باید منتظر پایدار شدن شرایط بمانیم

شرایط جدید الزامات جدید نیز می‌طلبد، حسینی در مورد اینکه برخورد ایران در مقابل سوریه احتمالاً به چه شکلی خواهد بود، گفت: «در موضوع سوریه، باید ابتدا منتظر شکل‌گیری روند‌های پایدار باشیم و سپس تصمیم بگیریم که چه موضعی در برابر مخالفان اتخاذ کنیم. به نظر من، پذیرفتن این واقعیت بسیار مهم است که دوران اسد و خاندان او به پایان رسیده و به بخشی از تاریخ پیوسته است. بنابراین، حفظ تعصب نسبت به آن دوره و تلاش برای بازگرداندن وضعیت سابق، نه مطلوب است و نه ممکن. ما باید خود را با این واقعیت جدید در سوریه انطباق دهیم و به دنبال منافع خود در میان پیچ‌وخم‌های کنونی باشیم. برخلاف آنچه در نگاه اول ممکن است به نظر برسد، من فکر می‌کنم هنوز فرصت‌هایی وجود دارد که بتوانیم رابطه خوبی با مردم، ملت و حتی حکومت آینده سوریه برقرار کنیم. باید ضمن حفظ مشارکت مثبت و سازنده و کمک به شکل‌گیری حکومتی دموکراتیک در سوریه، باید از موضع‌گیری‌های شتاب‌زده پرهیز کنیم و اجازه دهیم روند‌ها به‌طور طبیعی و آرام پیش بروند تا آینده را روشن سازند.»

رابطه معارضین با اسرائیل امتداد نخواهد داشت

حسینی معتقد است این گروه در آینده به سمت تقابل با اسرائیل خواهد رفت و گفت: «مخالفان سوری، زمانی که در حال نبرد با حکومت اسد بودند، به دنبال شرکا و متحدانی بودند که ممکن بود از ترکیه شروع شود و حتی به آمریکا و اسرائیل هم برسد. اما زمانی که این مخالفان تبدیل به حکومتی مستقر شوند، اوضاع تغییر خواهد کرد. در آن شرایط، دیگر به دنبال متحدانی برای شکست حکومت مرکزی در سوریه نخواهند بود، بلکه تمرکز آن‌ها بر بقا، ثبات و پیگیری منافع و جاه‌طلبی‌های معمول یک حکومت مستقر خواهد بود، چه در ابعاد اقتصادی، چه نظامی، امنیتی یا سیاسی. به همین دلیل، به‌رغم وجود شواهدی از همکاری‌های کنونی میان بخشی از مخالفان مسلح سوری با حکومت‌های آمریکا، برخی دولت‌های غربی یا حتی اسرائیل، این روابط لزوماً به آینده امتداد پیدا نخواهد کرد. پس از استقرار حکومت مرکزی و با توجه به اقتضائات ناشی از آن، این روابط ممکن است تغییر کند. این مسئله به آینده موکول است و حتی خود مخالفان مسلح سوری نیز نمی‌توانند تشخیص دهند که در آینده، مثلاً در پنج سال آینده، چه نوع رابطه‌ای با کشور‌های پیرامون خواهند داشت. هر حکومتی که بخواهد در سراسر سوریه حکومت کرده و هویت سوری را حفظ کند، ناگزیر با این واقعیت مواجه خواهد شد که بخشی از سرزمین مهم سوریه، یعنی بلندی‌های جولان، در اشغال اسرائیل است و اسرائیلی‌ها نیز قصد پس دادن این مناطق را ندارند. بنابراین، این حکومت‌ها دیر یا زود با تعارض هویتی روبه‌رو خواهند شد، زیرا هر حکومتی که نماینده واقعی ملت و تاریخ سوریه باشد، نمی‌تواند نسبت به این اشغالگری بی‌اعتنا بماند. این واقعیت به ما هشدار می‌دهد که باید صبور باشیم و از قضاوت‌های عجولانه پرهیز کنیم، حتی اگر شواهدی از همکاری‌های پنهان یا آشکار میان برخی مخالفان مسلح سوری با دولت‌های غربی یا اسرائیل وجود داشته باشداین همکاری‌ها در سایه وجود دشمن مشترکی به نام حکومت اسد شکل گرفته است. اما با حذف این دشمن مشترک، رقابت‌های درونی میان این متحدان و شرکای سابق خود را نشان خواهد داد. در این مرحله، تاریخ و جغرافیا شرایط خود را به زمین تحمیل می‌کنند و به نظر من، یک حکومت دموکراتیک مردمی و متکی بر هویت سوری نمی‌تواند نسبت به واقعیت اشغالگری اسرائیل بی‌اعتنا باشد.»

