«براساس آخرین گزارش دو مؤسسه فرانسوی و اسپانیایی در تابستان سال گذشته میلادی بیش از ۶۰ هزار نفر در اروپا بر اثر گرما جان خود را از دست داده‌اند. نشریه نیچر مدیسن در گزارشی با اشاره به این موضوع خواستار تلاش مضاعف برای مقابله با امواج گرمای پیش‌رو شده‌است.» این بخشی از گزارش اخیر یورونیوز در خصوص وضعیت گرما در اروپاست، همچنین این شبکه در ادامه گزارش خود تأکید می‌کند که «برآورد‌های انجام‌شده توسط دانشمندان مؤسسه فرانسوی تحقیقات سلامت و مؤسسه سلامت جهانی بارسلون نشان می‌دهد بدون واکنش مؤثر، این قاره تا سال ۲۰۳۰ با بیش از ۶۸ هزار مرگ مازاد ناشی از گرما در تابستان و بیش از ۹۴ هزار مرگ تا سال ۲۰۴۰ مواجه خواهد شد. تابستان سال ۲۰۲۲ گرم‌ترین تابستان ثبت‌شده در اروپا بود که با موج گرمای بی‌سابقه رکورد دما، خشکسالی و آتش‌سوزی جنگل‌ها را شکست.» وضعیت گرما در اروپا
واقعیت مرگ براثر گرما در اروپا را رسانه‌های اروپایی و امریکایی مانند دویچه وله، بی بی سی ها، گاردین، ان‌بی سی و دیلی میل گزارش داده‌اند و تأکید دارند که بحران مرگ ومیر به دلیل گرما در اروپا نه‌تن‌ها کنترل‌نشده‌است، بلکه در حال بدتر شدن نیز است. در این میان مثلاً دکتر هیچام آچباک، محقق Inserm و ISGlobal در پژوهشی که اخیراً در دیلی میل منتشر شد با تأکید بر اینکه آمار نشان می‌دهد استراتژی‌های سازگاری با گرما که در حال حاضر توسط کشور‌های اروپایی استفاده می‌شود، نیاز به ارزیابی مجدد و بهبود قابل‌توجهی دارد، توضیح داده «هر چند سال ۲۰۰۳ بسیاری از کشور‌ها قبلاً برنامه‌های پیشگیری نداشتند، این واقعیت که بیش از ۶۱ هزارو ۶۰۰ نفر در اروپا در تابستان سال ۲۰۲۲ بر اثر استرس گرمایی جان خود را از دست دادند، نشان می‌دهد که استراتژی‌های موجود همچنان ناکافی است.»
رسانه‌های فارسی زبان وابسته به غرب این روز‌ها در حالی از مرگ و میر در اروپا و البته ایالات‌متحده به عنوان غافلگیری یاد می‌کنند که به نظر می‌رسد فقط آن‌ها هستند که از این اتفاق غافلگیر شده‌اند و شهروندان اروپا و امریکا تا جایی از این وضعیت به ستوه آماده‌اند که بنابر گزارش‌ها بیش از ۲ هزار زن سالخورده سوئیسی، از دولت فدرال این کشور به دلیل کوتاهی در انجام اقدامات کافی برای جلوگیری از گرمایش زمین به دلیل خطر امواج گرما برای سلامتی خود، به دادگاه حقوق بشر اروپا شکایت برده‌اند.
رسانه‌ها در حالی وضعیت گرما در اروپا را سهمگین به تصویر می‌کشند که بیشترین پیش‌بینی‌ها دمای ۴۸ درجه برای جزیره سیسیل ایتالیا تخمین می‌زند و متوسط دما‌ی روز‌های گرم این کشور‌ها نیز به شکل قابل‌توجهی کمتر از روز‌های گرم در ایران یا دیگر کشور‌های منطقه است. در این شرایط سؤال اساسی این است پس چرا تعداد کشته‌ها در این کشور‌ها این مقدار بالاست و آیا در ایران و دیگر کشور‌ها نیز بر اثر گرما این تعداد مرگ ومیر وجود دارد؟! نه آمار‌ها چنین چیزی را نشان می‌دهد و نه ایرانیان خیلی به چنین اخباری درباره مرگ‌ومیر به علت گرمازدگی عادت دارند تا جایی که وقتی یک دانشجویی دکتری زمین شناسی وسط تابستان در گرمای بیش از ۶۰ درجه کویر فوت می‌کند، تبدیل به خبری تعجب‌برانگیز می‌شود، ولی در اروپا همانطور که گفته شد اکثر رسانه‌های این قاره در حال بررسی دلایل این اتفاق و همینطور راه‌های مقابله با آن به منظور آگاهی‌بخشی به شهروندان اروپایی هستند.

