هنرپیشه‌های سینما و تلویزیون، مجری‌ها و خواننده‌ها و … بعد از آنکه مشهور می‌شوند یک عنوان را هم یدک می‌کشند: «سلبریتی»!

از لحظه تولید یک سلبریتی یعنی دقیقا پس از فراگیری شهرت و نام آشنا شدن برای مردم، حرف و سخن و رفتار سلبریتی مورد توجه رسانه‌ها و مردم قرار می‌گیرد. همین دیده شدن برای هر انسانی جذاب است و فریبنده. لذتی که در دیده شدن برای انسان به وجود می‌آید می‌تواند جهت‌دهنده باشد. سلبریتی در معرض یک آزمون جدی قرار می‌گیرد. گاهی جذابیت بیشتر دیده شدن می‌تواند عامل اظهار نظرهای عجیب و غریب شود. گاهی هم مسبب رفتار نا متعارف!

سلبریتی‌ها گاهی تلاش می‌کنند در جایی بیایستند که افکار عمومی متوجه آنجاست. این سبک باعث می‌شود سلبریتی‌ها در بسیاری از مسائلی که تخصصش را ندارند هم اظهار نظر کنند.

اما مسئله اینجاست که این سخنان و رفتارها چقدر برای مردم معتبر است؟ گاهی این مورد توجه بودن باعث می‌شود یک حاله امنی برای سلبریتی‌ها تصور شود. یعنی چون این فرد سلبریتی است پس می‌تواند هر حرفی را بزند! اما دیده شدن با معتبر بودن چقدر متفاوت است؟ حتی یک قدم عقب‌تر برگردیم: اصلا اینکه می‌گوییم یک سلبریتی مورد توجه مردم است معیارش چیست؟ مردم چقدر یک سلبریتی را می‌بینند و می‌شنوند و چقدر برایش اعتبار قائلند؟ یعنی چقدر می‌تواند حرف و سخن یک سلبریتی برای مردم مورد پذیرش واقع شود و جهت‌دهنده باشد؟ برای پاسخ به این موضوع گزاره‌های زیر را ملاحظه کنید:

 فقط ۱۰ درصد مردم به سینما می‌روند

 یک پیمایش در سال ۱۴۰۰ از سوی وزارت فرهنگ انجام گرفت مبنی بر اینکه مردم سالی چند بار به  «سینما و تئاتر» می‌روند. نتیجه به شرح ذیل است: 

قریب به ۸۰ درصد مردم اصلاً سینما نمی‌روند. از جمعیت باقی مانده نیز فقط ۱۰ درصد بیش از ۲ بار در سال به سینما می‌روند. 

قریب به ۹۰ درصد مردم اصلاً برای تماشای تئاتر نمی‌روند. تنها ۴.۳ درصد گفته‌اند که تئاتر می‌روند. میانگین دفعات رفتن به تئاتر در سال در میان علاقه‌مندان به تئاتر ۲.۶۳ بار است.
 

اقبال مردم به کمپین‌هایی که سلبریتی‌ها تبلیغ می‌کنند چقدر است؟

  ۸۰۰ زن فعال در سینما و تئاتر در بیانیه‌ای خواستار پایان دادن به وضعیت خشونت جنسی و جنسیتی در عرصه کاری خود شدند. تقریبا تمام بازیگران و کارگردانان زن مطرح سینما از این بیانیه پشتیبانی کردند. اسامی امضاکنندگان را می‌توانید اینجا ببینید.

این بیانیه با عنوان «به درخواست زنان سینماگر برای پایان دادن به مناسبات خشونت جنسیتی بپیوندید» برای امضا توسط سلبریتی‌های زن تبلیغ شد. جمع آوری امضاء از ١٧ فروردین ١٤٠١ آغاز شد و به مدت یک ماه ادامه پیدا کرد.

روز ١٧ اردیبهشت ١٤٠١ پایان زمان امضاء بیانیه زنان سینمای ایران توسط مردم بود. در این مسیر، تعدادی از سلبریتی‌ها از جمله ترانه علیدوستی سردمدار حرکت شدند. نتیجه جالب بود: از ۸۳ میلیون ایرانی فقط ۳۳ هزار نفر امضاء کردند!