حکومت آینده سوریه به دست تکفیری‌ها نخواهد افتاد

سوریه افغانستان نیست؛ موضوعی که حسینی به آن اشاره کرد و در مورد سناریو‌های ایران در مواجهه با سوریه بعد از بشار اسد، گفت: «مقایسه سوریه با طالبان افغانستان چندان مناسب نیست؛ هرچند هردو گرایش‌های اسلام‌گرایانه دارند، اما طالبان یک هویت بومی با ریشه‌های عمیق در افغانستان، به‌ویژه در جامعه پشتون دارد و مختصات فرهنگی و تاریخی خاص خود را داراست. بنابراین، آنچه درباره طالبان می‌بینیم، الزاماً نمی‌تواند در جای دیگری کپی شود. با این حال، واقعیت این است که بخشی از گروه‌های مخالف مسلح سوری دارای گرایش‌های بنیادگرایانه اسلامی و سلفی هستند. اما تشکیل حکومت آینده سوریه، به‌ویژه با توجه به مسئله اسرائیل و تلاش‌های غرب، ظرفیت این را ندارد که یک حکومت غالب سلفی در آن مستقر شود. هدفی که غرب در سوریه دنبال می‌کند، جلوگیری از استقرار یک حکومت سلفی بنیادگرای اسلامی با پتانسیل بالای ضد اسرائیلی بودن در مرز‌های سوریه است. بنابراین، دولت‌های غربی تلاش خواهند کرد چنین پتانسیلی را به حداقل رسانده و این جریان را تضعیف کنند. در کنار این موضوع، تجربه‌های منطقه‌ای از گروه‌های تندروی سلفی در سال‌های گذشته – از جمله القاعده و داعش – باعث شده است که نه‌تنها دولت‌های غربی، بلکه تمام ملت‌های منطقه نسبت به شکل‌گیری چنین حکومت‌هایی نگران باشند. این نگرانی به‌ویژه در منطقه‌ای حساس مانند شامات بسیار جدی‌تر است. در نهایت، به نظر می‌رسد که روند سیاسی که آغاز خواهد شد و از حمایت قدرت‌های بزرگ برخوردار است، به تضعیف گروه‌های اسلام‌گرای رادیکال و سلفی تکفیری منجر خواهد شد. در مقابل، افرادی با گرایش‌های میانه‌روتر نقش عمده‌ای در این روند ایفا خواهند کرد. بنابراین، تصور نمی‌شود که حکومت آینده سوریه در دست تکفیری‌ها قرار گیرد.»

تجزیه سوریه به یکپارچگی منطقه آسیب می‌زند

حسینی معتقد است که سوریه چند تکه نخواهد شد و در این باره توضیح داد: «یک اتفاق نظر نسبی وجود دارد که سوریه باید یکپارچه باقی بماند. تجزیه سوریه به مناطقی تحت کنترل گروه‌های مختلف مانند شام و کرد‌ها می‌تواند برای ثبات منطقه بسیار خطرناک باشد؛ از عراق و ترکیه و طبیعتاً برای اسرائیل و دیگر کشور‌های منطقه. با این حال، در کوتاه‌مدت ممکن است ظهور قلمرو‌های رقیب درون سوریه را شاهد باشیم، اما در بلندمدت جریان‌های سیاسی به سمت حفظ یکپارچگی و شکل‌گیری نوعی حکومت فدرال در سوریه حرکت خواهند کرد که در آن گروه‌های مختلف قومی و مذهبی جایگاه خاص خود را داشته باشند. این رویکرد با واقعیت‌ها، نیاز‌ها و منافع کشور‌های منطقه و قدرت‌های جهانی سازگارتر است.»

ایران باید باب مشارکت با گروه‌های سیاسی سوری را باز نگه دارد

ایران باید از ورود به بازی‌هایی با حاصل جمع صفر اجتناب کند، موضوعی که حسینی در مورد رفتار ایران با سوریه به آن اشاره کرد و گفت: «ایران باید از انعطاف کافی برای همکاری در دنیای پس از اسد، برخوردار باشد. ایران باید آمادگی داشته باشد با تمام گروه‌هایی که پتانسیل مشارکت در جریان سیاسی سوریه را دارند، همکاری کند، باب تعامل را باز نگه دارد و از بازی‌های حاصل‌جمع جبری صفر اجتناب کند و خودمان نیز بخشی از آن نباشیم. به عبارت دیگر، ایران باید بتواند هم با گروه‌های علوی و شیعی و هم با گروه‌های سنی همکاری کند، در جایی که منافع مشترکی وجود دارد. این منافع مشترک می‌تواند شامل همکاری‌های اقتصادی در حوزه شامات و مدیترانه و همچنین موضع‌گیری در برابر اسرائیل باشد. ایران باید از سوریه‌ای حمایت کند که اگرچه در وهله اول ضد اسرائیل نیست، اما به حوزه نفوذ اسرائیل نیز تبدیل نشود. برای تحقق این هدف، ایران باید باب همکاری و گفت‌وگو را با تمام گروه‌هایی که شانس مشارکت در فرآیند سیاسی سوریه دارند، باز نگه دارد.»