گرما و سرما با طعم غافلگیری

پیش از این، گرما به عنوان اتفاقی بی سابقه در اروپا گفته می‌شد و با این استدلال که در کل اروپا کمبود وسایل سرمایشی وجود دارد، سعی می‌شد به نوعی این مرگ ومیر توجیه شود، البته گزارش‌های فعلی نشان می‌دهد به دلیل هزینه بالای برق حتی در مواردی که شهروندان اروپایی توانسته‌اند وسایل سرمایشی تهیه کنند نیز نمی‌توانند از آن استفاده بهینه داشته‌باشند، همانطور که در زمستان نیز با وجود سابقه داشتن سرما در این قاره و مهیا بودن وسایل گرمایشی هزینه سنگین گاز اجازه نمی‌داد شهروندان اروپایی از این وسایل استفاده کنند و کار به جایی رسید که بهار امسال هفته‌نامه انگلیسی اکونومیست در گزارشی اعلام کرد ۶۸ هزار نفر به خاطر سرما و افزایش قیمت انرژی در زمستان گذشته در اروپا جان خود را از دست داده‌اند.
مرگ ومیر بسیار شهروندان اروپایی در اثر حوادثی که در دیگر کشور‌ها نیز اتفاق می‌افتد، فقط منحصر به گرما و سرما نمی‌شود و همین تجربه در مورد کرونا نیز تکرار شد. در جایی که امریکا، انگلیس، فرانسه، ایتالیا و برخی دیگر از کشور‌های غربی همواره در میان چند کشور اول جدول تعداد مرگ ومیر‌های مربوط به این بیماری حضور داشتند و البته در حالی که رسانه‌های فارسی‌زبان تلاش می‌کردند آمار دیگر کشور‌ها را خدشه دار نشان دهند؛ مثلاً گاردین و برخی دیگر از رسانه‌های انگلیسی براساس واقعیات آشکار شده آمار واقعی فوتی‌های کرونا در انگلیس را حداقل دو برابر آمار اعلام شده در آن زمان می‌دانستند.

مرگ چشم‌آبی‌ها
اکنون برخلاف رسانه‌های فارسی زبان غربی که تلاش دارند مرگ ومیر‌های مربوط به گرمازدگی را مسئله‌ای عادی جلوه دهند، در شرایطی که به گفته کارشناسان دمای زمین افزایش پیدا کرده و وضعیت به شکلی است که ممکن است سلامتی بسیاری از افراد کم‌توان به خطر افتد، کشور‌ها خود را مسئول حفظ جان شهروندان‌شان می‌دانند و از تخفیف و مجانی کردن قیمت برق در ایران برای افرادی که استفاده بهینه از آن می‌کنند، گرفته تا پناهگاه گرما در چین همگی روش‌هایی است که در نقاط مختلف دنیا برای روبه‌رو شدن با این وضعیت دنبال شده‌است. با این حال وقتی که قرار است رسانه‌های فارسی‌زبان وابسته به غرب گرما را در ایران و کشور‌های غربی روایت کنند به شکل خارق العاده‌ای سعی می‌کنند هر طور که هست حتی در این مسئله نیز چهره روتوش شده غربی خدشه‌دار نشود؛ مثلاً افزایش دما در ایران با عکسی از کویر خشک و ماهی‌های مرده همراه است و خبر کشته‌شدن ده‌ها هزار اروپایی در اثر گرما با تصاویری از آب بازی و خنکی منتشر می‌شود، در این میان اگر وزیر نیروی ایران نیز مردم را تشویق به صرفه جویی در مصرف برق کند، مذموم می‌شود.
واقعیت این است همانطور که بار‌ها دیده شده در رسانه‌های فارسی‌زبان متعلق به بلوک غرب حتی مسئله مرگ نیز غربی و غیرغربی دارد و اگر اتفاقی مانند مرگ‌ومیر در اثر گرما، سرما و کرونا حتی فریاد رسانه‌های غربی را نیز دربیاورد، آن‌ها وظیفه دارند جلوه شیکی از آن به مخاطب ایرانی نمایش دهند تا او هیچ‌گاه در مخیله خود تصور نیز نکند که ممکن است چشم‌آبی‌های مو بور اروپایی شرایط سختی را که ایرانیان یا شهروندان دیگر کشور‌ها در اثر گرما، سرما و کرونا تجربه می‌کنند، تجربه کنند، انگار مرگ چشم‌آبی‌های غربی هر چقدر داغ هم باشد، شیرین است و فوت بقیه مردم دنیا به دردناک‌ترین شکل اتفاق می‌افتد.

