت بیشتری دارد و من نمی‌توانم تصور کنم ایران به‌راحتی با کشوری مثل روسیه روابط راهبردی داشته باشد. مفهوم رابطه‌ی راهبردی این است که هر اتفاقی برای هرکدام از کشورها بیافتد، از هم تمام قد دفاع کنند.

برای ایجاد این شکل از رابطه باید اشتراکات مادی و معنوی زیادی از هم داشته باشند، در حال حاضر ما چنین موقعیتی را با روسیه و بسیاری از کشورهای قدرتمند دیگر نداریم. کشور ما برای خودش تعاریفی در صحنه‌های بین‌الملل و مباحث استراتژیک دارد که لزوماً با کشورهای دیگر همخوانی ندارد. در واقع کشورهایی که رابطه‌ی شمس و قمری با هم دارند، بیشتر می‌توانند رابطه‌ی راهبردی با هم داشته باشند. مثلاً شوروی سابق و آمریکا در جنگ سرد هدف‌های بزرگی داشتند و برای خود متحدینی را پیدا کردند و از یکدیگر حمایت کردند. در چنین شرایطی ایران و روسیه نمی‌توانند قمر یکدیگر باشند. هر دو کشور منافعی را برای خودشان ترسیم کردند که شاید در تعارض با هم باشد، بر این اساس طرح این مفاهیم توقعات بیش از حدی به وجود می‌آورد.»

آیا روسیه دوست روزهای سخت ایران است؟

این دیپلمات با سابقه درباره‌ی صحبت‌های محمد جواد ظریف مبنی بر اینکه روسیه دوست روزهای سخت ایران است، توضیح داد: «روسیه دوست و همسایه ماست و روابط ما یک سابقه‌ی تاریخی دارد. لزوما تمام این تاریخ شیرین و یا تلخ نیست. روسیه محصول شوروی سابق است و ما با شوروی سابق هم مشکلاتی داشتیم، انبوهی از دیوار بی‌اعتمادی بین ما و آنها وجود دارد. چه روزی سخت‌تر از اینکه وقتی قطعنامه‌های شورای‌عالی امنیت علیه ما صادر شد، روسیه هم در آن شورا عضو دائم بود و با یک غیبت می‌توانست یک روی خوشی به ما نشان بدهد اما این کار را نکرد. همیشه هم رأی مثبت داد.

رای‌های او حتما در چارچوب منافع ملی آنها بوده و نسبت به رابطه‌اش با ما اولویت داشته است. روسیه کشوری نیست که بخواهد فقط بر روی ایران تمرکز کند، اولویت آنها در سیاست خارجی کشورهای پیرامون و مشترک المنافع شوروی سابق است. اولویت‌های بعدی آنها آمریکا، اروپا و شرق دور است. حتی وقتی خاورمیانه اولویت او باشد، معلوم نیست ما را جز آن حساب کند یا نکند؟ این تعابیر می‌تواند ما را به مسیر غلطی ببرد.»

مقایسه‌ی سفر دو رئیس مجلس به روسیه

وقتی‌که امام رحلت کردند. رهبری از ریاست‌جمهوری به جایگاه رهبری رسید، انتخابات زودرس پیش‌بینی شد و روس‌ها متوجه شدند که باید روابط خود را با هاشمی قوی کنند، چون احتمال داشت رئیس جمهور شود. آقای هاشمی در زمان جنگ جانشین فرمانده کل قوا بود؛ به نظر من این شرایط با اتفاقی که امروز افتاد قابل‌مقایسه نیست. اگر روسیه احساس کند که منتظر هستیم رابطه‌ی ما با آمریکا و اروپا خوب شود و بعد تخم‌مرغ‌های خود را از سبد روسیه به اروپا انتقال دهیم؛ آن هم حساس می‌شود. پس بهتر است سبد ما کاملاً تقسیم‌بندی‌شده باشد، همان‌طور که اشاره کردم ما قمر نیستیم و نمی‌توانیم به زیر چتر یک قدرتی قرار بگیریم. برای خودمان یک سیاست خارجی مستقلی داریم. یک حجمی از روابط را در هر شرایطی با یک کشوری مثل روسیه پیش‌بینی می‌کنیم. مگر اینکه روسیه نخواهد و بگوید می‌خواهم رابطه‌ی خود را با شما بر هم بزنم. اگر او روی خوش‌نشان دهد من هم در حدی که منافع ملی اجازه می‌دهد باید روی خوش ‌نشان دهم و نگذارم عوامل ثالث روی آن تأثیر بگذارد.»

چشم‌انداز رابطه‌ی ایران و روسیه

رابطه‌ی ایران و روسیه جای تثبیت بیشتر دارد، به‌جای اینکه به دنبال بهتر یا بدتر شدن برویم. بازار ما در دست ‌چین و اروپا است. ایران و روسیه چیزهای محدودی را می‌توانند به هم صادر کنند. در مسائل زیربنایی هم کم‌وکسری نداریم که روسیه به ما کمک کند، بنابراین انتظار حجم بالای اقتصادی نباید داشته باشیم. چون نفت و گاز روسیه از ما بیشتر و قوی‌تر است. باید تلاش کنیم رابطه‌ی سیاسی ما شکل خوبی داشته باشد و اعتمادسازی شود. اگر چنین کاری کردیم، جاهایی که نیاز است، اقتصاد به کمک ما خواهد آمد. چون اقتصاد راه خود را پیدا می‌کند، باید مانعی وجود نداشته باشد.»