بررسی ها نشان می دهد با شروع دولت روحانی در سال 1392 ضریب امنیت غذایی در کشور با کاهش چشمگیری مواجه بوده است و در سال 1397 شاخص امنیت غذایی خانوارهای کشور به طرز قابل توجهی کاهش یافته و بیم آن وجود دارد که برای اولین بار پس از سال 1369 شاخص امنیت غذایی به کانال زیر 85 درصد ورود نماید. کاهش ضریب امنیت غذایی به کانال زیر 85 درصد در حالی است که کشور در طول 30 سال اخیر از وضعیت مطلوب امنیت غذایی برخوردار بوده و پذیرش امنیت غذایی بعد از این مدت قابل پذیرش نیست.

طبق بررسی ها، شاخص امنیت غذایی از سال 1362 تا سال 1398، بالاترین درصد امنیت غذایی با حدود 95 درصد در سال 89-90 همزمان با دوره هدفمندی یارانه ها بوده است. پایین آمدن ضریب امنیت غذایی کشور دارای علل و عوامل متعددی است که برخی از این عوامل عبارت است از:

وارادات بی رویه محصولات کشاورزی

وارادت بی رویه محصولات کشاورزی کشاورزی در ایران از علل و عوامل جدی کاهش امنیت غذایی در ایران است. طبق آمار، واردات محصولات کشاورزی از سال 1390 تا 1397 به قرار زیر بوده است:

سال 1390: 10.4 میلیارد دلار

سال 1391: 14.7 میلیارد دلار

سال 1392: 14.9 میلیارد دلار

سال 1393: 12.3 میلیارد دلار

سال 1394: 9.8 میلیارد دلار

سال 1395: 8.7 میلیارد دلار

سال 1396: 10.6 میلیارد دلار

سال 1397: 9.5 میلیارد دلار

سال 1398: 9.3 میلیارد دلار

که با احتساب سال 1399 در مجموع در ده سال اخیر بیش از 100 میلیارد دلار وارادت محصولات کشاورزی در کشور صورت گرفته است.

تعطیلی طرح راهبردی توسعه کشاورزی در ایران

یکی از دلایل کاهش امنیت غذایی کشور تعطیلی طرح راهبردی توسعه کشاورزی است. در این باره صادق خلیلیان معتقد است: طرح راهبردی اجرای طرح توسعه کشاورزی برای جهش تولیدات کشاورزی بود. از سال ۹۰ با اختصاص ۹ هزار میلیارد تومان تسهیلات با نرخ سود و کارمزد پایین اجرا شد. اجرای این طرح بی سابقه در بخش کشاورزی سبب افزایش ظرفیت تولیدات این بخش به میزان ۱۰ میلیون تن شد که در سالهای اولیه تحریم برای کشور خیلی موثر بود. متاسفانه این طرح های مهم و تاثیرگذار در دولت آقای روحانی با بی مهری مواجه شدند که در مجموع اقتصاد کشور ایران دچار رکود همراه با تورم بی سابقه و گسترش بیکاری شده است و امنیت غذایی کشور را نیز با خطر مواجه کرده است.

کاهش تولید محصولات استراتژیک به خصوص گندم

 بررسی ها نشان می دهد کل خرید تضمینی گندم داخلی توسط دولت در سال ۹۹ حدود ۸ میلیون و ۲۲۵ هزار تن بوده است. یعنی دولت معادل ۳۹ درصد خرید تضمینی داخلی، گندم از خارج وارد کرده است. این در حالی است که در سال 1398 حدود 14 میلیون تن گندم در کشور تولید شده است که شاهد اختلاف بیش از 5 میلیون تنی هستیم.

طبق آمارهای ۱۱ماهه تجارت خارجی کشور در سال 1399نشان می‌دهد دولت طی این مدت حدود ۳ میلیون و ۱۸۸ هزار تن گندم به ارزش ۸۹۱ میلیون دلار از کشورهای مختلف وارد کرده است. قابل ذکر است دولت این مقدار گندم را با ارز ۴۲۰۰ تومانی وارد کرده و اگر قیمت آن را به نرخ آزاد حساب کنیم، هر کیلو گندم وارداتی ۶۱۰۰ تومان برای کشور آب خورده است، درحالی‌که در سال ۹۹ قیمت خرید تضمینی گندم داخلی حدود ۲۵۰۰ تومان بوده است.

عدم توجه به علمی سازی تولید

یکی دیگر از عوامل کاهش ضریب امنیت غذایی عدم توجه به علمی سازی کشاورزی در ایران به طوری که به گفته محمدرضا جهانسوز معاون اسبق وزیر جهاد کشاورزی و رئیس بسیج جامعه کشاورزی کشور، فاصله زیادی در تولید محصولات کشاورزی بین کشاورزان نمونه و تولید متوسط ملی وجود دارد؛ به طوری که این فاصله در محصولات زراعی تا 4 برابر و در محصولات باغی تا 21 برابر است و اینکه چرا کشاورزان نمونه توانسته اند، به این سطح برسند چیزی نیست جز علمی سازی کشاوزی.