موج گرما در سال جدید (2023)

داده‌های هواشناسی نیز حاکی از آن است که امسال موج‌های گرمایی، شهرهای جهان را به‌ویژه در اروپا در امان نخواهد گذاشت، به‌طوری‌که از هم‌اکنون هشدارهای جدی گرمایی در کشورهایی نظیر اسپانیا اعلام شده است. برخی از شهرها در سراسر اروپا مراکز خنک‌کننده عمومی احداث کرده‌اند تا مردم بتوانند هنگام لزوم حضور در هوای گرم تابستان، به این مکان‌ها پناه ببرند.

فرانسه پس از آن که متوجه شد موج گرمای طولانی در سال ۲۰۰۳، جان ۱۵ هزار نفر را گرفت و بسیاری از آنها افراد مسن در آپارتمان‌ها و خانه‌های بدون تهویه مطبوع بودند، یک سیستم هشداردهنده گرما را راه‌اندازی کرد. این سیستم شامل اطلاعیه‌های عمومی است که مردم را به هیدراته کردن (استفاده از مایعات) دعوت می‌کند. ماه گذشته، آلمان کمپین جدیدی را علیه مرگ‌ومیر ناشی از موج گرما راه‌اندازی کرد که به گفته خودش از تجربه فرانسه الهام گرفته شده است.

در بارسلونای اسپانیا برای جلوگیری از گرم شدن فضای شهر، طرح رنگ‌آمیزی بام‌ها به رنگ سفید اجرا می‌شود. علاوه بر این، قرار است کار کردن در فضای باز در دوره‌های گرمای شدید در این کشور ممنوع شود.

مقامات شهری در روتردام هلند امیدوارند در بیش از ۹۰۰ هزار مترمربع (۹.۶ میلیون فوت مربع) از پشت‌بام‌های شهر، پوشش گیاهی سبز بکارند تا به خنک شدن شهر کمک کنند.

در آتن یونان، پروژه‌ای برای بازسازی یک قنات تاریخی مربوط به دوران روم، اجرا خواهد شد تا آب به‌طور طبیعی در بخش‌هایی از شهر، گردش کند و هوا را خنک کند.

در شهرهای دیگر جهان همچون لس‌آنجلس، افرادی تحت عنوان «افسران ارشد گرما» مشغول به کار هستند که برای هماهنگی برنامه‌ریزی و واکنش در برابر گرمای خطرناک انجام وظیفه می‌کنند.

اروپا تا سال ۲۰۴۰ سالانه ۱۰۰ هزار مرگ ناشی از گرما ثبت می کند

روپا در تابستان سوزان سال ۲۰۲۲ با موج‌های گرمای بی‌امان، خشکسالی‌های ویرانگر و آتش‌سوزی‌های فاجعه‌بار جنگل‌ها مواجه شد که برای ساکنان این قاره سبز تبعات بسیاری به همراه داشت.

این ارقام  (61 هزار مرگ بر اثر گرما) که محققان در مجله نیچر مدیسین منتشر کرده‌اند، نیاز فوری به اقدام‌های موثرتر برای مبارزه با تهدید فزاینده افزایش دما را نشان می‌دهد و گزارش‌های دیگر مبنی بر اینکه اروپا برای دومین سال متوالی در سال ۲۰۲۲ گرم‌ترین تابستان را پشت سر گذاشت، تایید می‌کنند.

گزارش موسسه بهداشت جهانی بارسلونا زنگ خطر را به صدا درآورده و هشدار داده اروپا که در حال حاضر با بیشترین گرمایش جهانی مواجه است، تا پایان این دهه، هر تابستان ۶۸ هزار مرگ زودرس ناشی از گرما را شاهد خواهد بود، مگر اینکه اقدامی سریع انجام شود.

در براوردی نگران‌کننده‌تر پیش‌بینی شده است که در این قاره تا سال ۲۰۴۰، سالانه نزدیک به ۱۰۰ هزار مرگ بر اثر قرار گرفتن در معرض گرمای شدید رخ دهد.

گرمای شدید به طور کلی برای سلامت انسان خطرناک است اما در جمعیت‌های آسیب‌پذیر مانند کودکان، افراد مسن و کسانی که کارهای فیزیکی خارج از خانه انجام می‌دهند، خطر گرمازدگی بالاتر است.

