به گزارش جهت،پیشتر گفتیم که هاشمی رفسنجانی برای دومین بار در سال 1372 به ریاست‌ جمهوری رسید البته با میزان رأیی کمتر از دوره قبلی. هاشمی در این دوره علاوه بر کاهش مقبولیت مردمی، با انتقادهای تند و تیز جناح راست سنتی به ویژه در مجلس چهارم نیز مواجه شد. انشعاب حامیان هاشمی رفسنجانی از جریان راست همین امر موجب انشعاب جریان راست مدرن (حامیان هاشمی‌رفسنجانی) تحت عنوان «کارگزاران سازندگی» از جریان سنتی در آستانه انتخابات مجلس پنجم شد. تشکل نوپا کارگران سازندگی در این انتخابات، توانست در کنار اکثریت جناح راست سنتی، اقلیت قدرتمندی را در مجلس بسازد، اقلیتی با همراهی جناح چپ. پس از پایان انتخابات مجلس در سال 1375 که نگاه‌ها به سمت هفتمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری معطوف شد جریان راست مدرن پس از کش وقوس‌های بسیار به ائتلاف با جناح چپ پرداخت و از گزینه این جناح حمایت کرد، یعنی سیدمحمد خاتمی. ناطق نوری نامزد راستگرایان شدند در مقابل، جناح راست سنتی حول جامعه روحانیت مبارز، جامعه مدرسین و هیئت مؤتلفه نیز از نامزدی علی‌اکبر ناطق‌نوری رئیس مجلس پنجم حمایت کردند. جمعیت دفاع از ارزش‌ها هم که شعارش جلوگیری از انحصار قدرت در دست جناح خاصی بود و سعی داشت مرزبندی مشخصی با جریان‌های راست و چپ داشته باشد دبیر کل خود محمد ری‌شهری را به عنوان نامزد وارد انتخابات کرد. رضا زواره‌ای عضو مؤتلفه اسلامی نیز به صورت مستقل نامزد انتخابات شد. جز این‌ها البته شخصیت‌های سیاسی دیگری همچون ابراهیم یزدی از نهضت آزادی،  علی‌اکبر معین‌فر از انجمن اسلامی مهندسین، حبیب‌الله پیمان از جنبش مسلمانان مبارز و عزت‌الله سحابی از نیروهای ملی-مذهبی در انتخابات ثبت‌نام کردند که صلاحیت‌شان تایید نشد. تشدید رقابت‌ بین ناطق نوری و محمد خاتمی این دوره برخلاف دوره‌های قبلی، رقابت میان جریان‌های سیاسی واقعی‌تر و جدی‌تر شده بود. با آغاز سال 1376 نیز صف‌بندی نیروهای سیاسی اصلی و مواضع آنان درباره موضوع انتخاب به‌وضوح مشخص‌شده بود. جریان چپ در ائتلاف با راست مدرن حول خاتمی در یک طرف و  جریان راست سنتی و روحانیون سرشناس و گروه‌های قدرتمند حول نامزدی ناطق‌نوری در طرف دیگر قرار داشتند. رقابت اصلی نیز میان این دو نامزد بود. خاتمی به تدریج حمایت روشن‌فکران، هنرمندان، نویسندگان و قشر دانشگاهی را به سمت خود جلب کرده و در مقابل ناطق نوری هم حمایت بسیاری از روحانیون متنفذ و طراز اول کشور را به خود اختصاص داده بود. ازآنجاکه طیف تحصیل‌کرده، روشن‌فکر و اغلب غیرروحانی طرفدار خاتمی در مقابل روحانیون راست سنتی به عنوان حامیان فقه سنتی و دیدگاه‌های ارزشی قرار داشتند این صف‌بندی به عنوان تقابل تجددگراها و سنت‌گراها در جامعه تعبیر شد و موجب شد تا یک دوقطبی شکل بگیرد و همین بر تهییج فضای انتخاباتی و تشدید رقابت‌ها بیفزاید. حماسه مشارکت مردم در نهایت انتخابات در دوم خرداد 1376 برگزار شد. نتایج شمارش آراء حکایت از آن داشت که سیدمحمد خاتمی با کسب نزدیک به 69 درصد کل آراء، یعنی 20 میلیون و 78 هزار و 178 رأی پیروز قاطع انتخابات است. پس از او علی‌اکبر ناطق‌نوری قرار داشت که 7 میلیون و 242 هزار و 859 رأی کسب کرده بود. رضا زواره‌ای هم 771 هزار و 460 رأی و محمد ری‌شهری نیز 744هزارو 205رأی به دست آوردند. در این انتخابات تعداد واجدان شرایط رأی دادن، ۳۶ میلیون و ۵۲۵ هزار و ۵۷۴ هزار نفر بودند که از این تعداد ۲۹ میلیون و ۸۶ هزار و ۶۵۸ نفر آرای خود را به صندوق‌ها ریختند که تقریبا 9/79 درصد می‌شد. این در حالی بود که در انتخابات  قبلی (سال۱۳۷۲) از ۳۳ میلیون و ۱۵۶ هزار و ۵۵ نفر واجد شرایط رای دادن، تنها ۱۶ میلیون و ۷۹۶ هزار و ۷۸۷ نفر (معادل 50/66 درصد واجدان شرایط رأی)، در انتخابات مشارکت کرده بودند.  این بدین معنا بود که پس از چهار دوره و از مهر 1360 بار دیگر درصد مشارکت مردم در انتخابات ریاست‌جمهوری افزایش یافته است که خود یک پیروزی برای نظام سیاسی محسوب می‌شد. پیروزی خاتمی و آغاز سهم‌خواهی‌های احزاب پس از بسته شدن پرونده انتخابات، فرایند انتخاب کابینه آغاز شد. فرایندی که مانند همه ادوار قبلی سرآغاز رقابت‌ها و سهم‌خواهی‌های جدید بود. رقابت میان تشکل‌ها و گروه‌هایی که حول انتخاب خاتمی سرمایه‌گذاری کرده بودند و حالا در پی سهمی از کابینه بودند اما جریان راست سنتی به دلیل شکست در انتخابات نمی‌توانست خواهان سهمی از کابینه باشد و در عمل نیز مدعی چیزی نشد. رای نجیبانه مجلس راستگرا به کابینه چپ خاتمی هر چند روزنامه سلام به عنوان ارگان وابسته به جناح چپ طوری وانمود می‌کرد که گویا فشاری پنهان برای بستن کابینه ائتلافی با جریان راست در جریان است ولی در نهایت مجلس پنجم با اکثریتی از جناح راست سنتی و با ریاست رقیب خاتمی، نجیبانه به کابینه خاتمی که هیچ‌یک از اعضایش از جناح راست سنتی نبود رأی اعتماد داد تا همه پنبه‌های تبلیغی جناح چپ را رشته کند.