به گزارش خبرنگار جهت، آزادی مفهومی است که در طی زمان مصداق‌های متفاوتی به خود گرفته است و هیچ‌گاه تعریف دقیق و مشخصی از آن ارائه نشده است. همین مساله باعث شده تا این مفهوم زیبا، دست آویز خواسته‌های متفاوتی قرار بگیرد. به عنوان نمونه، آزادی بیان یکی از همین مفاهیم است که به بهانه‌های مختلف، برای شکستن چارچوب‌های درست یا نادرست به کار گرفته شده است. یک مورد از از این به کارگیری‌ها را می‌توانیم در فیلم مستند «بازگشت گُمورا» مشاهده کنیم. این مستند آزادی بیان را به عنوان عامل لغو قوانین سانسور در سینمای آمریکا معرفی می‌کند. البته موضوع این فیلم در رابطه با آزادی بیان یا سینما نیست.
آنچه در بازگشت گمورا می‌بینیم
مستند بازگشت گمورا، با روایتی از تاریخ فرهنگی ایالات متحده آمریکا، تلاش می‌کند تا پاسخی برای چگونگی تغییر نگاه مردم آمریکا نسبت به مسائل جنسی ارائه دهد. جامعه آمریکا زمانی نسبت به پخش تصاویر نیمه برهنه دختران نوجوان در سینما، آنچنان واکنش نشان می‌دهد که دستگاه حکومتی ناچار به وضع قوانین سختگیرانه برای سانسور سینما می‌شود. اما این جامعه طی سه دهه، چگونه تغییر می‌کند که نه تنها از پخش تصاویر مستهجن در رسانه‌های مصور استقبال می‌کند، بلکه به مرور تبدیل به اولین تولید کننده فیلم‌های پورن در جهان می‌شود؟
حجت الاسلام جواد صافی، که کارگردانی این مستند را به عهده داشته است، ابتدا با ارائه‌ای کوتاه از فعالیت‌های زیگموند فروید و ادوارد برنایز، چگونگی آماده شدن جامعه آمریکا به عنوان بستری برای ترویج تفکرات فروید و در ادامه آن آلفرد کینزی را شرح می‌دهد. در ادامه مشاهده می‌کنیم که این اتفاق موجب می‌شود تا در زمان کوتاهی، آنچه که قبلا به عنوان ارزش اخلاقی و اجتماعی اهمیت داشت، نادیده گرفته می‌شود و به مرور تاثیر این تغییر دیدگاه، در جامعه و نسل‌های بعدی به شکل‌های مختلفی پدیدار می‌شود.
در این مستند مشاهده می‌کنیم که حشره‌شناسی به نام آلفرد کینزی، با آمارهای دلخواهی که به همراه تیم تحقیقاتی‌اش در مورد رفتارهای جنسی مردم جمع‌آوری می‌کند، با انتشار دو کتاب، باعث تغییر دیدگاه جامعه و نظام حاکم به مسائل جنسی می‌شود. اما بعدها حقایقی در مورد کینزی فاش می‌شود که نه تنها صحت تحقیقاتش را زیر سوال می‌برد بلکه هیولایی از او ترسیم می‌سازد که توانسته دنیای اطرافش را با سلایق شخصی‌اش یکسان کند.
گمورا یعنی چه؟
این مستند که در سال 1395 تولید شده است، نام خود را وامدار قوم لوط است. «گُمورا» نام شهری است که قوم لوط در آن زندگی می کردند. قومی که داستانشان در قرآن بیان شده است و به دلیل گناه جنسی که داشتند، مورد عذاب شدید خداوند قرار گرفتند.
بازگشت گمورا چه ایراداتی دارد؟
فارغ از نقدهای هنری که منتقدان بر اساس سلیقه هنریشان در مورد این مستند بیان کرده‌اند، آنچه که در این مستند با آن روبرو هستیم، سوالهایی است که در حاشیه خط سیر داستان برای مخاطب بوجود می‌آیند اما بی پاسخ باقی می‌مانند. کارگردان در مسیری که طی کرده است، به موضوعات مختلفی در رابطه با مطلب اصلی اشاره می‌کند اما صرفا استفاده مورد نیازش را از آن موضوع می‌برد و از پرداختن به سوالهایی که ممکن است بوجود بیاید صرف نظر می‌کند. البته این مساله به خلاصه بودن و کوتاهی فیلم کمک کرده است. نکته‌ای که خود کارگردان هم به آن اشاره کرده و علت آن را کم حوصلگی مخاطب ایرانی می‌داند.
در واقع مستند بازگشت گمورا را می‌توان ارائه‌ای مصور از یک تحقیق معرفی کرد که قرار نیست به همه سوالات پیرامونش پاسخ دهد و فضا را برای کار مستندسازان دیگر باز گذاشته است.
