به گزارش خبرنگار جهت، اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی که پس از جنگ جهانی اول و با انقلاب سال 1917 تاسیس شد، پس از پایان جنگ جهانی دوم در کنار آمریکا دو ابرقدرت جهان به شمار می‌رفتند که به همراه هم‌پیمانانشان، بلوک شرق و بلوک غرب را تشکیل می‌دادند. شوروی و آمریکا طی این سالها در دورانی که به جنگ سرد موسوم است، در همه زمینه‌های فرهنگی، اقتصادی، نظامی و … با یکدیگر رقابت و تنش داشتند که در نهایت با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، آمریکا به عنوان پیروز جنگ سرد شناخته شد.

داستان فروپاشی ابرقدرت بلوک شرق، از عبرت‌انگیزترین داستان‌های سیاسی به شمار می‌رود که محمدرضا بورونی آن را به زیبایی در مستند «پرزیدنت؛ آکتور سینما» به تصویر کشیده است.

داستان کلی مستند

این مستند در روایتی مجذوب کننده، ابتدا شرایط کشور شوروی قبل از آغاز دوران اصلاحات را نمایش می‌دهد. تحریم‌های سنگین از سوی کشورهای بلوک غرب و هم‌پیمان آمریکا در زمینه‌های مختلف اقتصادی و نظامی، و در کنار آن تقاضای مردم برای ایجاد یک تغییر بنیادین در سیاست‌های نظام حاکم برای بهبود شرایط معیشتی، شوروی را خواستگاه یک رهبر ساختارشکن و اصلاح‌طلب کرده بود. در این زمان گرباچف با شعارهای رنگین پا میدان می‌گذارد و محبوبیت زیادی بین مردم کسب می‌کند. او برای رسیدن به شرایط ایده‌آلش، با آمریکایی که دشمن حاکمیت شوروی محسوب می‌شد، وارد مذاکره می‌شود.

در آن زمان رییس‌جمهور ایالات متحده، رونالد ریگان، ابتدا روند مذاکرات را برای گرباچف سخت می‌کند و او را تا جایی پیش می‌برد که حاضر می‌شود برای دستیابی به توافق، هر امتیازی که ایالات متحده می‌خواهد را واگذار کند. اما در مقابل، ریگان هیچ امتیاز قابل توجهی به شوروی نمی‌دهد. کار تا جایی پیش می‌رود که گورباچف همه چیز را از دست می‌دهد و از آن طرف ریگان هیچ کمکی به او نمی‌کند. نهایتا در زمستان سال 1991 با کناره‌گیری گورباچف از مسند قدرت، اتحاد جماهیر شوروی از هم پاشیده می‌شود.

گفتار منتقدان

این مستند، نمونه‌ای از نوع عملکرد ایالات متحده در مذاکره با کشورهای دیگر را در بستر داستان فروپاشی شوروی نمایش می‌دهد. البته همانطور که منتقدان این مستند به آن اشاره کرده‌اند، مذاکرات با آمریکا تنها دلیل فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی نبوده است و سیاست‌های اشتباه رهبران آنها نیز در آن دخیل بوده، اما بستر و شرایط آن را فراهم کرده است.

ناصر نوبری، سفیر سابق ایران در شوروی که از نزدیک سالهای پایانی آن حکومت کمونیستی را شاهد بوده، معتقد است که این مستند 80 درصد حقایق آن زمان را بازگو کرده است و به مثابه یک تونل زمان عمل می‌کند که بیننده با آن می‌تواند در زمان سفر کند و وقایع 30 سال قبل را که در همسایگی کشورمان رخ داده است، به عینه ببیند.

محمدرضا بورونی، کارگردان این مستند می‌گوید که ایده ساخت این مستند را از مذاکرات هسته‌ای ایران با کشورهای 5+1 گرفته است. مذاکراتی که بستری برای گفتگوی مستقیم مقامات رسمی ایران با مقاقمات آمریکایی را فراهم کرد. وی تلاش داشته است تا نمونه‌ای از نتایج مذاکره با آمریکا را به تصویر بکشد و به این سوال که پایان این مذاکرات به کجا می‌تواند ختم بشود، پاسخ دهد.

البته عده‌ای هم این مستند را یک پروژه علیه دولت یازدهم و دوازدهم می‌دانند که برای لغو تحریم‌ها تصمیم به مذاکره گرفت و نهایتا به توافق برجام منتهی شد. این گروه نقد هنری و علمی نسبت به این مستند وارد نکرده‌اند و صرفا به ارائه ایراداتی در مورد سازندگان این مستند پرداخته‌اند. موضوعی که ظاهرا ریشه در اختلافات سیاسی جناحی دارد.

تماشای این مستند برای علاقمندان به مسائل سیاسی و همچنین کسانی که بین دوراهی مذاکره یا مقاومت علیه تحریم‌ها قرار گرفته‌اند، گره‌گشا و جذاب خواهد بود.