مطالعه موسسه بهداشت جهانی بارسلونا که با همکاری موسسه ملی بهداشت فرانسه (Inserm) انجام شد، داده‌های دما و مرگ‌ومیر از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۲ را بررسی کرد که ۸۲۳ منطقه در ۳۵ کشور اروپایی با جمعیتی بالغ بر ۵۴۳ میلیون نفر را پوشش می‌داد. این تجزیه و تحلیل به محققان کمک کرد مدل‌های اپیدمیولوژیک را به کار بگیرند و نرخ مرگ‌و‌میر ناشی از دما برای هر منطقه و هر هفته از فصل تابستان را تخمین بزنند.

در این بررسی مشخص شد که تابستان ۲۰۲۲ بسیار مرگبارتر از سال‌های پیشین بود و ۶۱ هزار و ۶۷۲ مرگ ناشی از گرما بین ۳۰ مه تا چهارم سپتامبر ثبت شد. در آن دوره،‌ دما به طرز شگفت‌انگیزی بالاترازحد متوسط در کل دوره تابستان گزارش شد. مرگبارترین روزها در این میان از ۱۱ ژوییه تا ۱۴ اوت بود که ۳۸ هزار و ۸۸۱ مرگ ناشی از گرما در آن رخ داد. یک موج گرمای دیگر نیز بین ۱۸ تا ۲۴ ژوییه فرا رسید و باعث مرگ ۱۱ هزار و ۶۳۷ نفر شد.

در میان کشورهایی که از گرمای تابستان ۲۰۲۲ به‌شدت آسیب دیدند، ایتالیا با ۱۸ هزار و ۱۰ مورد مرگ بیشترین تلفات ناشی از گرما را ثبت کرد. اسپانیا و آلمان هم به ترتیب با ۱۱ هزار و ۳۲۴ و هشت هزار و ۱۷۳ مورد مرگ‌ومیر در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند.

بریتانیا نیز با واقعیت تلخی روبرو شد و محققان رقم سه هزار و ۴۶۹ مرگ ناشی از موج گرما در سال ۲۰۲۲ را تخمین زدند.

داده‌ها همچنین نشان داد که ایتالیا با ۲۹۵ مرگ به ازای هر یک میلیون ساکن، بالاترین میزان مرگ‌ومیر ناشی از گرما را دارد و پس از آن کشورهای یونان با رقم ۲۸۰ مرگ، اسپانیا ۲۳۷ و پرتغال ۲۲۱ قرار گرفته‌اند.

به طور کلی میانگینی که در اروپا تخمین زده شد، ۱۱۴ مرگ در هر یک میلیون نفر بود.

زنان بیشتر در معرض خطرند
این مطالعه آسیب‌پذیری گروه‌های جمعیتی خاص را هم روشن کرد و افزایش شدید نرخ مرگ‌ومیر در میان گروه‌های سنی بالاتر به‌ویژه زنان مسن را نشان داد.

در میان اروپایی‌های زیر ۶۵ سال، چهار هزار و ۸۲۲ مورد مرگ ناشی از گرما وجود داشت؛ در حالی که این ارقام به ترتیب به ۹ هزار و ۲۲۶ و ۳۶ هزار و ۸۴۸ مرگ بین افراد ۶۵ تا ۷۹ سال و بالای ۷۹ سال افزایش یافت.

یکی دیگر از بخش‌های نگران‌کننده این بود که مرگ‌ومیر ناشی از گرما در میان زنان به میزان خیره‌کننده ۶۳ درصد در سراسر قاره اروپا از مردان بیشتر بود. در کشورهایی مانند ایتالیا و یونان، تعداد مرگ‌ومیر ناشی از گرما در میان زنان دو برابر مردان بود.

این داده‌ها نشان می‌دهد که در تابستان گذشته تقریبا ۳۵ هزار و ۴۰۶ مرگ زودرس بر اثر گرما در میان زنان رخ داده که معادل ۱۴۵ مرگ در هر یک میلیون نفر است؛ در حالی که تخمین زده می‌شود ۲۱ هزار و ۶۶۷ مرگ در میان مردان ثبت شده باشد که بالغ بر ۹۳ مرگ در هر یک میلیون مورد است. این آسیب‌پذیری به‌ویژه در میان افراد بالای ۸۰ سال مشهود بود؛ جایی که میزان مرگ‌ومیر زنان ۲۷ درصد بیشتر از مردان گزارش شد.

قاره اروپا خود را در خط مقدم گرمایش جهانی می‌بیند و دمای آن تا یک درجه سانتی‌گراد بالاتر از میانگین جهانی است. محققان معتقدند که اگر اقدام‌های پیشگیرانه به‌سرعت اجرایی نشوند، آینده بدی برای ساکنان این قاره رقم خواهد خورد.