تعداد شرکت کنندگان در کارزار سلبریتی‌های سینما

نکته جالب اینجاست که سایت «کارزار» سابقه جمع آوری امضاء تا چند صد هزار امضاء نیز وجود دارد. نمونه آن دو سوژه‌ای است که دانش آموزان برای تعطیلی مدارس به راه انداختند. برای اولی ۸۰۰ هزار امضاء و برای دومی ۵۰۰ هزار امضاء جمع آوری شد. 

در کمپین‌های سامانه فارس من هم سوژه‌های زیادی وجود داشته که امضاهای بالایی داشته است. در آخرین کمپینی که تحت عنوان «برخورد قاطعانه با عوامل سازنده فیلم هتاک عنکبوت مقدس» در فارس به راه افتاد، طی یک روز (۲۴ ساعت) قریب به ۴۰ هزار نفر در آن شرکت کردند. آمار نهایی کمپین نیز ۷۱۷۲۷ امضاء منحصر به فرد بود که می‌توانید اینجا ببینید. 

مردم چقدر سلبریتی‌ها را در فضای مجازی دنبال می‌کنند؟

بسیاری از مراکز داخلی از جمله مرکز پژوهشی بتا و مرکز تحلیلگران، کاربران شبکه‌ اجتماعی اینستاگرام را حدود ۵۰ میلیون کاربر اعلام کرده‌اند. تقسیم‌بندی میزان علایق مخاطبان اینستاگرام برای صفحات پر مخاطب به شرح زیر است:

معنای این آمار این است که علاقه‌مندان به پیگیری موضوع سلبریتی‌ها حداکثر چیزی در حدود ۱۶/۶ میلیون نفر است. اما ماجرا زمانی جالب‌تر می‌شود که پایگاه آماری استاتیستا (statista) روز ۸ مارس ۲۰۲۲ (۱۷ اسفند ۱۴۰۰) آمار ۲۰ کشور اول جهان بر مبنای  میزان مخاطب پلتفرم اینستاگرام در ماه ژانویه ۲۰۲۲ (۱۱ دی ۱۴۰۰) را منتشر کرد.

طبق آمار استاتیستا (statista) میزان مخاطبان ایرانی اینستاگرام در میان ۲۰ کشور اول جهان قرار ندارد! این آمار بدان معنی است که با وجود آنکه ایرانی‌ها دارای اکانت در اینستاگرام هستند ولی بسیاری از این اکانت‌ها فعال نیست. 

افکارسنجی‌ها چه می‌گویند؟ 

طبق نظرسنجی یک ساله از سال ۹۸ تا سال ۹۹ از جامعه ایران، میزان معتبر بودن هنرپیشه‌های سینما و تلوزیون در موضوعات سیاسی و اجتماعی برآورد شده است. این گزینه ( یعنی سلبریتی) در کنار دیگر گزینه ها مانند اساتید دانشگاه، امام جماعت مسجد محل، نزدیکان، نمایندگان مجلس و ورزشکاران قرار داشته است.طبق این نظرسنجی اساتید دانشگاه بالاترین جایگاه را به دست آورد و هنرپیشه‌های سینما و تلویزیون با اختلاف بسیار زیاد در رده پایین قرار گرفت. 

روند تغییرات اعتباری این بخش از جامعه در طول یک سالی که نظرسنجی به طور مکرر و در سه مرحله انجام شده است تقریبا یک خط ثابت بوده و هیچ تغییراتی در روند افزایشی یا کاهشی اعتبار آنها صورت نگرفته است.

مردم با سلبریتی‌ها درست مواجه شده‌اند

هرگروهی خوب و بد دارد. نمی‌توان یک گروه را کلا خوب دانست یا کلا بد معرفی کرد. اما مردم نشان داده‌اند که در اعتبار بخشی به سلیبریتی‌ها درست عمل می‌کنند. هرچند طبق آماری که در بالا اشاره شد سلیبریتی‌ها چندان هم دیده یا شنیده نمی‌شوند با این حال اگر مردم حرف و رفتار این سلیبریتی‌ها را ببینند و بشنوند باز هم اعتباری خارج از قاعده به این اظهارات قائل نمی‌شوند.